Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Ο Μισέλ Ροκάτι είχε ένα πολύ σοβαρό ατύχημα με μηχανή πριν από πέντε χρόνια, με αποτέλεσμα να υποστεί πλήρη διατομή του νωτιαίου μυελού στη σπονδυλική στήλη του και παράλυση των κάτω άκρων του. Σήμερα ο Μισέλ Ροκάτι μπορεί να περπατά, ακόμα και να ανεβαίνει σκάλες, χάρη σε ένα εμφύτευμα που τοποθέτησαν Ελβετοί ειδικοί στη σπονδυλική στήλη του.
Οι γιατροί του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Λωζάννης που εμφύτευσαν τις συσκευές των οποίων τα ηλεκτρόδια τοποθετούνται ένα προς ένα σε μεμονωμένες νευρικές ίνες ανέφεραν στο BBC ότι η μέθοδος αυτή δεν προσφέρει οριστική θεραπεία για τους τραυματισμούς της σπονδυλικής στήλης καθώς και ότι η τεχνολογία που χρησιμοποιούν είναι ακόμη πολύ περίπλοκη ώστε να χρησιμοποιηθεί ευρέως. Προσέθεσαν ωστόσο ότι σε κάθε περίπτωση το εμφύτευμα αυτό αποτελεί ένα μεγάλο βήμα προς τη βελτίωση της ζωής των ασθενών.
Ο Μισέλ πάλι ονομάζει το εμφύτευμα το οποίο καθοδηγείται από τεχνητή νοημοσύνη μέσω ενός τάμπλετ και στέλνει σήματα στα κάτω άκρα επιτρέποντας τη βάδιση (και παρακάμπτοντας έτσι τη βλάβη του νωτιαίου μυελού που έχει οδηγήσει σε παράλυση) ένα μεγάλο «δώρο». «Στέκομαι όρθιος, περπατώ, ανεβαίνω σκάλες – έχω σχεδόν μια φυσιολογική ζωή».
Πάντως, σύμφωνα με τον καθηγητή Γκρεγκουάρ Κουρτίν, ο οποίος ηγήθηκε της ομάδας που ανέπτυξε τη νέα τεχνολογία στην Ομοσπονδιακή Πολυτεχνική Σχολή της Λωζάννης (EPFL), ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς προτού αυτή χρησιμοποιηθεί ευρέως σε παράλυτους ασθενείς προκειμένου να τους χαρίσει τη χαμένη κινητικότητά τους. Ο καθηγητής σημείωσε ότι η πραγματική ίαση στην περίπτωση των κακώσεων του νωτιαίου μυελού απαιτεί την αναγέννησή του, πιθανώς με χρήση βλαστοκυτταρικών θεραπειών –οι οποίες βρίσκονται ακόμη σε πρώιμο ερευνητικό στάδιο– πιθανότατα σε συνδυασμό με το εμφύτευμα που ανέπτυξε με τους συνεργάτες του. «Μέχρι τότε όμως, με το εμφύτευμα αυτό θα δίνουμε δύναμη στους ασθενείς, θα τους προσφέρουμε την ικανότητα να στέκονται, να κάνουν μερικά βήματα. Δεν είναι αρκετό, είναι όμως μια σημαντική βελτίωση σε σχέση με το πώς ζούσαν πριν».
Η ιδέα από σενάριο επιστημονικής φαντασίας
Περιγράφηκε πρώτη φορά στο διήγημα «Λογική» (Reason) του Ισαάκ Ασίμωφ, που δημοσιεύτηκε το 1941 σε αμερικανικό περιοδικό επιστημονικής φαντασίας και συμπεριλήφθηκε το 1950 στο περίφημο βιβλίο «Εγώ, το Ρομπότ» (I, Robot) του Ρωσοαμερικανού συγγραφέα και καθηγητή Βιοχημείας.
