Ο αγώνας των εργατολαϊκών μαζών πέτυχε πολλές κατακτήσεις, πριν, στη διάρκεια και μετά το Αργεντινάτσο που περιόρισαν την κατάσταση πείνας και απελπισίας. Ο αγώνας επέβαλε τη στάση πληρωμών του εξωτερικού χρέους, δίχως την οποία δεν μπορούσαν να επιλυθούν επιτακτικά ζητήματα των μαζών. Η κυβέρνηση άρχισε να διανέμει επαρκή τροφή, 2 εκατομμύρια επιδόματα ανεργίας, ενώ εργάτες ξανάνοιξαν κλειστά εργοστάσια. Ο πλειστηριασμός εκτάσεων μικροκαλλιεργητών αποτράπηκε και το χρέος χιλιάδων μικρομεσαίων αγροτών στις τράπεζες μειώθηκε. Μέρος των καταθέσεων των μαζών αποζημιώθηκε. Οι μάζες επέβαλαν δημοκρατικά δικαιώματα που μερικώς ισχύουν ακόμα.
Από το 2003 η Αργεντινή άρχισε να βγαίνει από την κρίση, επωφελούμενη του ευνοϊκού ανέμου στην παγκόσμια οικονομία, κάτι που αύξησε τις θέσεις εργασίας, μειώνοντας την πείνα και την ανεργία που, ωστόσο, δεν έφτασαν τα προ κρίσης επίπεδα. Αυτό συνέβη επειδή η οικονομική ανάπτυξη ήρε ταυτόχρονα εργατικά κεκτημένα. Τμήμα των ανέργων, μη έχοντας τη δυνατότητα να επιστρέψει στην «κανονική» παραγωγή, προσχώρησε σε εργατικούς συνεταιρισμούς, με πλάνα οικοδόμησης κατοικιών για ανέργους ή δικτύων ύδρευσης-αποχέτευσης και επιδιόρθωσης σχολείων κ.λπ. Ο μαζικός αγώνας περιόρισε τις χειρότερες επιπτώσεις της κρίσης αλλά δεν απέτρεψε την απόδοση της κρίσης στην πλάτη του λαού.
Η Αργεντινή είναι σήμερα μέλος του G-20, αναπτύσσει σχέσεις με λατινοαμερικανικά κράτη και παραμένει το «μαύρο πρόβατο» των διεθνών αγορών. 10 χρόνια μετά, είναι περισσότερο ή λιγότερο εξαρτημένη χώρα από τους ιμπεριαλισμούς;
Με διάφορες αποχρώσεις, όλες οι κυβερνήσεις μετά το 2001 ήταν φιλικές προς τον ιμπεριαλισμό και τους μεγαλοκτηματίες. Η κήρυξη της «εξάλειψης του χρέους» έγινε όταν η οικονομική ανάπτυξη το επέτρεψε, μετά την αποπληρωμή των χρεών στο ΔΝΤ (10 δισ. $) και μια ανταλλαγή χρέους με σαφώς μικρότερο κούρεμα, συγκρινόμενο με το ελληνικό. Ακολούθως, η κυβέρνηση, μετατρέποντας το ξένο χρέος σε πέσος, λεηλάτησε τα αποθεματικά των συνταξιούχων και της Κεντρικής Τράπεζας.
Γενικά, οι κυβερνήσεις Κίρχνερ δεν είναι αμερικανόφιλες, όπως και άλλες λατινοαμερικανικές κυβερνήσεις. Ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός ανταμείβεται με μίσος και μαζικούς αγώνες για τις δεκαετίες της περιφρονητικής αντιμετώπισης της Λατινικής Αμερικής. Οι ευρωπαϊκοί, όπως και ο ρωσικός, μα πρωτίστως ο κινεζικός ιμπεριαλισμός το αξιοποιούν. Η κυβέρνηση ορίζει τη σχέση της με τον κινεζικό ιμπεριαλισμό ως στρατηγική συμμαχία.
Στους πιο δυναμικούς τομείς της οικονομίας, όπως σόγια, πετρέλαιο, ορυκτός πλούτος, τρόφιμα, κατασκευές, το εθνικό κεφάλαιο έχει υποχωρήσει σε αντίθεση με το ιμπεριαλιστικό. Ειδικά οι κινεζικές επενδύσεις έχουν μεγαλώσει, ενώ το διμερές εμπόριο είναι άνισο, ενώ παραμένουν σημαντικά αμερικανικά, ρωσικά, αγγλικά και ισπανικά κεφάλαια συνδεδεμένα με ομάδες μεσαίων αστών και κτηματιών. Στην Αργεντινή αυτές οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις συμβάλλουν σημαντικά στη διάσπαση των αρχουσών τάξεων.
