Συνέντευξη στον Χρήστο Πραμαντιώτη
Για τις καταστροφικές πολιτικές λιτότητας που εφαρμόζει όλη η Ευρωζώνη υπό το βάρος της γερμανικής ηγεμονίας, μιλά στον Δρόμο ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Νίκος Χουντής. Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε, σημειώνει ότι αυτή η πολιτική, μετά και τις αλλαγές στις δομές της ΟΝΕ, παίρνει πλέον μόνιμο χαρακτήρα εντός του ευρώ και της Ε.Ε. Ακόμη, μιλά για τις επικοινωνιακές αντιγερμανικές κορώνες αξιωματούχων της Ε.Ε., για τις εξελίξεις στην περίπτωση της Κύπρου, αλλά και για τον ΣΥΡΙΖΑ, για τον οποίο το στοίχημα «είναι να καταφέρει να συνδυάσει τις μάχες στην κοινωνία για ανάσχεση της κρίσης και ενδυνάμωση των δυνάμεων της εργασίας, με έναν ριζοσπαστικό και αριστερό προγραμματικό λόγο που θα βγάλει την ελληνική οικονομία και κοινωνία από την κρίση και θα βάλει τις πρώτες βάσεις για έναν εναλλακτικό δρόμο οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας».
Στην Ελλάδα, αλλά και συνολικά στην Ευρώπη, εντείνεται ο ευρωσκεπτικισμός – και δεν αναφέρομαι βεβαίως στον «παραδοσιακό» ευρωσκεπτικισμό της Βρετανίας. Πώς αντιμετωπίζουν το κλίμα αυτό οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις; Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα φτάνει μέχρι τους συναδέλφους σας στο Ευρωκοινοβούλιο; Το διαπερνά; Από τι φαίνεται αυτό;
Τα τελευταία τρία χρόνια, με αφορμή την κρίση χρέους και την οικονομική κατάρρευση πολλών χωρών στην Ευρωζώνη, έχει ξεκινήσει μια άνευ προηγουμένου επίθεση των νεοφιλελεύθερων δυνάμεων στην Ε.Ε. σε βάρος των δυνάμεων της εργασίας και του μόχθου. Πότε με τη μορφή των μνημονίων και των «πακέτων διάσωσης», όπως στην Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία και πότε με τη μορφή των «αναγκαίων μέτρων αποφυγής των μνημονίων», όλη η Ευρωζώνη εφαρμόζει, υπό το βάρος της γερμανικής ηγεμονίας, μια καταστροφική πολιτική λιτότητας. Με τις πρόσφατες αλλαγές των δομών και των διαδικασιών της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, Οικονομική Διακυβέρνηση, Δημοσιονομικό Σύμφωνο, Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας – ESM), οι πολιτικές λιτότητας παίρνουν πλέον μόνιμο χαρακτήρα εντός του ευρώ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης γενικότερα.
Απέναντι σε αυτήν την ακραία πολιτική πανευρωπαϊκής λιτότητας που συνδυάζεται με περιορισμό της δημοκρατίας, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, ισοπέδωση των εργασιακών και ατομικών δικαιωμάτων και πλήρη ιδιωτικοποίηση πτυχών της οικονομικής και κοινωνικής μας ζωής, έχει αναπτυχθεί ένα ρεύμα αντίστασης. Ένα ρεύμα αντίστασης στην καταστροφή του κοινωνικού κράτους, στις μειώσεις μισθών, στην άνοδο της ανεργίας, στην κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Αυτό το ρεύμα το χαρακτηρίζουν οι κυρίαρχες νεοφιλελεύθερες ελίτ ως «ευρωσκεπτικιστικό» και «αντιευρωπαϊκό», προσπαθώντας μάλιστα να το συνδέσουν με τα ακροδεξιά ευρωσκεπτικιστικά κόμματα και τάσεις που αναπτύσσονται στην Ευρώπη, για να το δυσφημήσουν και να αποκρύψουν τον ταξικό του χαρακτήρα.
