Ο Λακωνικός Κόλπος έχει καταστεί κόμβος για το λαθρεμπόριο καυσίμων, από πλοία που παρακάμπτουν το εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο με μεταγγίσεις στα διεθνή χωρικά ύδατα. Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία βλέπουμε πετρελαιοφόρα –και ελληνικών συμφερόντων– να συνωστίζονται στα όρια των 6ν.μ. από τις ελληνικές ακτές. «Μια συνήθη πρακτική» όπως τη χαρακτηρίζει η ελληνική κυβέρνηση παίρνει γιγάντιες διαστάσεις, με γεωπολιτικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές προεκτάσεις. Με την πρακτική αυτοί εφοπλιστές «ξεπλένουν» το ρώσικο πετρέλαιο, που προέρχεται είτε απευθείας από λιμάνια της Ρωσίας είτε από την Τουρκία (το λεγόμενο «τουρκικό μείγμα») και στη συνέχεια το διοχετεύουν στην ελληνική αγορά ή/και σε άλλες δυτικές χώρες που συνεχίζουν να κάνουν μπίζνες με τη Ρωσία, χωρίς το αντίστοιχο διπλωματικό και πολιτικό κόστος.
Οι ελληνικές αρχές δηλώνουν αναρμόδιες να δράσουν καθώς πρόκειται για δραστηριότητα που λαμβάνει χώρα σε διεθνή ύδατα, πράγμα αληθές, σύμφωνα με το γράμμα του νόμου. Όμως ο κίνδυνος είναι μεγάλος και θα έπρεπε να αναζητηθούν τρόποι ελέγχου (π.χ. η αύξηση των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ. μείωσε την αντίστοιχη δραστηριότητα στον γειτονικό μεσσηνιακό κόλπο) αυτών των δραστηριοτήτων, αν δεν θέλουμε να έχουμε πάλι κροκοδείλια δάκρυα μετά από κάποια καταστροφική διαρροή πετρελαίου. Όμως ένα πέπλο σιωπής καλύπτει αυτή την πραγματικότητα, με τα πολλαπλώς διαπλεκόμενα επίσημα ΜΜΕ να ασχολούνται με άλλα σοβαρότερα ζητήματα και τις ελληνικές αρχές να νίπτουν τας χείρας τους. Στοιχεία προκύπτουν από σπάνιες μεμονωμένες έρευνες ανεξάρτητων δημοσιογράφων ή από πληροφορίες και καταγγελίες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας στα πλαίσια των αντιθέσεων μεταξύ ολιγαρχών ή μεταξύ των διαφορετικών συμφερόντων στην Ε.Ε. – με τις Βρυξέλλες να πιέζουν συχνά την ελληνική κυβέρνηση να ασκήσει αυστηρότερο έλεγχο στους Έλληνες εφοπλιστές για την εφαρμογή του εμπάργκο στη Ρωσία.
Ο κύκλος του λαθρεμπορίου
Η υπόθεση του λαθρεμπορίου καυσίμων δεν σταματά όμως εκεί. Τα τάνκερ –κάθε λογής σημαίας– που μεταγγίζουν πετρέλαιο λίγα μόλις χιλιόμετρα από τις ακτές της Λακωνίας αλλά και άλλων περιοχών που αποτελούν φυσικά λιμάνια, απαιτούν ένα δίκτυο υποστήριξης (ρυμουλκά κ.ά.) που παρέχεται από ναυτιλιακές και άλλες εταιρίες με διασυνδέσεις με το εφοπλιστικό κεφάλαιο στη χώρα μας. Την ίδια στιγμή η υπόθεση του λαθρεμπορίου έχει και μια ακόμη πλευρά, αυτή της διακίνησης των λαθραίων καυσίμων στην αγορά. Είτε μιλάμε για «ξεπλυμένο» ρώσικο πετρέλαιο, είτε για «τουρκικό μείγμα», είτε για ποσότητες ναυτιλιακού καυσίμου που «εξαφανίζονται» από τα διυλιστήρια, είτε για πετρέλαιο θέρμανσης που πωλείται ως κίνησης, ένα δίκτυο νόθευσης και διοχέτευσης σε πρατήρια καυσίμων είναι απαραίτητο.
