του Βαγγέλη Καινούργιου
Παρατηρώντας παλιότερη φωτογραφία του γραφείου του πρόσφατα βραβευμένου με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας 2023 Νορβηγού Γιον Φόσε, διαπίστωσα με κάποια έκπληξη ότι ακριβώς από πίσω από αυτό βρίσκονταν μια σειρά βυζαντινών εικόνων. Όχι λιγότερο έκπληκτος, διάβασα σε, επίσης, παλιότερη συνέντευξη του ίδιου ότι βρίσκει συναρπαστική την Ορθοδοξία, αλλά του ήταν δύσκολο να διεισδύσει σε αυτή την παράδοση, επειδή όλες οι πηγές παρέπεμπαν σε στοχαστές και θεολόγους που δεν γνώριζε καθόλου, όντας πιο εξοικειωμένος με τη ρωμαιοκαθολική παράδοση και τις λατινικές γλώσσες.
Οι πρωταγωνιστές του Γιον Φόσε είναι ζωγράφοι, όπως ο πρόσφατα εκλιπών Στέλιος Φαϊτάκης, ο οποίος ήξερε καλά την ορθόδοξη εικονογραφική παράδοση και την αξιοποίησε δημιουργικά σε συνδυασμό με ένα πλήθος άλλων επιρροών από την παγκόσμια κουλτούρα, για να δημιουργήσει τη δική του μοναδικά πρωτότυπη τέχνη, που είχε μεγάλη διεθνή απήχηση. Τόσο ο ένας όσο και ο άλλος ήξεραν καλά ποιας παράδοσης ήταν φορείς, πριν καταφέρουν να γίνουν παγκόσμιοι με τον τρόπο που μας έμαθε ο μεγάλος Ιρανός σκηνοθέτης Αμπάς Κιαροστάσταμι. Ριζωμένοι, δηλαδή, στη δική τους κουλτούρα, συνέβαλαν σημαντικά στη διαμόρφωση της σύγχρονης τέχνης στην πατρίδα τους και στον κόσμο.
Ο Γιον και ο Στέλιος ήξεραν την αφετηρία, όπου πρωτοάνοιξε μπροστά τους η πόρτα του κόσμου. Ήξεραν σαφώς πως ήταν κάτι, πριν γίνουν τόσα πολλά. Σε μας, που νομίζουμε ότι είμαστε τόσα πολλά, χωρίς να καταφέρνουμε τελικά να είμαστε κάτι, μέσα στην παγκόσμια χύτρα που βράζει με επιμονή τα αναρίθμητα πολυπολιτισμικά ανόμοια, έχουν να πουν κάτι;