Επομένως, είναι σαφές ότι οι κυρίαρχες δυνάμεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντιμετωπίζουν με φόβο τη νέα δυναμική που δημιουργείται σε όλη την Ευρώπη, όχι πάντα με σαφή ριζοσπαστικά και αριστερά χαρακτηριστικά, που αμφισβητεί τις βίαιες πολιτικές της λιτότητας. Στο ίδιο μήκος κύματος βρίσκεται, δυστυχώς, και η πλειοψηφία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όπου παρά τις όποιες «λεκτικές» αντιδράσεις ακούγονται κατά καιρούς, η συμμαχία Δεξιάς-Σοσιαλδημοκρατίας-Φιλελευθέρων-Πρασίνων στηρίζει το καθεστώς της λιτότητας και του νεοφιλελευθερισμού σε όλες τις κρίσιμες ψηφοφορίες, όπως της οικονομικής διακυβέρνησης.
Τις τελευταίες μέρες βρίσκεται σε εξέλιξη ένας νέος γύρος ενδοευρωπαϊκών αντιθέσεων, με τελευταία επεισόδια τις «αντιγερμανικές» κορώνες των Γάλλων Σοσιαλιστών. Έχουν προηγηθεί δηλώσεις του προέδρου του Ευρωκοινοβουλίου αλλά και του Ζ.Μ. Μπαρόζο, εναντίον της λιτότητας κ.λπ. Πού εδράζονται, τελικά, όλες αυτές οι αντιθέσεις;
Δεν είναι νέο το φαινόμενο στην Ευρωπαϊκή Ένωση να βγαίνουν πολιτικοί και να κριτικάρουν την κυρίαρχη πολιτική λιτότητας που εφαρμόζεται και την ίδια στιγμή να ψηφίζουν και να στηρίζουν αυτά ακριβώς που κατηγορούν τη Γερμανία ότι κάνει. Οι απόψεις του κ. Σουλτς δεν είναι καινούργιες. Έχουμε ξανακούσει τις «κορώνες» του ενάντια στη λιτότητα. Όπως και τον κ. Ολάντ της Γαλλίας έχουμε ξανακούσει πριν από την πρώτη του Σύνοδο Κορυφής. Όπως και τις κατά καιρούς άχρωμες διακηρύξεις για ανάπτυξη του κ. Μπαρόζο και του κ. Ρεν. Ωστόσο, η «επικοινωνιακή διαχείριση» της δυσαρέσκειας των Ευρωπαίων πολιτών και εργαζομένων, δεν μπορεί να κρύψει την ουσία. Και η ουσία είναι ότι τόσο η Ευρωπαϊκή Δεξιά, όσο και η Ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία, είναι υπεύθυνες για τη σημερινή κατάσταση που επικρατεί στις χώρες της Ε.Ε. Είναι υπεύθυνες για τους 1.500.000 άνεργους στην Ελλάδα, για τους 19 εκατ. άνεργους στην Ευρωζώνη και τους 26 εκατ. άνεργους στην Ε.Ε.
Οι βολές κατά της «γερμανικής λιτότητας», ακόμη και από παράγοντες της Κομισιόν τι σημαίνουν; Υπάρχει πραγματική πρόθεση να αποκατασταθούν τα πλήγματα στους μισθούς και τα εισοδήματα;
Η ουσία πίσω από τις «αντιγερμανικές κορώνες» είναι η επικοινωνιακή διαχείριση της οικονομικής κρίσης, ειδικά μετά την περίπτωση της Κύπρου, όπου η στάση της γερμανικής κυβέρνησης άνοιξε τον ασκό του Αιόλου της αποσάθρωσης της ΟΝΕ. Όσον αφορά την αποκατάσταση των πληγέντων μισθωτών, δεν θεωρώ, ούτε στο επίπεδο της επικοινωνιακής διαχείρισης, ότι θα ειπωθεί κάτι συγκεκριμένο από Δεξιά, Φιλελεύθερους και Σοσιαλδημοκράτες και πολύ περισσότερο ότι θα παρθούν συγκεκριμένα μέτρα.
