Φωτ.: Διαδήλωση υπέρ των δικαιωμάτων των Βάσκων πολιτικών κρατούμενων. Στο κέντρο οι οικογένειες των φυλακισμένων.
Ταξίδι στη Χώρα των Βάσκων
των Βασίλη Γεροδήμου και Γιώργου Χάμψα
Ύστερα από πρόσκληση της Ernai, της νεολαιίστικης οργάνωσης της βασκικής Πατριωτικής Αριστεράς, είχαμε την τύχη να ταξιδέψουμε στη Χώρα των Βάσκων. Μαζί με τους Βάσκους φίλους και τις άλλες διεθνείς αντιπροσωπείες επισκεφθήκαμε μεγάλο μέρος της, βρεθήκαμε σε πολλά από τα αυτοδιαχειριζόμενα στέκια, μάθαμε περισσότερα για τον αγώνα αυτού του περήφανου λαού – και ζήσαμε ένα από τα πιο εντυπωσιακά και έντονα νεολαιίστικα φεστιβάλ της Ευρώπης, το Gazte Danbada.
Πρωταγωνιστής η νεολαία
Βιώσαμε από πρώτο χέρι το γεγονός ότι η νεολαία είναι σημαντικό και δυναμικό κομμάτι του βασκικού κινήματος, καθώς βλέπει την εθνική και κοινωνική απελευθέρωση ως αναπόσπαστο τμήμα του αγώνα της για ελευθερία. Μπορούσες εύκολα να καταλάβεις ότι ο νέος κόσμος κινούνταν, σκεφτόταν και δρούσε γύρω από το μεγάλο αυτό στόχο. Το ακούσαμε στα τραγούδια τους, είτε στα σύγχρονα ροκ-πανκ-σκα είτε στα παραδοσιακά. Το διαβάσαμε στα αυτοκόλλητα που καταλαμβάνουν κάθε ελεύθερη επιφάνεια και ζητούν «Ανεξαρτησία-Σοσιαλισμό-Φεμινισμό» είτε «Τους θέλουμε πίσω!» – το πάγιο αίτημα για τους πολιτικούς κρατούμενους. Το είδαμε στα γκράφιτι σε δρόμους και γέφυρες, στα μπλουζάκια που φορούν οι νέοι, στις σημαίες στα μπαλκόνια.
Επισκεφθήκαμε τα στέκια του Ernai και γενικότερα τους νεολαιίστικους χώρους, γεμάτους ζωή, σε όποια γειτονιά και αν πήγαμε, σε όποια πόλη: από κατειλημμένα κτίρια που στέγαζαν αυτοδιαχειριζόμενους «πειρατικούς» ραδιοφωνικούς σταθμούς και κοινωνικά κέντρα μέχρι και μια ολόκληρη γειτονιά που είναι «υπό κατάληψη» και λειτουργεί σαν αυτόνομη κοινότητα! Και σε όλα αυτά τα στέκια πρωταγωνιστής ήταν η νεολαία, στενά δεμένη με την τοπική κοινωνία, κρατώντας ζωντανά τα έθιμα, την κουλτούρα και τη γλώσσα, απέναντι στην πίεση της αφομοίωσης από το ισπανικό κράτος.
Παρατηρήσαμε ότι κάθε μαγαζί ή στέκι είχε αναρτημένες τις φωτογραφίες πολλών ανθρώπων – και σύντομα αντιληφθήκαμε ότι πρόκειται για τους πολιτικούς κρατούμενους κάθε συγκεκριμένης γειτονιάς, αρκετούς από αυτούς στην ηλικία μας. Συχνά υπήρχαν πάνω από 10 ή και 20 τέτοιες φωτογραφίες… Παρακολουθήσαμε ακτιβισμούς, όπου μαζεύονταν εκατοντάδες νέοι άνθρωποι σχηματίζοντας ανθρώπινες αλυσίδες γύρω από αυτούς που περίμεναν τη σύλληψή τους, με σκοπό να γίνει ολοφάνερη στο ευρύ κοινό η καταστολή – κόντρα στη μυστικότητα που επέβαλε μέχρι τότε η αστυνομία, που συλλάμβανε τους αγωνιστές, εισβάλλοντας μέσα στη νύχτα στο σπίτι τους.
Πολύχρωμες εντυπώσεις
Με το που φτάσαμε, μπήκαμε κατευθείαν στο κλίμα, αφού αμέσως κατευθυνθήκαμε προς το Αλτσασού της Ναβάρας, όπου γιόρταζαν την πρόσφατη αθώωση πέντε αγωνιστών της οργάνωσης διεθνιστικής αλληλεγγύης Askapena, οι οποίοι είχαν κατηγορηθεί ως τρομοκράτες*. Τις επόμενες μέρες γυρίσαμε τη Χώρα των Βάσκων από άκρη σε άκρη. Από τις ακτές της τουριστικής Ντονόστια (Σαν Σεμπαστιάν στα ισπανικά) έως τα στενά δρομάκια της ιστορικής πόλης Ιρούνια (Παμπλόνα στα ισπανικά) και τα μνημεία της βασκικής μητρόπολης Μπίλμπο.