Ποια είναι, επομένως, η κύρια αντίθεση στη σημερινή Αργεντινή και πόσο άλλαξε από το 2001-2002;
Η Αργεντινή είναι εξαρτώμενη χώρα, καταπιεζόμενη από τον ιμπεριαλισμό, όπου οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής κυριαρχούν, με πολλές ιμπεριαλιστικές φιλονικίες και όντας μερικώς κατεχόμενη από τον αγγλικό ιμπεριαλισμό. Η καταπίεση ιμπεριαλιστών και μεγαλοκτηματιών είναι οι βασικοί πυλώνες στήριξης της καθυστερημένης και εξαρτώμενης οικονομικής δομής. Κύρια αντίθεση σήμερα είναι μεταξύ ιμπεριαλισμού, μεγαλοκτηματιών, μεσαίων αστών και αντιδραστικών υπηρετών τους και, από την άλλη, εργατικής τάξης, μισθωτών, μισοπρολετάριων, φτωχομεσαίων αγροτών, ιθαγενών, μικροαστών, πλειοψηφίας φοιτητών και διανοουμένων, πατριωτικών και δημοκρατικών τμημάτων της πλούσιας αγροτιάς και της αστικής τάξης πόλης και χωριού, στρατιωτών, υπαξιωματικών και πατριωτών και δημοκρατών αξιωματικών.
Εντός αυτής της αντίθεσης, το προλεταριάτο είναι η ηγέτιδα δύναμη και το βασικό τμήμα των επαναστατικών δυνάμεων. Άλλες κινητήριες επαναστατικές δυνάμεις, είναι η φτωχομεσαία αγροτιά, οι μικροαστοί των πόλεων, η πλειοψηφία σπουδαστών και διανοουμένων. Η εθνική αστική τάξη είναι ενδιάμεση λόγω της διττής της φύσης: καταπιεζόμενη, αφενός, από τον ιμπεριαλισμό και, αφετέρου, εναντίον της εργατικής τάξης. Επομένως, θέλουμε να αποσπάσουμε το πατριωτικό και δημοκρατικό της τμήμα, να ουδετεροποιήσουμε με παραχωρήσεις ένα άλλο και να συγκρουστούμε με το ανώτερό της τμήμα ως σύμμαχο του εχθρού.
Η κύρια αντίθεση καθορίζει τον τύπο της επανάστασης: δημοκρατική, λαϊκή, αγροτική και αντιιμπεριαλιστική, στον αδιάκοπο δρόμο της προς το σοσιαλισμό. Τα αγροτικά και αντιιμπεριαλιστικά της καθήκοντα εκπληρώνονται μόνο από τις ευρείες λαϊκές μάζες καθοδηγούμενες από την εργατική τάξη, σε μια εξουσία μοιραζόμενη από πολλές επαναστατικές τάξεις. Η ηγεμονία του προλεταριάτου είναι η βασικότερη προϋπόθεση για την επιτυχία της επανάστασης και το βάδισμά της προς το σοσιαλισμό.
Ποια ήταν τα πολιτικά καθήκοντα της Αριστεράς και του ΕΚΚΑ αυτή τη δεκαετία;
Στον 21ο αιώνα, ώς τώρα, είχαμε δύο μεγάλες εμπειρίες. Το Αργεντινάτσο μας επέτρεψε να χαράξουμε πανεθνικά καθήκοντα αγώνα στους δρόμους των πόλεων, αναδεικνύοντας τη σημασία των μεγάλων εργοστασίων, των λαϊκών γειτονιών, των φοιτητών, των μικροαστών, των γυναικών και της νεολαίας. Η εμπειρία της οργάνωσης της μαζικής αυτοάμυνας έδειξε τις δυνατότητές της. Παρατηρήθηκαν διασπάσεις και ταλαντεύσεις στις κατασταλτικές δυνάμεις. Η Αγροτική Εξέγερση μας έδειξε πώς οι μεγάλες αγροτικές μάζες και οι κωμοπόλεις μπορούν να συμμετέχουν σε μια κρίση. Όντας μέρος του αγώνα, κάναμε σημαντική πρόοδο στη μικρή και μεσαία αγροτιά και τους ιθαγενείς. Αυτή η εξέγερση, απέδειξε ότι, κάποιες στιγμές, είναι καλό να διασπείρεις δυνάμεις ώστε να καθιστάς άχρηστη ή ανέφικτη τη συγκέντρωση των κατασταλτικών δυνάμεων. Απέδειξε, επίσης, τη σημασία του να είσαι πανεθνικό κόμμα.