Έχουμε να κάνουμε με μια δραστηριότητα μέσω της οποίας διακινούνται ασύλληπτα ποσά. Είναι πρόσφατη η «επιτυχία» των ελληνικών αρχών με την εξάρθρωση, τον Απρίλιο του 2023, κυκλώματος που μετέφερε χημικές ουσίες (μεθ-αιθανόλη) με 15 βυτιοφόρα στο λιμάνι της Πάτρας, ενώ ακόμη πιο πρόσφατη είναι η περίπτωση των βυτιοφόρων που μετέφεραν αντίστοιχες επικίνδυνες χημικές ουσίες από την Βουλγαρία στον Προμαχώνα, αλλά και η ανακάλυψη παρασκευαστηρίου χημικών διαλυτών στον Ασπρόπυργο τον περασμένο Μάρτιο. Η υπόθεση γίνεται ακόμη πιο περίεργη, όσο αποκαλύπτεται πως πίσω από τα εν λόγω κυκλώματα είναι μέλη της επονομαζόμενης «Greek Mafia», με δημοσιεύματα να συνδέουν τις απανωτές δολοφονίες αρχιμαφιόζων, στον πόλεμο για τον έλεγχο του λαθρεμπορίου καυσίμων. Κερασάκι στην τούρτα οι καταγγελίες πως και στην υπόθεση του συστημικού εγκλήματος των Τεμπών εμπλέκεται και βαγόνι της εμπορική αμαξοστοιχίας που μετέφερε ξυλόλιο και τολουόλιο– σύμφωνα με τους πραγματογνώμονες ανιχνεύονται στην περιοχή. Πρόκειται για χημικά που χρησιμοποιούνται για τη νόθευση καυσίμων και πιθανά να ευθύνονται για τη φονική έκρηξη, αλλά και για το πέπλο συγκάλυψης που από την πρώτη στιγμή έσπευσε να ρίξει στην υπόθεση το πολιτικό σύστημα και το Μαξίμου.
Περιβαλλοντική βόμβα
Η επικίνδυνη πρακτική της μετάγγισης πετρελαίου στον Λακωνικό Κόλπο έχει επανειλημμένα καταγγελθεί και μάλιστα με τον πλέον επίσημο τρόπο. Παρ’ όλα αυτά, συνεχίζει να συμβαίνει κάτω από το φως της μέρας, χωρίς κανένας από το ελληνικό κράτος να παρεμβαίνει. Χαρακτηριστικές οι εικόνες από την πρόσφατη αυτοψία του ευρωβουλευτή Πέτρου Κόκκαλη και της επιζώσας από το δυστύχημα των Τεμπών, Ευδοκίας Τσαγκλή, στα ανοιχτά του Γυθείου, λίγα χιλιόμετρα από τις ακτές της Λακωνίας, και πολύ κοντά σε περιοχή χαρακτηρισμένη ως Natura 2000. Για πρώτη φορά, λαμβάνουν τόση δημοσιότητα εικόνες πλοίων που, για να γλιτώσουν τους ελέγχους και τα τέλη ελλιμενισμού, παραμένουν για μέρες στο φυσικό λιμάνι του Λακωνικού Κόλπου, και πραγματοποιούν μεταγγίσεις χιλιάδων βαρελιών πετρελαίου.
