Της Γιάννας Γιαννουλοπούλου*
Όταν η Συντακτική Επιτροπή της εφημερίδας Δρόμος της Αριστεράς μου έστειλε την επιστολή για το αφιέρωμα στο νέο κύκλο της πολιτικής ζωής της χώρας υπό τον συνοπτικό (και αφαιρετικό) τίτλο «τι κυρίως λείπει; – τι κυρίως χρειάζεται» σε συνδυασμό με 26 περίπου εξειδικευμένα και εξειδικευτικά του τίτλου ερωτήματα, προβληματίστηκα για το κατά πόσο αυτό το «πήγαινε-έλα» από το γενικό στο ειδικό και αντιστρόφως μπορεί να περιγράψει τα βασικά και να μην παραλείψει κάποιο στοιχειώδες. Εν όψει, λοιπόν, της δυσκολίας επέλεξα να φτάσω στο ερώτημα θέτοντας ένα προηγούμενο δικό μου:
«Από τι είμαστε καλυμμένοι; Ποια χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας, του ελληνικού λαού μας κάνουν να είμαστε περήφανοι μετά από μια εξαετία διαρκούς οικονομικής επιτήρησης, υπεροπτικών νουθεσιών από καλοπληρωμένους τεχνοκράτες, χλευαστικών δημοσιευμάτων από φτηνές ευρωπαϊκές φυλλάδες αλλά και ματαιωμένων ελπίδων απεμπλοκής από τον φαύλο κύκλο;»
Μπορούμε να είμαστε περήφανοι γιατί δεν εξαφανιστήκαμε, γιατί αγωνιστήκαμε με νέους τρόπους, γιατί γεμίσαμε τους δρόμους τον Μάιο του 2010, τις πλατείες το 2011, απαντήσαμε «όχι» το καλοκαίρι του 2015 (παρόλο που γνωρίζαμε ότι η μετατροπή σε «ναι» ήταν μια ισχυρή πιθανότητα). Μπορούμε να είμαστε περήφανοι, γιατί ενώ όλες οι συνθήκες προδιέγραφαν ξενοφοβία και ρατσισμό, υποδεχτήκαμε τους πρόσφυγες με δοτικότητα και ανοχή, με συμπάθεια και διάθεση προσφοράς. Ποιο είναι το υποκείμενο του εγκλειστικού πρώτου πληθυντικού των παραπάνω ρημάτων; Ποιοι είμαστε εμείς; Όλοι; Η απάντηση δεν μπορεί να είναι άλλη παρά ο «ελληνικός λαός», παρόλο που ο όρος μπορεί να θεωρηθεί ασαφής ή συσκοτιστικός. Είναι, όμως, ο καταλληλότερος γιατί με αυτόν περιγράφονται οι «υποτελείς τάξεις» έναντι μιας οικονομικής μεταπρατικής ελίτ και των υπηρετών της στο πολιτικό σύστημα. Ορίζον χαρακτηριστικό αλλά και όρος επιβίωσης τόσο της ελίτ, όσο και του συστήματος πολιτικών και διανοούμενων που έχουν συμφέρον από τη διατήρηση της «υπάρχουσας τάξης πραγμάτων» στη χώρα είναι -όπως και πολλές άλλες φορές στη διαδρομή του νεοελληνικού έθνους- η οργανική τους σύνδεση με τα υπερατλαντικά και ευρωπαϊκά κέντρα. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο ο «εθνικός» λόγος αυτών δεν πείθει είτε εκφέρεται ως παλαιάς κοπής εθνικοφροσύνη, είτε ως ένταξη στην «ευρωπαϊκότητα» της σύγχρονης εποχής. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο η υπεράσπιση της εθνικής αξιοπρέπειας αναλήφθηκε στη σύγχρονη ελληνική ιστορία από τον ελληνικό λαό και στις καλύτερες στιγμές από την κάποτε αριστερά. Η καθηλωτική δυσκολία της σημερινής συγκυρίας έγκειται στο ότι μια κυβέρνηση της αριστεράς εφαρμόζει ως εθνική πολιτική τον οικονομικό στραγγαλισμό και την υποδούλωση στα διεθνή κέντρα. Επειδή, όμως, δεν έχει αξία να αναζητούμε την καθαρότητα των σημασιών ή την «αλήθεια» των τίτλων, η μεγαλύτερη ανάγκη σήμερα για τον πολιτικό αγώνα είναι να ξεπεράσει τον φορμαλισμό, την τυπολατρεία και την τελετουργία και να επανέλθει στα περιεχόμενα. Εάν αυτά ξαναδιατυπωθούν, τότε οι νέες απελευθερωτικές ταυτότητες θα προκύψουν.
Αν θεωρήσουμε ότι τα βασικά περιεχόμενα και αιτούμενα του πολιτικού αγώνα είναι η επιβίωση της κοινωνίας και της χώρας, τότε γίνεται φανερό και το τι κυρίως λείπει: ένα ζωντανό κίνημα νεολαίας και ένα κίνημα διανοούμενων που θα αρνηθούν να γίνουν απολογητές της «ήσσονος προσπαθείας» και του «μικρότερου κακού».
Ναι, μπόρεσα τελικά να βρω αυτό που κυρίως λείπει: οι νέοι και οι νέες ως συλλογικό υποκείμενο που θα σαρώσει τις παλιές ερμηνείες και θα δείξει στην καινούργια πορεία της χώρας!
*Η Γιάννα Γιαννουλοπούλου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια γλωσσολογίας στο ΕΚΠΑ