Στην εποχή του, το σενάριο φάνταζε τρελό. Όμως ογδόντα χρόνια μετά, η λειτουργία ενός διαστημικού σταθμού που θα συλλέγει ενέργεια από τον Ήλιο και θα τη μεταδίδει σε άλλους πλανήτες –εν προκειμένω στη Γη– με δέσμες μικροκυμάτων εξετάζεται ως βιώσιμη, περιβαλλοντικά ενδεδειγμένη και τεχνικά εφικτή λύση…
Κι έτσι, διάφορες χώρες έχουν αρχίσει πλέον να εξετάζουν την προοπτική της πρακτικής εφαρμογής της λεγόμενης «Βασισμένης στο Διάστημα Ηλιακής Ενέργειας», γνωστής πια με το ακρωνύμιο «SBSP» (Space-based solar power).
Η κεντρική ιδέα αφορά έναν τεράστιο δορυφόρο, μήκους χιλιομέτρων, που θα συλλέγει την ηλιακή ενέργεια μέσω χιλιάδων φωτοβολταϊκών πάνελ. Θα τη μεταδίδει στη Γη μέσω μικροκυμάτων (ή λέιζερ κατά μια άλλη θεωρία) και στη συνέχεια αυτή η δέσμη ενέργειας θα συλλέγεται από δέκτες, που θα τη μετατρέπουν σε ηλεκτρική και θα τη διανέμουν μέσω δικτύου σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Η εν λόγω τεχνολογία μνημονεύεται για παράδειγμα στο επίσημο κυβερνητικό πρόγραμμα Net Zero Innovation της Βρετανίας, η οποία έχει θέσει το 2050 ως χρονικό ορίζοντα για μηδενικές εκπομπές ρύπων.
Στις ΗΠΑ πάντως βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη πιλοτικά προγράμματα. Στο παγκοσμίως αναγνωρισμένο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας αναπτύσσονται φωτοβολταϊκά συστήματα υψηλής απόδοσης καθώς και ένα βελτιστοποιημένο σύστημα μετατροπής και μετάδοσης ενέργειας στο διάστημα.
Στο μεσοδιάστημα, το Εργαστήριο Ναυτικών Ερευνών των ΗΠΑ (NRL) –ένα ερευνητικό κέντρο του Πολεμικού Ναυτικού και των Αμερικανών Πεζοναυτών– έκανε δοκιμές ηλιακών συλλεκτών και συστημάτων μετατροπής ενέργειας στο διάστημα το 2020.
Στην Κίνα εν τω μεταξύ έχουν αρχίσει προ μηνών οι εργασίες για την κατασκευή εγκαταστάσεων δοκιμών της SBSP στην πόλη Τσονγκτσίνγκ, με στόχο την ανάπτυξη ενός λειτουργικού συστήματος έως το 2035. Απώτερος στόχος είναι να τεθεί σε τροχιά ο πρώτος ηλιακός διαστημικός σταθμός του ασιατικού γίγαντα σε απόσταση περίπου 36.000 χλμ από τη Γη, με δυνατότητα παραγωγής 1GW ενέργειας ως το 2050.
Με τη χρήση των γιγαντιαίων δορυφόρων σε υψηλή γεωστατική τροχιά θα μπορεί να συλλέγεται ηλιακή ενέργεια 24 ώρες το 24ωρο, ανεξάρτητα από τις καιρικές συνθήκες και την ηλιοφάνεια στη Γη.
Ως εκ τούτου, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θα είναι συνεχής. Δυνατότητα, που μέχρι σήμερα παρέχεται μόνο μέσω των ρυπογόνων ορυκτών καυσίμων και της πυρηνικής ενέργειας.
Μέχρι τα μέσα του αιώνα εν τω μεταξύ –σε περίπου τριάντα χρόνια από τώρα– εκτιμάται ότι η παγκόσμια ζήτηση σε ενέργεια θα έχει διπλασιαστεί, ενόσω θα έχουν μπει φραγμοί στη χρήση ορυκτών καυσίμων για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Από την άλλη ωστόσο παραμένουν ανοιχτά διάφορα κρίσιμα ζητήματα με την SBSP.