Μπορεί τα κίνητρα του προσφάτως «οικολογικά ευαίσθητου» Π. Κόκκαλη να ελέγχονται, μιας και ο ίδιος ως υπέρμαχος της πράσινης μετάβασης στηρίζει –και κερδίζει πολλά από αυτές– όλες τις κατευθύνσεις που μετατρέπουν τη χώρα σε χώρο, όμως πράγματι η κατάσταση στον Λακωνικό κόλπο συνιστά μια περιβαλλοντική βόμβα. Κατ’ αρχήν, ακόμη και η ίδια η επιβάρυνση της περιοχής από τον συνωστισμό τόσων τάνκερ θα έπρεπε να προκαλέσει την κινητοποίηση των αρχών. Αλλά ας σκεφτούμε τι θα συμβεί αν υπάρξει κάποιο ατύχημα, μια περιορισμένη ή μη διαρροή πετρελαίου κατά τη διαδικασία μετάγγισης. Ας σκεφτούμε ποιες θα είναι οι συνέπειες στις γειτονικές ακτές – βλέπεται η καταστροφή δεν ξεχωρίζει διεθνή και εθνικά χωρικά ύδατα. Ποιες θα είναι οι συνέπειες στην υγεία των κατοίκων των περιοχών αυτών, στην οικονομική δραστηριότητα της περιοχής (αλιεία, ιχθυοκαλλιέργειες, τουρισμός), αλλά και για τη βιοποικιλότητα και τη θαλάσσια ζωή.
Ελλάδα 2.0: Χώρα, χώρος ή κόμβος
Πώς συνδέεται ο πόλεμος στην Ουκρανία, το έγκλημα στα Τέμπη και οι δολοφονίες μεγαλομαφιόζων στα προάστια της Αθήνας; Θα μπορούσε να είναι σενάριο ταινίας ή θεωρία συνομωσίας∙ και όμως είναι η πραγματικότητα που βιώνουμε και καλούμαστε να αποδεχτούμε πλέον ως αυτονόητη σε αυτή τη χώρα. Στην Ελλάδα 2.0, τη χώρα-χώρο-κόμβο, όπου το de facto καθεστώς ειδικών οικονομικών ζωνών, επιτρέπει στα κάθε λογής συμφέροντα να κάνουν ανενόχλητα τις –νόμιμες και παράνομες– μπίζνες τους.
Το λαθρεμπόριο καυσίμων είναι μια αποδεδειγμένα επικερδής δραστηριότητα. Για να καταστεί εφικτή δεν αρκούν απλά οι «πειραγμένες» αντλίες σε μεμονωμένα πρατήρια – που κατά καιρούς αποκαλύπτονται για τα μάτια του κόσμου. Απαιτείται ένα τεράστιο δίκτυο που εμπλέκει εφοπλιστές, διυλιστήρια, εμπόρους καυσίμων, στελέχη ελεγκτικών μηχανισμών κ.α. Ένα δίκτυο δηλαδή που συνδέει τον υπόκοσμο με την πολιτική και οικονομική ελίτ σε μια μπίζνα εκατομμυρίων.
Πετρελαιοφόρα –και ελληνικών συμφερόντων– κάνουν μεταγγίσεις πετρελαίου στον Λακωνικό Κόλπο, παρακάμπτοντας το εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο. «Μαύρα» τραίνα μεταφέρουν χημικά που συνδέονται με τη νόθευση και το λαθρεμπόριο καυσίμων (ξυλόλιο και τολουόλιο). Μαφιόζοι μπαινοβγαίνουν σε εταιρείες μεγαλοεπιχειρηματιών (εφοπλιστών – εργολάβων – ιδιοκτητών ΠΑΕ) και ένας αιματηρός πόλεμος μεταξύ διαφορετικών ομάδων έχει ξεσπάσει εδώ και χρόνια για τον έλεγχο πρατηρίων καυσίμων σε όλη τη χώρα. Και πλάι στα παραπάνω η κεντρική διοίκηση, η δικαιοσύνη, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί, κάνουν τα στραβά μάτια (αν δεν εμπλέκονται λιγότερο ή περισσότερο), συνένοχοι και διαπλεκόμενοι με τα συμφέροντα.
Η Ελλάδα 2.0, η χώρα-χώρος-κόμβος που οραματίζονται η ελίτ, προβλέπει την επικράτηση και την εδραίωση αυτού του μοντέλου σε όλους τους τομείς. Φτιάχνουν συνειδητά έναν τόπο και ένα μέλλον αβίωτο και ζητούν τη συναίνεση και την υποταγή της κοινωνίας σε αυτόν. Και όμως, μπορούν και πρέπει να αναζητηθούν εναλλακτικές.
