Η κυβέρνηση επιχειρεί να επιβάλει την ένταξη στο ΝΑΤΟ
Του Ζορζ Μπεργκεζάν*
Το ΝΑΤΟ προσκάλεσε επίσημα το Μαυροβούνιο να αρχίσει τις τελικές διαπραγματεύσεις για την ένταξή του, που αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2018. Αν και διαθέτει ένα σημαντικό λιμάνι στην Αδριατική, το Μαυροβούνιο δεν πρόκειται, λόγω του μικρού μεγέθους του και των μόλις 650.000 κατοίκων του, να έχει ιδιαίτερο βάρος στο ΝΑΤΟ. Αλλά αυτή η νέα διεύρυνση του ΝΑΤΟ, που πλέον θα έχει 29 κράτη μέλη, προκαλεί αρκετούς προβληματισμούς. Καταρχήν το ΝΑΤΟ, καταπίνοντας το Μαυροβούνιο, θα ελέγχει πλέον απευθείας και ολοκληρωτικά τη βόρεια και βορειοανατολική Μεσόγειο – από το στενό του Γιβραλτάρ έως τα συριακά σύνορα. Πόσο μάλλον που το Ισραήλ και η πλειοψηφία των αραβικών χωρών έχουν ήδη συνάψει διάφορες «συμφωνίες συνεργασίας» με το βορειοατλαντικό οργανισμό.
Οι «κοινές αξίες» του ΝΑΤΟ και του… λαθρέμπορου Τζουκάνοβιτς
Από την άλλη, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ εξύμνησε την «αταλάντευτη δέσμευση του Μαυροβουνίου στις κοινές μας αξίες». Υπάρχει ένα θέμα μ’ αυτό, δεδομένου ότι η συγκεκριμένη χώρα δεν μοιάζει πολύ με μια «κανονική» δημοκρατία. Εδώ κι ένα τέταρτο του αιώνα κυβερνιέται από τον Μίλο Τζουκάνοβιτς, που τη μία είναι πρωθυπουργός και την άλλη πρόεδρος, ώστε να τηρούνται κάπως τα προσχήματα. Ξεκινώντας ως σύμμαχος του Μιλόσεβιτς, και συνεχίζοντας ως εχθρός του, είχε μια δύσκολη σχέση με τις φιλοευρωπαϊκές σερβικές κυβερνήσεις. Το 2006 έβαλε την τελευταία πρόκα στο φέρετρο της Γιουγκοσλαβικής Ομοσπονδίας, ανακηρύσσοντας την ανεξαρτησία του Μαυροβουνίου. Επρόκειτο βέβαια για μία μάλλον τυπική κίνηση, δεδομένου ότι από το 1999 το επίσημο νόμισμα του Μαυροβουνίου ήταν το… γερμανικό μάρκο. Και έπειτα το ευρώ.
Για πολλά χρόνια, ο Τζουκάνοβιτς πρωταγωνίστησε σε πανευρωπαϊκό επίπεδο στο λαθρεμπόριο τσιγάρων, συνεργαζόμενος με τη Sacra Corona Unita, μια ιταλική μαφιόζικη «οικογένεια». Η μακροημέρευσή του στην εξουσία και η ασυλία που απολάμβανε όντας αρχηγός κράτους του επέτρεψαν να αγνοήσει το ένταλμα σύλληψης που είχαν εκδώσει εναντίον του οι ιταλικές αρχές. Σε κάθε περίπτωση, με τέτοιο αρχηγό κράτους, δεν εντυπωσιάζει κανέναν το γεγονός ότι το Μαυροβούνιο παραμένει παράδεισος της διαφθοράς, του οργανωμένου εγκλήματος και κάθε είδους παράνομης διακίνησης – από ναρκωτικά ως σωματεμπορία. Αν όμως παραμένει παράδεισος για τους μαφιόζους, το υποψήφιο κράτος μέλος του ΝΑΤΟ δεν απολαμβάνει, για παράδειγμα, ελευθερία του τύπου. Οι πιο ενοχλητικοί δημοσιογράφοι είχαν τραγική κατάληξη…
Μαζικές διαμαρτυρίες
Φαίνεται όμως ότι η βασιλεία του Τζουκάνοβιτς και του «σοσιαλιστικού» κόμματός του πλησιάζει στο τέλος της: εδώ και βδομάδες στην πρωτεύουσα Ποντγκόριτσα έχουν ξεσπάσει μαζικές και ενίοτε βίαιες διαδηλώσεις. Εξοργισμένοι από τη φτώχεια και την οικονομική κρίση, πλέον πολλοί διαδηλωτές στρέφονται και ενάντια στην προοπτική ένταξης της χώρας τους στο ΝΑΤΟ. Ήδη το Δεκέμβριο του περασμένου χρόνου χιλιάδες άνθρωποι συμμετείχαν σε αντιΝΑΤΟϊκή διαδήλωση, απαιτώντας τη διεξαγωγή σχετικού δημοψηφίσματος.
Πολλοί αντίπαλοι της προσχώρησης στο ΝΑΤΟ δεν διστάζουν πλέον να διακηρύξουν ότι, αν δεν γίνει δημοψήφισμα, θα θεωρήσουν ότι η χώρα βρίσκεται υπό ξένη κατοχή και ότι, άρα, δικαιούνται να εξεγερθούν με κάθε τρόπο – ακόμη και με τα όπλα. Όμως, δεδομένου ότι όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως η πλειοψηφία θα απέρριπτε την ένταξη στο ΝΑΤΟ (ιδίως επειδή δεν ξεχνούν τι υπέφεραν εξαιτίας των ΝΑΤΟϊκών βομβαρδισμών το 1999), η διεξαγωγή ενός δημοψηφίσματος δεν φαίνεται πιθανή…
Οι Μαυροβούνιοι δεν έχουν βέβαια να κερδίσουν πολλά από την ένταξή τους στο βορειοατλαντικό οργανισμό. Αντίθετα, το μόνο που «κέρδισαν» ως τώρα είναι η χειροτέρευση των σχέσεών τους με τη Ρωσία, με την οποία ήταν ιστορικά συνδεδεμένοι εδώ και τρεις αιώνες. Η Μόσχα –που χαρακτήρισε την πρόσκληση του ΝΑΤΟ στο Μαυροβούνιο ως «εχθρική ενέργεια»– ανακοίνωσε αντίποινα. Μεταξύ άλλων, απειλεί με απόσυρση των επενδύσεών της αλλά και των… Ρώσων τουριστών. Απομένει να δούμε τι στάση θα κρατήσει η σημερινή αντιπολίτευση σε περίπτωση νίκης της στις επόμενες εκλογές, που θα διεξαχθούν τον Οκτώβριο.
* Ο Ζορζ Μπεργκεζάν είναι αναλυτής του GRIP (Κέντρο Ερευνών και Πληροφόρησης για την Ειρήνη και την Ασφάλεια, με έδρα τις Βρυξέλλες). Ασχολείται με τις «μεταψυχροπολεμικές» συρράξεις, ιδίως στην Αφρική και τα Βαλκάνια, και είναι ακτιβιστής ενάντια στο εμπόριο όπλων. Το συγκεκριμένο άρθρο, που εδώ παρουσιάζεται σε συντετμημένη μορφή, δημοσιεύθηκε στο δικτυακό τόπο www.investigaction.net
