Οι σχέσεις μας με την Τουρκία χειροτερεύουν – Απειλές και φλυαρίες, περιμένοντας τον Τραμπ
Του Απόστολου Αποστολόπουλου
Μέσα σε δεκαπέντε μέρες επισκέφθηκαν την Άγκυρα η Μέϊ, πρωθυπουργός της Βρετανίας, η Μέρκελ, ο νέος αρχηγός της CIA Πομπέο, ο νέος γγ του ΟΗΕ Γκουτιέρες και ο Αμερικανός ΓΕΕΘΑ, ενώ ο Ερντογάν τηλεφωνήθηκε με τον Τραμπ και πάει στη Μόσχα. Ο ισχυρισμός ότι η κυβέρνηση Τραμπ δεν γνωρίζει καλά τα των σχέσεων της Τουρκίας με όλους τους γείτονες είναι ανυπόστατος. Από αποπαίδι ο Ερντογάν έγινε πολύφερνος γαμπρός των Δυτικών ενώ και οι Ρώσοι του ανοίγουν τις πόρτες, παρά τις προσβολές και τα θύματα που έχουν από τους Τούρκους. Έχει ξανασυμβεί πριν από έναν αιώνα, όταν όλα φαίνονταν χαμένα για την Τουρκία αλλά τελικά η Δύση (Αγγλογάλλοι) άλλαξε στρατηγική, ο Κεμάλ επικράτησε, η Σμύρνη καταστράφηκε, η Τουρκία έγινε κράτος στα Δυτικά πρότυπα, η Ρωσία απομονώθηκε παρά τη βοήθεια στους Νεότουρκους. Οι Κούρδοι ίσως είναι τα σύγχρονα θύματα του ατέλειωτου Ανατολικού Ζητήματος.
Η Ρωσία όλο αυτό το διάστημα αμύνεται, νικηφόρα είναι η αλήθεια, αλλά ως τώρα έχει απλώς αναστείλει τη ροή των εξελίξεων, δεν την έχει ανατρέψει. Οι ΗΠΑ και τα κοράκια γύρω τους, Βρετανοί, Γάλλοι κλπ, δεν έχουν κάνει βήμα πίσω από τους αρχικούς σχεδιασμούς τους, να τεμαχιστεί η Συρία και να φύγει ο Άσαντ. Δεν υπάρχει, στο Συριακό, φιλικός περίγυρος για τη Ρωσία, η θέση της είναι εύθραυστη. Η μόνη ρεαλιστική προοπτική στη Μ. Ανατολή για τη Μόσχα, είναι να παζαρέψει τη στάση της Τουρκίας ώστε να μην απομονωθεί όπως προ εκατό ετών ή και να συμφωνήσει στην πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ σε βάρος των ευρωπαϊκών χωρών (Γάλλων, Άγγλων, Γερμανών) ενώ στην αιχμή είναι τα συμφέροντα του Ισραήλ. Όλα θα κριθούν από τον εσωτερικό αγώνα στις ΗΠΑ, από το αν θα επιβληθεί ο Τραμπ ή θα τον εκθρονίσουν με κάποιο τρόπο. Ο Ερντογάν ισορροπεί σε τεντωμένο σχοινί, σύμμαχος των ΗΠΑ, φλερτάρει τη Ρωσία, έχει ατού σ’ αυτό το μακρόσυρτο παιχνίδι. Όσο παραμένει μεγάλη χώρα (έκταση, πληθυσμός) η Τουρκία έχει περιθώρια ελιγμών.
Οι σχέσεις μας με την Τουρκία χειροτερεύουν με τον Ερντογάν να προκαλεί για τους δικούς του λόγους και τον κ. Κοτζιά να ρίχνει λάδι στη φωτιά, χαράσσοντας κόκκινες γραμμές τη μια πίσω από την άλλη. Το πρόβλημα με τις κόκκινες γραμμές είναι ότι αν τις παραβιάσει ο άλλος και δεν αντιδράσεις, γίνεσαι ρεζίλι. Δεν θα είναι η πρώτη φορά αλλά όσο να’ ναι έχει κόστος.
Το ερώτημα συνεπώς είναι αν η κυβέρνηση και ο αρμόδιος ΥΠΕΞ Ν. Κοτζιάς θεωρούν ότι η στάση της Άγκυρας κινείται στο πλαίσιο των λίγο-πολύ κανονικών ελληνοτουρκικών σχέσεων. Το αν οι Τούρκοι θεωρούν τις κόκκινες γραμμές του Έλληνα ΥΠΕΞ σοβαρές και υπολογίσιμες φαίνεται από το ότι συνεχίζουν απτόητοι να προκαλούν – με τα λόγια, έως τώρα.