Έχει περάσει περίπου ένας μήνας από τις καταστροφικές εξελίξεις στην Κύπρο. Τότε, μάλιστα, είχατε κατηγορήσει τους ιθύνοντες του Eurogroup για ανικανότητα. Έχοντας πλέον ασφαλή χρονική απόσταση, ποια εκτιμάτε ότι ήταν η αφετηρία των αποφάσεων για την Κύπρο, αλλά και οι πιθανές συνέπειες; Το θέμα έχει και γεωπολιτική διάσταση ή είναι απλώς θέμα προβληματικών τραπεζών και «ξεκαθαρίσματος» λογαριασμών για τον έλεγχο του χρηματοπιστωτικού συστήματος;
Εάν θυμάστε καλά, είχα ρωτήσει τον πρόεδρο του Eurogroup σε μια ακρόαση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εάν είναι ανίκανος ή εάν είχε άλλους σκοπούς, όσον αφορά την απόφασή τους για την Κύπρο. Προφανώς το Eurogroup είχε άλλους σκοπούς εκείνο το βράδυ, σκοποί που διαφάνηκαν ξεκάθαροι τις επόμενες μέρες. Η Κύπρος δεν αποτελεί τίποτα παραπάνω από ένα δεύτερο πειραματόζωο και μάλιστα μικρότερης και ασφαλέστερης συστημικής για την Ευρωζώνη κλίμακας. Αυτή τη φορά το πείραμα δεν είχε να κάνει με την επιβολή ενός Μνημονίου και το ελεγχόμενο κούρεμα του χρέους μιας χώρας. Αυτό το πείραμα εκτελείται στην Ελλάδα. Το πείραμα στην Κύπρο έχει να κάνει με τις «διασώσεις» των τραπεζών και το κούρεμα των καταθέσεων, ως εργαλείο πιθανών αναδιαρθρώσεων τραπεζικών κλάδων. Και για να σας εξηγήσω, όπως έκανα και στον κ. Ντάιζεμπλουμ, ποιοι είναι οι «άλλοι σκοποί», αρκεί να σας πω ότι πίσω από τις αναδιαρθρώσεις των τραπεζικών κλάδων, βρίσκονται ισχυρά εθνικά συμφέροντα, ισχυροί ολιγοπωλιακοί τραπεζικοί όμιλοι, οι οποίοι προσπαθούν αυτή την εποχή να κρύψουν με νύχια και με δόντια, τους «σκελετούς» που κρύβουν στους ισολογισμούς τους. Καταστρέφουμε, επομένως, μια χώρα σαν την Κύπρο, για να σώσουμε την καταθετική βάση των γερμανικών και ολλανδικών τραπεζών, ειδικά όταν οι νέες χρηματοοικονομικές φούσκες είναι έτοιμες να σκάσουν. Άρα, για να απαντήσω στο ερώτημά σας, το «θέμα Κύπρος» έχει να κάνει με την αναδιάρθρωση του χρηματοοικονομικού κλάδου, σε ευρωπαϊκή και ευρύτερη γεωπολιτική διάσταση.
