Συνέντευξη στον Κώστα Στοφόρο.
«…Η Ιστορία ψυχορραγεί… Η ουσιαστική Ιστορία ισοπεδώνεται από κισσούς κι αγριόχορτα. Η ουσιαστική Ιστορία συνοψίζεται στα παραμελημένα ερείπια κάποιας αρχαίας καστροπολιτείας. Η ουσιαστική Ιστορία κρύβεται πίσω από μισογκρεμισμένα χαλάσματα. Εντέλει, στη συνείδησή μας, μένει μόνο η Ιστορία που καταλήγει να γίνεται άγαλμα στο κέντρο κάποιας πλατείας. Κανείς δεν ρώτησε τα αγάλματα που κοιτάζουν τις πλατείες βουβά, αν θέλησαν να στοιχειώσουν την Ιστορία με μάρμαρο…».
Διαβάζω το Μυστικό της Ασπασίας της Μαρίας Δασκαλάκη και ταξιδεύω σε καιρούς βυζαντινούς, αλλά και την Κρήτη του 20ού αιώνα. Πάνω απ’ όλα, ως πατέρας ταλαιπωρημένος από απωθητικά σχολικά εγχειρίδια καταλαβαίνω πως η ιστορία θα μπορούσε να είναι σαν παραμύθι και όχι… παραμύθι. Μια νέα συγγραφέας καταπιάνεται, λοιπόν, με την ιστορία του τόπου της και καταφέρνει να μας τη «διδάξει» μέσα από μια απολαυστική αφήγηση. Συνδετικός κρίκος του μύθου είναι η ιστορία των γυναικών μιας οικογένειας, που παρακολουθούμε μέσα σε μια πορεία 100 ετών, μέχρι να αποκαλυφθεί το «μυστικό» τους στις μέρες μας. Το κείμενο συνοδεύεται και από φωτογραφικά ντοκουμέντα, καθώς πραγματικά πρόσωπα και γεγονότα έχουν εμπνεύσει τη συγγραφέα.
Η συζήτηση μαζί της αποδείχθηκε εξίσου ενδιαφέρουσα με το βιβλίο της:
Πώς αποφασίσατε να γράψετε το Μυστικό της Ασπασίας; Είχατε κάποιους συγκεκριμένους στόχους;
Ως παιδί, ποτέ δεν μπόρεσα να αποστηθίσω την Ιστορία. Ό,τι ιστορία ξέρω, την έμαθα διαβάζοντας βιβλία όπως αυτά του Τάκη Λάππα -που λάτρευα- διαπιστώνοντας πως ενώ με απωθούσε στο σχολείο, με μαγνήτιζε στη λογοτεχνία. Οπότε, αυτός ήταν ο στόχος μου. Ο Νικηφόρος Φωκάς και το Βυζάντιο συνδέθηκαν με το Κανλί Καστέλι και την καθημερινότητά του στις αρχές του 20ού αιώνα, σε ένα μυθιστόρημα που ήλπιζα να βοηθήσει τους μαθητές να ανακαλύψουν την ιστορία του τόπου τους.
Παντρεύετε τον μύθο με την Ιστορία και το γενικό με το τοπικό. Είναι, άραγε, μια μορφή αντίστασης να γνωρίζει κανείς σήμερα την ιστορία του τόπου του;
Για ένα παιδί είναι ευκολότερο να κατανοεί και να συγκρατεί στη μνήμη του την Ιστορία όταν τη διαβάζει για να ψυχαγωγηθεί κι όχι επειδή ξέρει πως θα εξεταστεί σε αυτή. Γι’ αυτό και κάνω αυτό το «πάντρεμα».
Δεν ξέρω αν είναι μια μορφή αντίστασης να γνωρίζεις σήμερα την ιστορία του τόπου σου, ξέρω όμως πως η αντίσταση του καθενός απέναντι στα πράγματα, οφείλει να είναι στάση ζωής. Δεν «τρώμε» πια παραμύθια. Ο βασιλιάς είναι γυμνός.
