Οι «πρωτιές», συνήθως, αποτελούν εκδηλώσεις της ενιαίας ουσίας του θεάματος, εξού και είναι βαθιά κοινότοπες και βλακώδεις. «Για πρώτη φορά» κάποιος σκηνοθέτης ανεβάζει Οθέλλο όπου τον Ιάγο παίζει ένας αλμπίνος (αντίστιξη με τον Μαύρο Οθέλλο, κριτική στον ρατσισμό), «για πρώτη φορά» κάποιος συγγραφέας βάζει τους ήρωες να μιλάνε καθένας τη γλώσσα του, όπως οι Ρωμαίοι ή οι Αζτέκοι στις κιτς ταινίες του Γκίμπσον (κριτική στην παγκοσμιοποίηση, φυσικά), «για πρώτη φορά» ένας ζωγράφος ανατινάζεται μες στην γκαλερί και εκτίθενται εφεξής οι διαμελισμένοι συλλέκτες που είχαν συρρεύσει στα εγκαίνια (κριτική στην εμπορευματοποιημένη τέχνη)…
Η πρωτιά της Μαρίας Ευσταθιάδη πρέπει να τεθεί εκτός εισαγωγικών. Τοποθετείται, άλλωστε, στους αντίποδες του ψευδόκοσμου που αντανακλούν τα «πολιτιστικά» των εφημερίδων: Για πρώτη φορά (εξ όσων γνωρίζω) μεταφράζεται στα ελληνικά το Μια ζαριά ποτέ δεν θα καταργήσει το τυχαίο του Στέφανου Μαλλαρμέ, θεμέλιος λίθος και ταυτοχρόνως όριο του ευρωπαϊκού μοντερνισμού και συνεκδίδεται με τον Ίγκιτουρ (που τον έχουν μεταφράσει παλαιότερα κι ο Εμμανουήλ κι ο Πεντζίκης), σε τομίδιο των εκδόσεων Γαβριηλίδη. Δεδομένου ότι στην Ελλάδα συζητήσαμε (κι είπαμε ανοησίες) επί δεκαετίες περί μοντερνισμού, ερήμην κρίσιμων κειμένων του που παρέμεναν αμετάφραστα (όπως ο Αβερρόης, στο διήγημα του Μπόρχες, περί της Ποιητικής του Αριστοτέλη ερήμην του θεάτρου, που παρέμενε άγνωστο στο Ισλάμ), η σημασία του εγχειρήματος της Ευσταθιάδη δεν μπορεί να υπερτιμηθεί. Θεωρητικά, βέβαια, γιατί στην πραγματικότητα κανείς δεν συζητά και κανείς δεν δίνει πια σημασία…
Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο επίδοξος μεταφραστής του αινιγματικού, «οπτικοποιημένου» ποιήματος του Μαλλαρμέ είναι ασύλληπτες. Ο αναγνώστης θα πάρει μιαν ιδέα τους, απλώς ξεδιπλώνοντας και κοιτάζοντας τις «διπλές» σελίδες όπου αναπτύσσεται κι οργανώνεται σαν αστερισμός αυτή η περί «τυχαίου» ποιητική σύνθεση. Η Μαρία Ευσταθιάδη επέλεξε ν’ αντιμετωπίσει (επιτυχώς) τέτοιας λογής δυσκολίες σε καιρούς όπου δεν υπάρχει καν «επιστροφή ήχου». Της βγάζω το καπέλο, πρωτίστως, για την ηθική στάση που αποκαλύπτουν η επιλογή και η εργασία της.
Γ.Κ.
Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο επίδοξος μεταφραστής του αινιγματικού, «οπτικοποιημένου» ποιήματος του Μαλλαρμέ είναι ασύλληπτες. Ο αναγνώστης θα πάρει μιαν ιδέα τους, απλώς ξεδιπλώνοντας και κοιτάζοντας τις «διπλές» σελίδες όπου αναπτύσσεται κι οργανώνεται σαν αστερισμός αυτή η περί «τυχαίου» ποιητική σύνθεση. Η Μαρία Ευσταθιάδη επέλεξε ν’ αντιμετωπίσει (επιτυχώς) τέτοιας λογής δυσκολίες σε καιρούς όπου δεν υπάρχει καν «επιστροφή ήχου». Της βγάζω το καπέλο, πρωτίστως, για την ηθική στάση που αποκαλύπτουν η επιλογή και η εργασία της.
Γ.Κ.
Σχόλια