Η πολιτική καταστροφής που ακολουθείται στην Ε.Ε., σπρώχνει όλο και περισσότερο στη φτωχοποίηση τους λαούς της και ειδικά στον Νότο. Κάποιοι, μάλιστα, μιλούν για σχέδιο αποικιοποίησης του Νότου. Μπορεί αυτό να αποτελέσει τη βάση για την οικοδόμηση ενός μετώπου του ευρωπαϊκού Νότου; Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και τι θα μπορούσε να πετύχει με πολιτικούς όρους;
Η Ευρωπαϊκή Αριστερά και ο ΣΥΡΙΖΑ έχουν δηλώσει από πολύ νωρίς την ανάγκη, στη σημερινή συγκυρία, για τη δημιουργία ενός μετώπου κατά της λιτότητας και της φτώχειας που προωθείται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Ένα μέτωπο που θα πει ένα «όχι» στην υποβάθμιση της ίδιας της Ευρώπης, που βυθίζεται μέρα με τη μέρα στην οικονομική κρίση, την ανεργία, την απαξίωση. Ένα μέτωπο που θα ορίσει μια νέα πορεία για τις οικονομίες και κοινωνίες της Ευρωζώνης, μακριά από τη νεοφιλελεύθερη λογική της λιτότητας, της φτωχοποίησης και του αυταρχισμού.
Ωστόσο, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι οι πολιτικοί και κοινωνικοί συσχετισμοί, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ευρώπη, και ιδιαίτερα στις χώρες του Νότου, δεν είναι ευνοϊκοί για την Αριστερά και τα κοινωνικά κινήματα. Χρειάζεται, ακόμα, πολλή δουλειά και αγώνας για να μπορέσουμε -πρώτα και κύρια ως κινήματα ενάντια στη λιτότητα και ως αριστερά κόμματα- να συντονίσουμε τις δράσεις μας και τις διεκδικήσεις μας, στους κοινωνικούς χώρους, στα σωματεία και τα συνδικάτα, στις πλατείες και να ορίσουμε εμείς την πολιτική ατζέντα.
Νομίζετε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να παίξει κομβικό ρόλο σε μια τέτοια κατεύθυνση;
Ο ΣΥΡΙΖΑ, εκ των πραγμάτων, παίζει έναν κομβικό ρόλο στις αντιπαραθέσεις και τις συγκρούσεις στην Ευρώπη, αφού τόσο η Ελλάδα αποτελεί έναν σημαντικό κρίκο στην αλυσίδα των ευρωπαϊκών εξελίξεων, όσο και ο ίδιος αναλαμβάνει σημαντικές παρεμβάσεις και πρωτοβουλίες. Το στοίχημα για τον ΣΥΡΙΖΑ το επόμενο διάστημα είναι να καταφέρει να συνδυάσει τις μάχες στην κοινωνία για την ανάσχεση της κρίσης και την ενδυνάμωση των δυνάμεων της εργασίας, με έναν ριζοσπαστικό και αριστερό προγραμματικό λόγο, που θα βγάλει την ελληνική οικονομία και κοινωνία από την κρίση και θα βάλει τις πρώτες βάσεις για έναν εναλλακτικό δρόμο οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας. Εδώ θα χρειαστεί να προχωρήσει μπροστά, χωρίς αναμονές, για γενικότερη αλλαγή του συσχετισμού των δυνάμεων στην Ευρώπη.
Βίαιη επιβολή της ατζέντας του Βερολίνου
Δημοσιεύματα τις τελευταίες μέρες αναφέρουν ότι η Γερμανία ετοιμάζεται για ένα Μάαστριχτ Νο2. Γενικότερα, ποιο εκτιμάτε ότι είναι το σχέδιο της Γερμανίας απέναντι στις χώρες της Ε.Ε., αλλά και απέναντι στους διεθνείς ανταγωνιστές της;
Τα σχέδια της Γερμανίας για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης, έχουν ήδη διαφανεί, με μια σειρά από νομοθετικές πρωτοβουλίες που έχει επιβάλει τα τελευταία τρία χρόνια. Δυστυχώς, στην Ελλάδα -και την ελληνική Αριστερά- δεν έτυχαν ιδιαίτερης προσοχής και ανάλυσης, ανάλογης της σημασίας τους.
