Νίκος Ψυρούκης (1926-2003): [Το καθεστώς της ξένης εξάρτησης και κηδεμονίας στην Ελλάδα]. Ανθολόγος ο Λουκάς Αξελός
Το καθεστώς της ξένης εξάρτησης και κηδεμονίας στην Ελλάδα είναι σύνθετο φαινόμενο (οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό). Η εξελικτική του διαδικασία είναι αντιφατική από την αρχή ίσαμε το τέλος. Κινητήρια αντίφασή του (κάθε αντίφαση είναι ενότητα αντιθέτων) είναι η αντίθεση ανάμεσα στο παγκόσμιο κεφάλαιο και στη διεθνή μισθωτή εργασία. Τα δυο αυτά αντίθετα σκέλη της αντίφασης αποτελούν και την ενότητά της. Γιατί τα δυο αντίθετα είναι ταυτόχρονα και αλληλοαποκλειόμενα, μα και συνάμα αλληλοσυμπληρούμενα φαινόμενα. Η εξέλιξη του καθεστώτος της ξένης εξάρτησης και κηδεμονίας στην Ελλάδα άμεσα εξαρτιέται από το επίπεδο, το βαθμό της ταξικής πάλης ανάμεσα στην αστική και στην εργατική τάξη σε παγκόσμια κλίμακα. Όσο τονίζεται περισσότερο η αλληλοσυμπληρούμενη πλευρά κεφαλαίου και εργασίας τόσο περισσότερο ισχυροποιείται και το καθεστώς της ξένης εξάρτησης και κηδεμονίας. Και το αντίστροφο.
Η εξελικτική διαδικασία ανάπτυξης του καθεστώτος της ξένης εξάρτησης και κηδεμονίας στην Ελλάδα δεν εμπεριέχει μονάχα την κύρια κινητήρια αντίφασή του. Μέσα του κρύβεται μια ολόκληρη σειρά από μερικές άλλες αντιθέσεις. Είναι η ανταγωνιστική αντίθεση ανάμεσα στην ελληνική αστική τάξη και στην ελληνική εργατική τάξη. Είναι η αντίθεση ανάμεσα στην εξάρτηση και στην τάση του ελληνικού έθνους για ανεξαρτησία. Είναι η αντίθεση, η ανταγωνιστική αντίθεση, ανάμεσα στους δυο άνισους συμμάχους. Είναι η αντίθεση ανάμεσα στην υποτέλεια και στην τάση του ελληνικού αστικού κράτους για κρατική αυτοτέλεια κτλ., κτλ. Όλες αυτές οι αντιθέσεις έχουν τη σημασία τους, δεν είναι ασήμαντες, και στην πορεία της εξέλιξης του καθεστώτος της ξένης εξάρτησης, σε δοσμένες στιγμές, μπορεί το μερικό (μια απ’ αυτές τις αντιθέσεις) να πάρει τη θέση του γενικού (της βασικής κινητήριας αντίφασης).
Το καθεστώς της ξένης εξάρτησης και κηδεμονίας στην Ελλάδα παίρνει τη συγκεκριμένη μορφή του ανάλογα με το ποιος είναι ο κάθε φορά κύριος σύμμαχος – εταίρος του ελληνικού καπιταλισμού. Έτσι, ανάλογα με την ιστορική συγκυρία, το καθεστώς της ξένης εξάρτησης και κηδεμονίας αποκτάει, πλάι στη γενική φύση του, και την ιδιαιτερότητά του.
Η αστική τάξη στην Ελλάδα συσσωρεύει πολλά δεινά στο ελληνικό έθνος. Καθημερινά το καταπιέζει ποικιλόμορφα, το παρεμποδίζει ν’ αναπτύξει ελεύθερα όλες τις δυναμικές σχέσεις που το συγκροτούν. Έτσι, καθυστερεί η προοδευτική ανάπτυξή του, ανακόπτεται επικίνδυνα η εξέλιξή του. Μα πάνω απ’ όλα, όπως για άλλη μια φορά αποδείχτηκε από την εμπειρία του 1967-1974, η αστική τάξη οδηγεί το ελληνικό έθνος ακόμα και σε συμφορές. Και οι εθνικές συμφορές σημαίνουν βαρύτατα τραύματα, ακόμα και σοβαρή, απότομη, πισωδρόμηση στην εθνική εξέλιξη του ελληνικού λαού, γεγονός που ταυτίζεται με ακόμα μεγαλύτερη κοινωνική καταπίεση των εργαζόμενων μαζών.
