Στις 30 Νοεμβρίου, σε ηλικία 100 χρόνων, πέθανε ο Χένρι Κίσινγκερ – μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της διεθνούς πολιτικής και διπλωματίας από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 μέχρι τις μέρες μας. Καθηγητής στο Χάρβαρντ, μετέπειτα υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ σε ταραγμένα χρόνια (δεκαετία 1970), σύμβουλος πολλών Αμερικανών προέδρων, από τον Τζον Κένεντι έως τον Τζο Μπάιντεν, ήταν ενεργός μέχρι το τέλος της ζωής του: το τελευταίο του ταξίδι ήταν πριν λίγους μήνες στο Πεκίνο, όπου είχε συνομιλίες και με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ.
Το διδακτορικό του δίπλωμα στις Πολιτικές Επιστήμες (Χάρβαρντ, 1954) αφορούσε τον Μέτερνιχ και την πολιτική του στη μεταναπολεόντεια Ευρώπη. Γνώστης της ιστορίας και της διπλωματίας, θαύμαζε τον Μέτερνιχ και την Ιερά Συμμαχία και θεωρούσε ότι η ισχύς –ανεξάρτητα ιδεολογικά πέπλα– είναι «το μείζον αφροδισιακό». Ενεργός πολιτικός και διπλωμάτης, γνήσιος εκφραστής των συμφερόντων του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού, διακρίθηκε όχι για την προώθηση της ειρήνης ή του δίκαιου στον κόσμο, αλλά ακριβώς για τη συμβολή του στη διατήρηση και επαύξηση της ισχύος των ΗΠΑ.
Ενορχηστρωτής εγκλημάτων
Ήταν οπαδός της ρεαλιστικής πολιτικής στις διεθνείς σχέσεις, πεπεισμένος πως η εξωτερική πολιτική ενός κράτους (εν προκειμένω των ΗΠΑ) χαράσσεται με αποκλειστικό γνώμονα το «εθνικό συμφέρον», αγνοώντας έμπρακτα παράγοντες όπως οι ηθικο-φιλοσοφικές πεποιθήσεις ή τα ανθρώπινα δικαιώματα. Και επειδή οι δεκαετίες 1960-70 ήταν ταραχώδεις για τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, αναγκαστικά ο Κίσινγκερ συνέδεσε το όνομά του με τα μεγαλύτερα εγκλήματα των ΗΠΑ τότε. Αναμίχθηκε ως σύμβουλος ή ως υπουργός στην εξόντωση των κομμουνιστών στην Ινδονησία (1965), στον πόλεμο του Μπαγκλαντές (1971), στο αιματηρό πραξικόπημα στη Χιλή (1973), στην τραγωδία της Κύπρου (1974), στον πόλεμο στο Ανατολικό Τιμόρ (1975-76)…
Τιμήθηκε βέβαια το 1973 με το Νόμπελ Ειρήνης για τη «συνεισφορά του στην ειρήνευση στο Βιετνάμ», άσχετα αν ο πόλεμος συνεχίστηκε έως την ήττα των Αμερικανών το 1975, ενώ του χρεώνονται και οι ισοπεδωτικοί βομβαρδισμοί της Καμπότζης και του Λάος την ίδια περίοδο. Η κρίση στη Μέση Ανατολή και οι πόλεμοι που έγιναν εκείνη την περίοδο επίσης «απασχόλησαν» την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ υπό τη δική του καθοδήγηση.
Κινεζικοί ύμνοι
Εκθειάζεται από πολλούς επειδή ξεπέρασε αγκυλώσεις ψυχροπολεμικές, συνέβαλε όσο κανείς άλλος στο πλησίασμα ΗΠΑ-Κίνας τη δεκαετία του 1970, και πολλές φορές έβλεπε το συμφέρον των ΗΠΑ με πιο διορατικό τρόπο από άλλους του βορειοαμερικανικού βαθέος κράτους. Σήμερα, σε ολόκληρο τον κόσμοι οι μεγαλύτεροι ύμνοι για τον Κίσινγκερ γίνονται από κινεζικής πλευράς:
– «Ο κινεζικός λαός δεν ξεχνά ποτέ τους παλιούς του φίλους, και οι σινοαμερικανικές σχέσεις θα συνδέονται πάντα με το όνομα του Χένρι Κίσινγκερ» (πρόεδρος Σι στη φετινή συνάντησή τους στο Πεκίνο).