Η διατήρηση της φλόγας του Αργεντινάτσο είναι ένα μεγάλο καθήκον του κόμματος και των μετώπων στα οποία συμμετέχουμε. Στόχος είναι η αλλαγή του συσχετισμού δύναμης στα μεγάλα εργοστάσια και το ρίζωμα στη μικρομεσαία αγροτιά. Εργαζόμαστε για ένα συντονιστικό κέντρο αγώνα, και σημειώνουμε πρόοδο εντασσόμενοι στη Συνομοσπονδία Αργεντινών Εργαζομένων, όντας μέρος της ηγεσίας του. Επίσης, προσπαθούμε να επηρεάσουμε τα πατριωτικά και δημοκρατικά ρεύματα στο στρατό, ώστε να συνταχθούν με το λαό, κατά τα πρόσφατα αραβικά παραδείγματα.
Μετά τη στάση πληρωμών, σε κοινωνικό επίπεδο, πώς ανταποκριθήκατε στο καθήκον της επιβίωσης του λαού;
Πολλές αριστερές δυνάμεις θεώρησαν το καθήκον της επιβίωσης του λαού «χριστιανική φιλανθρωπία», αφήνοντάς τον να παρακολουθεί αποσβολωμένος τις μανούβρες των αρχουσών τάξεων. Ήταν πολύ επικίνδυνο, αν αναλογιστούμε τη ναζιστική ιστορική εμπειρία, παρ’ ότι η Γερμανία ήταν ιμπεριαλιστική χώρα.
Αρχίσαμε να δουλεύουμε στα θέματα πείνας και ανεργίας. Οι πρώτες συλλογικές κουζίνες προέκυψαν και αντλήσαμε εμπειρίες για τον τρόπο οργάνωσης ανέργων ανά γειτονιά, των εκπροσώπων τους, για τα οδοφράγματα, για το αίτημα για φαΐ και επιδόματα. Όλα συζητιόνταν και αποφασίζονταν στις συνελεύσεις. Εργαστήκαμε να διαδώσουμε την ιδέα πως ό,τι πετύχαμε έγινε μόνο μέσα από αγώνα.
Δημιουργήθηκε ένα πόιντ σύστεμ για τη διανομή των πάντων, με βασικό κριτήριο τη συμμετοχή στον αγώνα. Στην επαρχία, αρχίσαμε με την πείνα των φτωχών αγροτών και των ιθαγενών. Στη μεσαία αγροτιά δημιουργήθηκε το Κίνημα Αγωνιζόμενων Γυναικών για τη με κάθε τρόπο αποτροπή πλειστηριασμών. Στο φοιτητικό κίνημα διανεμόταν δωρεάν ή πολύ φτηνό φαΐ και βραβεία. Στις μεγάλες γειτονιές και πλατείες των επαρχιών προέκυψε ένας νέος τρόπος αγώνα: η «πουεμπλάδα». Το οδόφραγμα επέτρεπε, όταν η καταστολή επέβαλλε την οπισθοχώρηση των μαζών, να συνεχίζουν τη μάχη από τις στέγες των σπιτιών τους. Πολύ χρήσιμοι ήταν και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί των συνοικιών, ως Μέσο ενημέρωσης και επαγρύπνησης.