Γνωρίσαμε μέλη του LAB, του εργατικού συνδικάτου της Πατριωτικής Αριστεράς και νέους εργάτες που δούλευαν στα ντόπια εργοστάσια. Όλοι τους έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την κατάσταση στην Ελλάδα, καθώς και αυτοί βιώνουν καθεστώς επισφάλειας – με πολλά εργοστάσια να εγκαταλείπονται από τις μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρίες και να κλείνουν, αυξάνοντας την ανεργία. Συναντήσαμε, επίσης, μια συλλογικότητα με στόχο να διατηρηθεί η μνήμη των εργατών που δολοφονήθηκαν και τραυματίστηκαν στο Γκαστέιζ (Βιτόρια στα ισπανικά) το 1976, επί «δημοκρατίας», όταν η ισπανική αστυνομία άνοιξε πυρ εναντίον μιας εργατικής διαδήλωσης.
«Αναπόφευκτες» ήταν οι στάσεις μας στις Herriko Taberna, όπως ονομάζονται τα μπιστρό της Πατριωτικής Αριστεράς που βρίσκει κανείς σε κάθε γειτονιά και σε κάθε χωριό και αποτελούν σημείο συνεύρεσης και αναφοράς για τους κατοίκους. Εκεί, όπως και στα νεολαιίστικα στέκια Gaztetxe, είδαμε τις φωτογραφίες των φίλων και γειτόνων τους που είναι πολιτικοί κρατούμενοι – μια διαρκής υπενθύμιση ότι ο αγώνας δεν θα σταματήσει μέχρι να γυρίσουν όλοι στα σπίτια τους! Στο Κatakrak, ένα πολιτιστικό κέντρο που λειτουργεί ως καφετέρια, βιβλιοθήκη και εστιατόριο υπό καθεστώς συλλογικής διαχείρισης από τους εργαζομένους, συμμετείχαμε σε εκδήλωση με αποκλειστικό θέμα το τι έγινε στην Ελλάδα το προηγούμενο διάστημα.
Και τελευταία αλλά πιο εντυπωσιακή εμπειρία ήταν η επίσκεψή μας στο Errekaleor, την κατειλημμένη γειτονιά στα προάστια της πόλης Γκαστέιζ. Εκεί, πέρα από το νεολαιίστικο στέκι, λειτουργούν συλλογικά σινεμά, φούρνοι, γυμναστήρια, αθλητικές εγκαταστάσεις και καλλιεργούνται οι γύρω εκτάσεις – πρόκειται δηλαδή για μια ολόκληρη και σχεδόν αυτάρκη αυτοδιαχειριζόμενη κοινότητα!
Ένα διαφορετικό φεστιβάλ
Tο φεστιβάλ Gazte Danbada μας εξέπληξε καταρχάς με το μέγεθός του: ένα ολόκληρο χωριό «ρεζερβέ» γι’ αυτήν την περίσταση και 5.000 κατασκηνωτές να μένουν στο κάμπινγκ που βρίσκεται ακριβώς στην είσοδο του χωριού! Μεταξύ αυτών και 12 διεθνείς αντιπροσωπίες από την Καταλονία, την Καστίλη, την Ανδαλουσία, το Μαρόκο, την Παλαιστίνη, το Εκουαδόρ, την Ονδούρα, τη Βραζιλία, την Ιρλανδία, τη Σκωτία, τη Νότια Αφρική… και φυσικά κι εμείς από την Ελλάδα.
Πέρα από τις εντυπωσιακές συναυλίες, και οι διεθνείς εκδηλώσεις ήταν πολλές και ενδιαφέρουσες. Ανάμεσά τους, μια συζήτηση με Καταλανούς, Σκωτσέζους κι εμάς σχετικά με το κατά πόσο η ύπαρξη ανεξάρτητου κράτους διασφαλίζει μια πραγματική εθνική και λαϊκή κυριαρχία, και μια εκδήλωση που είχε σαν στόχο την ανταλλαγή εμπειριών αυτοοργάνωσης και κοινωνικής αλληλεγγύης με συμμετέχοντες από τη Βραζιλία, το Εκουαδόρ και την Ελλάδα. Ήταν εμφανές το μεγάλο ενδιαφέρον της νεολαίας για αυτές τις διεθνείς εκδηλώσεις, αντικατοπτρίζοντας πολύ καλά την αντίληψη των Βάσκων ότι το κίνημά τους είναι αναπόσπαστο τμήμα του αγώνα όλων των λαών για εθνική και κοινωνική απελευθέρωση.
Τέλος, ήταν εντυπωσιακές οι γνώσεις και η έγνοια του κόσμου για την Ελλάδα, πράγματα που νιώσαμε καθ’ όλη τη διαμονή μας στη Χώρα των Βάσκων. Ήξεραν ήδη πολλά από όσα είχαν συμβεί: την πορεία του ΣΥΡΙΖΑ, το δημοψήφισμα και το… αναποδογύρισμα του «Όχι», το Προσφυγικό, την παρουσία του ΝΑΤΟ στην περιοχή – και είχαν μεγάλη αγωνία για το πώς πάνε τώρα τα πράγματα, επισημαίνοντάς μας σε κάθε ευκαιρία ότι η αλληλεγγύη μεταξύ των λαών είναι βασική προϋπόθεση για να βρεθεί συνολικά μια διέξοδος.
* Στο επόμενο φύλλο θα δημοσιευθεί η συνέντευξη που μας παραχώρησε ο Walter Wendelin, ένας από τους πέντε αγωνιστές της Askapena.