Αυτές οι νομοθετικές παρεμβάσεις σε επίπεδο Ευρωζώνης και Ε.Ε. αποτελούν μια ακραία συντηρητική και νεοφιλελεύθερη αναδίπλωση, ως απάντηση στα ερωτήματα που έθεσε η οικονομική κρίση και η κρίση χρέους. Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, η Οικονομική Διακυβέρνηση, το Σύμφωνο για το Ευρώ και ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας αποτελούν τη νομική βάση για την αυστηροποίηση του πλαισίου της ΟΝΕ, τη βίαιη επιβολή της ατζέντας του Βερολίνου και τη δημιουργία ενός μόνιμου καθεστώτος πανευρωπαϊκού μνημονίου για τα κράτη-μέλη. Με λίγα λόγια, το νέο πλαίσιο του ευρώ επιβάλλει τη μόνιμη εφαρμογή προγραμμάτων λιτότητας από τη μια, και την προώθηση, στο όνομα της «ανταγωνιστικότητας», αναδιαρθρώσεων στις αγορές προϊόντων και εργασίας προς όφελος του κεφαλαίου – και συγκεκριμένα του ευρωπαϊκού εξαγωγικού κεφαλαίου.
Προφανώς, εν όψει και των γερμανικών εκλογών, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το γεγονός μια νέα γερμανική κυβέρνηση να προωθήσει, στο ίδιο πνεύμα, νέες αλλαγές στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Αλλαγές, όμως, που δεν θα αμφισβητούν τον πυρήνα των αντιδραστικών δομών της ΟΝΕ και του ευρώ, αλλά θα τον ενισχύουν, με τα γνωστά σε μας και τον ευρωπαϊκό Νότο, αποτελέσματα. Διαμορφώνεται ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο ασύμβατο σε προοδευτικές, εθνικές και ευρωπαϊκές, πολιτικές.
Κατά κανόνα οι ευρωπαϊκές κρίσεις τελειώνουν με συμβιβασμούς, στο πλαίσιο των οποίων η γερμανική ελίτ δίνει ελάχιστα και παίρνει τα περισσότερα. Τι θα συμβεί αν κι αυτός ο γύρος αντιπαράθεσης λήξει παρόμοια; Αν, δηλαδή, η γερμανική ηγεσία επιβάλλει πράγματι ένα Μάαστριχτ Νο2, ακόμη σκληρότερο από το πρώτο;
Η ευρωπαϊκή ελίτ, υπό την ηγεμονία της Γερμανίας, έχει ήδη επιβάλει ένα Μάαστριχτ 2, δηλαδή, ένα αυστηρό πλαίσιο νομισματικής ένωσης, όπου οι εναλλακτικές οικονομικές πολιτικές απαγορεύονται διά ροπάλου, οι προϋπολογισμοί πρέπει να είναι ισοσκελισμένοι, οι αγορές εργασίας αναδιαρθρωμένες, ενώ κάθε «άτακτος μαθητής» θα εκβιάζεται κάθε φορά με χρηματικές ποινές και με ακύρωση της κοινοτικής χρηματοδότησης (ΕΣΠΑ, ΚΑΠ κ.λπ.). Το κατά πόσο αυτό το πλαίσιο θα γίνει ακόμα πιο ασφυκτικό στο μέλλον, μένει να το διαπιστώσουμε.
Ωστόσο, για μας στον ΣΥΡΙΖΑ, έχουμε αργήσει πάρα πολύ για να αναλύσουμε με σοβαρότητα και ψυχραιμία τη νέα κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, όχι μονάχα στην ΟΝΕ, αλλά και στην ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση, σε σχέση με τους βαθμούς ελευθερίας που υπάρχουν για το σχεδιασμό και υλοποίηση ενός εναλλακτικού, ριζοσπαστικού, προγράμματος εξουσίας της Αριστεράς και των δυνάμεων της εργασίας. Θεωρώ ότι ενόψει του Ιδρυτικού Συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ θα καταφέρουμε να απαντήσουμε στα ερωτήματα που μας θέτει η πραγματικότητα, χωρίς δαιμονοποιήσεις και περιχαρακώσεις πίσω από τα διάφορα ταμπού μας.