Η αστική ιδεολογική ηγεμονία διατηρείται;
Οι εργατολαϊκές μάζες ανάκτησαν την αυτοσυνειδητοποίηση και τα τεράστια δημοκρατικά αποθέματα του αντιδικτατορικού αγώνα 1976-1983. Η εξέγερση του 2001 εγκαινίασε μια νέα περίοδο κρίσης της αστικής ηγεμονίας που εκφράστηκε με: 1) ανυπακοή στους νόμους και τους θεσμούς (οδοφράγματα, καταλήψεις κρατικών κτηρίων κ.λπ.), 2) εφαρμογή μιας άμεσης σύγχρονης δημοκρατίας στις οργανώσεις ανέργων, αγροτών και τμήματος των εργατών, με την ανάκαμψη των εργοστασιακών επιτροπών και συνδικάτων βάσης, 3) διάδοση της μαζικής αυτοάμυνας, 4) επαναδραστηριοποίηση χρεωκοπημένων εργοστασίων, 5) νέους τρόπους συντονισμού του μαζικού αγώνα με λαϊκές συνελεύσεις, επιτροπές τομέων κ.λπ. Οι άρχουσες τάξεις με τις μανούβρες παραχωρήσεων, έκλεισαν την περίοδο κρίσης ηγεμονίας, αλλά δεν απέσυραν τις μάζες από τους δρόμους. Τα οδοφράγματα παραμένουν μορφή μαζικής πάλης παρά την καταστολή (5.000 αγωνιστές δικάζονται). Επίσης, οι δημοκρατικές συνελεύσεις διατηρούνται ως τρόπος λήψης αποφάσεων και οι εκλεγμένες από τις μάζες επιτροπές. Έτσι, οι ρεφορμιστικές και προδοτικές ηγεσίες των συνδικάτων μπορούν να ξεπεραστούν.
Η ιδεολογική ηγεμονία των άρχουσων τάξεων βασίζεται στον κρατικό και μιντιακό μηχανισμό. Η ήττα του σοσιαλισμού παγκοσμίως, επίσης βαραίνει, λόγω έλλειψης σημείου αναφοράς (π.χ. ΕΣΣΔ στην κρίση του 1929, αργότερα Κίνα ή Κούβα).
Ποιες είναι οι εμπειρίες από τα πολιτικά μέτωπα στα οποία συμμετείχατε;
Η ανάκαμψη της οικονομίας, μετά το πρώτο κύμα της κρίσης, επέτρεψε στις κυβερνήσεις Κίρχνερ να βγουν από το αδιέξοδο, με την υιοθέτηση πιο «πατριωτικών» θέσεων και αντίστοιχων μέτρων. Ένα τμήμα των αρχουσών τάξεων και πολλά ΜΜΕ ενθάρρυναν μια παραδοσιακή δεξιά γραμμή που τρόμαζε τις μάζες. Επίσης, οι μάζες εκτίμησαν ότι η θέση τους στην αντιμετώπιση της κρίσης δεν ήταν ίδια με αυτή του 2001 ούτε αντίστοιχη άλλων λαών.
Σε αυτή την πολιτική κατάσταση, αφενός, οργανώσαμε ένα νόμιμο κόμμα, αφού, λόγω αρχών, δεν παραδίδουμε τη λίστα των μελών ή το πρόγραμμά μας στο κράτος. Αφετέρου, εργαστήκαμε για ένα εκλογικό μέτωπο με πολιτικές δυνάμεις που συνεργαζόμαστε στους κοινωνικούς, δημοκρατικούς και αντιιμπεριαλιστικούς αγώνες. Δεν ήταν εύκολο, αφού για πολλά χρόνια καλούσαμε σε «ψήφο διαμαρτυρίας» (λευκό, άκυρο, αποχή). Λόγω εμποδίων από το σύστημα δεν μπορούσαμε να παρουσιάσουμε υποψήφιο στο μέτωπο που συμμετέχουμε, το Proyecto Sur. Συνεπώς, κάναμε εκλογικά μέτωπα στις περιφέρειες, με δυνάμεις μέλη της Συνομοσπονδίας Αργεντινών Εργαζομένων(CTA), τμήματα της Αριστεράς, περονιστές, σοσιαλιστές και ριζοσπάστες. Έτσι επιτεύχθηκε διεύρυνση των ενιαίων μετώπων στους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες.
Γίνατε μάρτυρες της ανόδου του κιρχνερισμού και του τρανσβερσαλισμού (στήριξής του από τμήματα άλλων κομμάτων). Αντανακλούσε αυτός αλλαγές στον κοινωνικό συσχετισμό δυνάμεων; Πώς τον αντιμετωπίσατε;
Ο Νέστωρ Κίρχνερ προέκυψε «φέροντας μια ελκυστική πρόταση για την ανασυγκρότηση του κράτους». Αυτή η πρόταση συνίστατο σε παραχωρήσεις προς τις μάζες, ειδικά για την εξαγορά των αρχηγών τους και το σχηματισμό μιας κοινωνικής βάσης υποστηρικτών.