Μια από τις ηρωίδες σας, κάποια στιγμή, σχολιάζει την επίσημη ιστορία μιλώντας για τα αγάλματα στις πλατείες. Ποια θα μπορούσε να είναι η απάντηση στην «μαρμαρωμένη» ιστορία των σχολικών εγχειριδίων;
Με τον πολύ εύστοχο χαρακτηρισμό σας ως «μαρμαρωμένη» για την Ιστορία των σχολικών εγχειριδίων, μου δίνετε αφορμή για να πω πως αυτή η λέξη είναι μια χαρά όταν αναφέρεται σε ταφόπλακες, αλλά όταν λέγεται για σχολικά βιβλία, τότε υπάρχει θέμα! Η πηγή του προβλήματος, βέβαια, βρίσκεται στη νοοτροπία: «Πρέπει να τα μάθεις αυτά για να περάσεις την τάξη/ τις Πανελλήνιες», φτάνοντας έτσι στην παπαγαλία! Πώς μετά να αναπτύξει ένα παιδί κριτική σκέψη; Άρα το πρόβλημα είναι στο κίνητρο. Το κίνητρο, που θα έπρεπε να είναι η γνώση!
Όσο για τα αγάλματα στις πλατείες, στο σχολείο μαθαίναμε πως οι ήρωες, σε ολόκληρη τη ζωή τους, πολεμούσαν κι έπειτα πέθαιναν. Δεν ήταν άνθρωποι όμως κι αυτοί; Δεν πόνεσαν; Δεν είχαν στιγμές αδυναμίας; Δεν έμεναν ξάγρυπνοι τα βράδια από τις αγωνίες τους; Δεν ερωτεύτηκαν; Τους ήταν εύκολο να κάνουν το σωστό; Αν όλα αυτά τα είχαν μέσα τα σχολικά βιβλία, σίγουρα δεν θα ήταν «μαρμαρωμένα» κι ασφαλώς θα μαγνήτιζαν τα παιδιά…
Πώς θα μιλούσατε στα παιδιά -που καταλαβαίνω πως είναι το αγαπημένο σας κοινό- για όσα συμβαίνουν σήμερα στη χώρα μας;
Τα παιδιά αντιλαμβάνονται. Αναλύσεις για όσα συμβαίνουν τριγύρω, είναι περιττές. Σε σκληρή εποχή μεγαλώνουν και συχνά θυσιάζουν την παιδικότητά τους σε προβλήματα που οι μεγάλοι θα έπρεπε να λύνουν για να τους παραδώσουν μια κοινωνία πιο δίκαιη. Θα τους έλεγα, λοιπόν, να έχουν πίστη στον εαυτό τους. Να μην περιμένουν κανέναν να έρθει να τα σώσει.
Να νοιάζονται για το συνάνθρωπο, τα ζώα, τη φύση. Να θυμούνται πως η ελευθερία τους σταματά εκεί που ξεκινά η ελευθερία του άλλου. Να υπερασπίζονται τη γνώμη τους με πάθος, όταν έχουν δίκιο. Να παραδέχονται το λάθος τους όταν έχουν άδικο. Να ακολουθούν το επάγγελμα που τους αρέσει, γιατί μόνον έτσι θα ζήσουν, πραγματικά, ευτυχισμένα. Να αγαπούν και να το λένε. Να μη χάσουν τη φαντασία και την ευαισθησία τους μεγαλώνοντας. Θα τους έλεγα πως «αξίζει να υπάρχεις για ένα όνειρο, κι ας είναι η φωτιά του να σε κάψει».
Πόσο τόλμημα είναι για ένα νέο συγγραφέα να εκδώσει μόνος το βιβλίο του; Ποια ήταν η εμπειρία από την προσπάθειά σας;
Αρχικά το βιβλίο μου είχε ενταχθεί στις εκδόσεις τού τότε Δήμου, ως έργο που προήγαγε την Ιστορία και τον Πολιτισμό του τόπου. Στην πορεία διαπίστωσα πως οι στόχοι οι δικοί μου απείχαν κατά πολύ από τους στόχους τους δικούς τους, οπότε αποφάσισα να κάνω την έκδοση μόνη μου. Ναι, ήταν ένα τόλμημα, όπως και οτιδήποτε κάνουμε μόνοι μας, για πρώτη φορά, αλλά εκ του αποτελέσματος αποδείχτηκε πως έπραξα σωστά.
Το καινούργιο βιβλίο σας έχει κάποια σχέση με την Ασπασία;
Η Μυστική Αποστολή: Το μυστήριο του καμένου δάσους (Εκδ. ΜΙΝΩΑΣ), είναι μια ταξιδιωτική αφήγηση με στοιχεία αστυνομικού μυθιστορήματος.
Οι διακοπές στους Παξούς στέκονται αφορμή για μια παρέα παιδιών να ξεσκεπάσει ένα κύκλωμα εμπρηστών που οικοπεδοποιούσε δασικές περιοχές. Αποτελεί, για τους μικρούς αναγνώστες, ταξιδιωτικό οδηγό του νησιού των Παξών. Ιστορία, πολιτισμός και, φυσικά, περιπέτεια!