– «Ο Κίσινγκερ ήταν ένας παλαιός καλός φίλος του κινεζικού λαού και θα μείνει στη μνήμη μας για την ειλικρινή αφοσίωσή του στις σινοαμερικανικές σχέσεις», δήλωσε χθες ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας, Γουάνγκ Γουενμπίν. Η συμβολή του Κίσινγκερ είναι ιστορική, συνέχισε, αφού «υποστήριζε επί μακρόν την ανάπτυξη των σχέσεων Κίνας-ΗΠΑ, επισκέφθηκε την Κίνα περισσότερες από εκατό φορές και συνεισέφερε ιστορικά στην προώθηση της εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών».
– Ο Κινέζος πρεσβευτής στις ΗΠΑ Σι Φενγκ δηλώνει «συντετριμμένος» και σημειώνει ότι «αυτή είναι μια τεράστια απώλεια για τις δύο χώρες μας και για τον κόσμο».
Κίσινγκερ, Ελλάδα και Κύπρος
Στην Ελλάδα ο Κίσινγκερ «προσέφερε» πολλά… Είναι πασίγνωστος ο ρόλος του στο πραξικόπημα ενάντια στον Μακάριο και στην υποστήριξη της ελλαδικής Χούντας, όπως και η ανοικτά φιλοτουρκική του θέση και πρακτική. Όχι τυχαία, το «δολοφόνε Κίσινγκερ» ήταν ένα από τα συνθήματα που φωνάζονταν στις αντιιμπεριαλιστικές διαδηλώσεις του 1974. Ο Ιωάννης Ζίγδης δήλωνε σε εφημερίδα της εποχής ότι ο Κίσινγκερ «όχι μόνο εγνώριζε το πραξικόπημα για την ανατροπή του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου πριν από τις 15 Ιουλίου, αλλά και το είχε ενθαρρύνει, αν όχι παρακινήσει» (Βήμα, 17/8/1974).
Βασικός στόχος της πολιτικής του Κίσινγκερ στο Κυπριακό ήταν να ικανοποιηθεί η Τουρκία, την οποία θεωρούσε πιο σημαντική από την Ελλάδα ως σύμμαχο των ΗΠΑ. O Α. Παπαχελάς αναφέρει στο βιβλίο του «Ένα σκοτεινό δωμάτιο 1967-1974» (σελ. 463) για τις 22 Ιουλίου: «Όταν ένας βοηθός του τον ρώτησε αν πρέπει να καθυστερήσουν οι εξοπλισμοί με προορισμό την Τουρκία, ο Κίσινγκερ απάντησε: “Δεν βλέπω τον λόγο να καθυστερήσει οτιδήποτε προς την Τουρκία”. Επέμενε όμως, με τον συνήθη του κυνισμό, ότι ο χειρισμός του θέματος της στρατιωτικής βοήθειας έπρεπε να γίνει με προσοχή. “Δεν θέλω” είπε “να νοιώσει η ελληνική κυβέρνηση ότι έχουμε συμβάλει στον βιασμό της”»…
Λίγο πριν τον δεύτερο Αττίλα (Αύγουστος 1974) θα δηλώσει: «Δεν υπάρχει κάποιος αμερικανικός λόγος για τον οποίο οι Τούρκοι δεν πρέπει να έχουν το ένα τρίτο της Κύπρου». Άλλη μια έκφραση της «διπλωματικής σοφίας τύπου Κίσινγκερ» (κινεζικός χαρακτηρισμός…). Εν τέλει, ο Χένρι Κίσινγκερ έφυγε πλήρης ημερών, αφού υπηρέτησε με ζήλο όλα τα «ανδραγαθήματα» του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού…
Γ.Α.