Οι δυο πλευρές απειλούν, φλυαρώντας ίσως, επειδή η Τουρκία δεν λησμονεί ότι επενέβη στην Κύπρο μόνο όταν πήρε ρητή – αν και μυστική – άδεια από τις ΗΠΑ. Ο Ερντογάν θα σκεφτεί δυο φορές από πού παίρνει αμπάριζα ο Κοτζιάς και κουνάει στη μύτη του τις κόκκινες γραμμές. Υπάρχει, για παράδειγμα, το προηγούμενο του Σαντάμ που «ζήτησε άδεια» να εισβάλλει στο Κουβέιτ, νόμιζε ότι την πήρε, και βρέθηκε κρεμασμένος ενώ η χώρα του καταστράφηκε. Ο Ερντογάν είχε ζητήσει από τον Ομπάμα άδεια εισβολής στην Ελλάδα με ουδετερότητα των ΗΠΑ για 72 ώρες αλλά δεν του δόθηκε.
Το χειρότερο είναι ότι υπάρχει και παγίδα για δυο. Όπου και ο επιτιθέμενος και ο αμυνόμενος καταστρέφονται. Παγίδα που ταιριάζει με την μακρόπνοη στρατηγική των ΗΠΑ που προβλέπει ότι για να ανακτήσουν την πλήρη κυριαρχία τους επί της παγκοσμιοποίησης πρέπει να τεμαχιστούν τα κράτη της περιφέρειας σε μικρές και αδύναμες οντότητες, να αλλοιωθεί ο πληθυσμός τους ή και να αιματοκυλιστούν οι διαφορετικές εθνότητες. Αυτό έγινε προ εικοσαετίας στα Βαλκάνια αλλά έμειναν ουρές για το μέλλον (το τωρινό παρόν). Αυτό έχει συντελεστεί στο μέγιστο στη Μ. Ανατολή και απομένει να «ρυθμιστεί» το Συριακό. Προ εκατό ετών οι Αγγλο-Γάλλοι χώρισαν τη Μ. Ανατολή σε κράτη, ανακατεύοντας κατά βούληση τις υπάρχουσες εθνότητες, ώστε η περιοχή να βρίσκεται σε συνεχή ένταση. Στην Ελλάδα (και σε άλλες χώρες) χρειάστηκε να εισαχθεί ο ξένος εθνοτικός παράγων με τη μορφή της μετανάστευσης, για να υπάρξει ένα παρεμφερές αποτέλεσμα. Τελικά, μια ελληνοτουρκική σύγκρουση θα άνοιγε το δρόμο για επαναφορά των εθνοτικών προβλημάτων στα Βαλκάνια και πολυδιάσπαση και της Τουρκίας και της Ελλάδας.
Έστω ότι ο Ερντογάν αποδέχεται τους κινδύνους και θέλει να κάνει δώρο στον εαυτό του μια ελληνική βραχονησίδα για κερδίσει σίγουρα το δημοψήφισμα. Έστω ότι και ο κ. Κοτζιάς, βασισμένος ίσως σε υποσχέσεις όπως αυτές που είχαν δοθεί στον Ιωαννίδη (αν έριχνε τον Μακάριο θα παίρναμε την Κύπρο), χαράσσει κόκκινες γραμμές ερεθίζοντας τους απέναντι, με τη συνεπικουρία του εύφλεκτου κ. Καμμένου για να κερδίσουν αμφότεροι περίοπτη θέση στις εκλογές. Όλα αυτά είναι απλώς εικασίες. Το βέβαιο είναι ότι η τελική ευθύνη ανήκει στον πρωθυπουργό και η προνοητικότητα αλλά και η αποφασιστικότητά του είναι το ζητούμενο. Διότι δεν αρκεί να διαβεβαιώνεις, κατ’ ιδίαν, τους ισχυρούς συνομιλητές σου, ότι δεν θέλεις σύγκρουση και δεν εγκρίνεις τα όσα λένε οι υπουργοί σου, όταν οι εν λόγω συνομιλητές αντιλαμβάνονται πως η κυβερνητική πλειοψηφία εξαρτάται από τους φλύαρους υπουργούς. Επομένως σε θεωρούν αδύναμο και δεν σε πιστεύουν.