Είναι ανάγκη η εργατική τάξη και η μάζα του έθνους να αυτοελέγξουν τη στάση τους, την πράξη τους, απέναντι στα κρίσιμα προβλήματα που αφορούν την τύχη τους, δηλαδή το μέλλον της πατρίδας τους. Αυτό θα είναι και το πρώτο μεγάλο βήμα για να βγουν από το θανάσιμο τέλμα. Αν, φυσικά, έχουν τη δύναμη, άρα και τη θέληση.
Η εξελικτική διαδικασία ανάπτυξης του καθεστώτος της ξένης εξάρτησης και κηδεμονίας στην Ελλάδα δεν εμπεριέχει μονάχα την κύρια κινητήρια αντίφασή του. Μέσα του κρύβεται μια ολόκληρη σειρά από μερικές άλλες αντιθέσεις. Είναι η ανταγωνιστική αντίθεση ανάμεσα στην ελληνική αστική τάξη και στην ελληνική εργατική τάξη. Είναι η αντίθεση ανάμεσα στην εξάρτηση και στην τάση του ελληνικού έθνους για ανεξαρτησία. Είναι η αντίθεση, η ανταγωνιστική αντίθεση, ανάμεσα στους δυο άνισους συμμάχους. Είναι η αντίθεση ανάμεσα στην υποτέλεια και στην τάση του ελληνικού αστικού κράτους για κρατική αυτοτέλεια κτλ., κτλ. Όλες αυτές οι αντιθέσεις έχουν τη σημασία τους, δεν είναι ασήμαντες, και στην πορεία της εξέλιξης του καθεστώτος της ξένης εξάρτησης, σε δοσμένες στιγμές, μπορεί το μερικό (μια απ’ αυτές τις αντιθέσεις) να πάρει τη θέση του γενικού (της βασικής κινητήριας αντίφασης).
Το καθεστώς της ξένης εξάρτησης και κηδεμονίας στην Ελλάδα παίρνει τη συγκεκριμένη μορφή του ανάλογα με το ποιος είναι ο κάθε φορά κύριος σύμμαχος – εταίρος του ελληνικού καπιταλισμού. Έτσι, ανάλογα με την ιστορική συγκυρία, το καθεστώς της ξένης εξάρτησης και κηδεμονίας αποκτάει, πλάι στη γενική φύση του, και την ιδιαιτερότητά του.
Η αστική τάξη στην Ελλάδα συσσωρεύει πολλά δεινά στο ελληνικό έθνος. Καθημερινά το καταπιέζει ποικιλόμορφα, το παρεμποδίζει ν’ αναπτύξει ελεύθερα όλες τις δυναμικές σχέσεις που το συγκροτούν. Έτσι, καθυστερεί η προοδευτική ανάπτυξή του, ανακόπτεται επικίνδυνα η εξέλιξή του. Μα πάνω απ’ όλα, όπως για άλλη μια φορά αποδείχτηκε από την εμπειρία του 1967-1974, η αστική τάξη οδηγεί το ελληνικό έθνος ακόμα και σε συμφορές. Και οι εθνικές συμφορές σημαίνουν βαρύτατα τραύματα, ακόμα και σοβαρή, απότομη, πισωδρόμηση στην εθνική εξέλιξη του ελληνικού λαού, γεγονός που ταυτίζεται με ακόμα μεγαλύτερη κοινωνική καταπίεση των εργαζόμενων μαζών.
Είναι ανάγκη η εργατική τάξη και η μάζα του έθνους να αυτοελέγξουν τη στάση τους, την πράξη τους, απέναντι στα κρίσιμα προβλήματα που αφορούν την τύχη τους, δηλαδή το μέλλον της πατρίδας τους. Αυτό θα είναι και το πρώτο μεγάλο βήμα για να βγουν από το θανάσιμο τέλμα. Αν, φυσικά, έχουν τη δύναμη, άρα και τη θέληση.
Νίκος Ψυρούκης, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας, τόμ. Δ΄, εκδ. «Επικαιρότητα», Αθήνα 1983.
Σχόλια