Θα πρέπει να διασφαλιστεί η ασφαλής ασύρματη μετάδοση της ενέργειας στη Γη, καθώς και η αποτελεσματικότητά της (με τα υφιστάμενα τεχνολογικά δεδομένα, θα υπάρχουν σημαντικές απώλειες της συλλεγόμενης ηλιακής ενέργειας).
Ερώτημα παραμένει ο βαθμός αποδοτικότητας και ανθεκτικότητας των φωτοβολταϊκών συστημάτων μακροπρόθεσμα στο Διάστημα, λόγω της έντονης ηλιακής ακτινοβολίας, καθώς και του υπαρκτού κινδύνου καταστροφής τους από διαστημικά συντρίμμια. Αλλά όλων αυτών προέχει, στην παρούσα φάση τουλάχιστον, η ρομποτική συναρμολόγηση των τεράστιων δορυφόρων στο Διάστημα, σε τόσο μεγάλη κλίμακα. Και από οικονομικής, αλλά και από περιβαλλοντικής πλευράς, δεδομένου ότι θα απαιτηθούν πολλαπλές εκτοξεύσεις για τη μεταφορά των εξαρτημάτων στο διάστημα.
Ραντάρ που θα επιτηρεί την Ουκρανία;
Μυστική στρατιωτική αποστολή εκτόξευσε σε τροχιά η Ρωσία, με αναλυτές να εκτιμούν ότι πρόκειται για δορυφορικό ραντάρ που θα επιτηρεί την Ουκρανία.
Το μυστηριώδες σκάφος «Kosmos 555» εκτοξεύτηκε από το κοσμοδρόμιο του Πλεσέτσκ στις 29 Απριλίου με τον νέο ρωσικό πύραυλο Angara 1.2, σχεδιασμένο για μικρά φορτία.
Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας, για λογαριασμό του οποίου αναπτύχθηκε και εκτοξεύτηκε ο δορυφόρος, δεν διευκρίνισε τον χαρακτήρα της αποστολής, ανέφερε όμως πως «περισσότερα από 30 επίγεια όργανα μέτρησης και πάνω από 50 πληρώματα μάχης της 15ης Στρατιάς Αεροδιαστημικών Δυνάμεων (Ειδικού Σκοπού) συμμετείχαν στη διασφάλιση της εκτόξευσης».
Σύμφωνα με το Russianspaceweb.com, o δορυφόρος έχει «παρόμοιες παραμέτρους» με τους κατασκοπευτικούς δορυφόρους EMKA-1 και EMKA-2, γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για δορυφορικό ραντάρ, όπως αναφέρει το Everyday Astronaut.
Τα δορυφορικά ραντάρ μπορούν να παρακολουθούν την επιφάνεια της Γης ακόμα και στη διάρκεια της νύχτας ή όταν υπάρχει εκτεταμένη νέφωση.
Τα τελευταία χρόνια η τεχνολογία έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο και εταιρείες δορυφορικών εφαρμογών προσφέρουν πλέον εικόνες ραντάρ εξαιρετικά υψηλής ανάλυσης.
Σε αντίθεση με τους περισσότερους δορυφόρους γεωσκόπησης, οι οποίοι βασίζονται σε οπτικά τηλεσκόπια, νέοι δορυφόροι αξιοποιούν την τεχνολογία του ραντάρ συνθετικού διαφράγματος (SAR), η οποία επιτρέπει την ευκρινή απεικόνιση τρισδιάστατων δομών όπως τα κτίρια.
Οι δορυφόροι SAR κρατούν το ραντάρ εστιασμένο σε μια συγκεκριμένη περιοχή του εδάφους καθώς περνούν από πάνω του και προσφέρουν υψηλότερη ανάλυση σε σχέση με τα συμβατικά ραντάρ που απλά σαρώνουν το έδαφος.
Παραμένει πάντως άγνωστο σε ποια τεχνολογία βασίζεται η τελευταία ρωσική αποστολή και αν συνδέεται με την εισβολή στην Ουκρανία.