Υιοθέτησε μέτρα στον τομέα της δημοκρατίας, κερδίζοντας τμήμα της Ένωσης των Μητέρων των Εξαφανισμένων της Δικτατορίας. Επιπροσθέτως, στηρίχτηκε από δυνάμεις προερχόμενες από το ρεβιζιονιστικό Κ.Κ. (όλες συνδεδεμένες με την τράπεζα Credicoop), από τμήματα διανοουμένων και αστικής τάξης. Όλοι αυτοί σχηματίζουν τις κοινωνικές δυνάμεις του «τρανσβερσαλισμού». Ωστόσο, κύρια δύναμη της κυβέρνησης Κίρχνερ είναι το περονικό Κόμμα Δικαιοσύνης με τους πολιτικούς και συνδικαλιστικούς της ηγέτες.
Η εμπειρία αυτή διδάσκει πως οι περονιστές ή τρανσβερσαλιστές ηγέτες δεν εξαγοράζονται αλλά «ενοικιάζονται» και αυτό δούλεψε για όσο η κυβέρνηση είχε χρήματα, τα χρόνια δηλαδή της οικονομικής ανάπτυξης και του μεγάλου κρατικού χρηματοπιστωτικού συγκεντρωτισμού. Τώρα, η Κριστίνα Κίρχνερ, δίνει έμφαση στην οικοδόμηση μιας «δικής της» νεολαίας, της Καμπόρα, και αυτό προκαλεί διαφωνίες στις τάξεις του περονισμού και του τρανσβερσαλισμού.
Έχει επίσης κερδίσει ένα τμήμα της νεολαίας, των συνοικιών, των οργανώσεων ανέργων και έχει προοδεύσει και στο εργατικό κίνημα. Γενικά, αυτές οι μάζες έχουν αυταπάτες για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης με τέτοια κυβέρνηση. Ένα άλλο τμήμα, μεγαλύτερο των ψηφοφόρων της, ζώντας καλύτερα τώρα, φοβάται την αντιδραστική Δεξιά, και θέλει να προχωρήσει.
Αυτά συμβαίνουν ενόσω ένα νέο κύμα κρίσης μεγαλώνει, πλήττοντας ανισομερώς διάφορους τομείς. Η κυβέρνηση ξόδεψε πολλά λεφτά για να κερδίσει τις εκλογές. Τώρα, αντί της προεκλογικής υπόσχεσης για πλεονασματικό προϋπολογισμό και εμπορικό ισοζύγιο, διατηρεί το έλλειμμα. Οι περικοπές άρχισαν και σταδιακά, οι κοινωνικές υπηρεσίες ακριβαίνουν. Προσπαθεί να επιβάλλει πλαφόν στις μισθολογικές αυξήσεις κάτω του πληθωρισμού. Σε πρόσφατες διαδηλώσεις πολλοί κρατούν πλακάτ που γράφουν «Δεν σε ψηφίσαμε γι’ αυτά».
Αντιπαλεύουμε τις κιρχνερικές πολιτικές και προσπαθούμε να στραφούν εκεί τα κύρια πυρά των μαζικών αγώνων. Ταυτόχρονα, διδαχτήκαμε πως πρέπει να λαμβάνουμε υπ’ όψιν τα προσωπεία κάτω από τα οποία κρυβόταν η κυβέρνηση. Δεν χρησιμοποιούμε χαρακτηρισμούς, αλλά επιχειρήματα. Αν η κυβέρνηση κάνει κάτι σωστό, όπως στις συμφωνίες με άλλες λατινοαμερικανικές χώρες, σε αντιαμερικανική κατεύθυνση, το επικροτούμε δημοσίως. Όμως άμεσα δείχνουμε πως η πολιτική της ρίχνει τα βάρη της κρίσης στους εργάτες και το λαό.
Είναι ύπουλος εχθρός. Αποπειράθηκε να εξαγοράσει συντρόφους μας που ηγούνται μαζικών οργανώσεων.
Ωστόσο, δεν είναι ανίκητος. Με τον κόσμο άνω-κάτω από την κρίση, έτσι κι εδώ, κάποτε και κάπως, θα ξεσπάσουν νέες καταιγίδες για τις οποίες πρέπει να προετοιμαστούμε.
