Το φάσμα των κυβερνοεπιθέσεων μπορεί να περιλαμβάνει: μηχανές αναζήτησης, κοινωνικά δίκτυα, δημόσιες διοικήσεις, ηλεκτρονικές πλατφόρμες πληρωμών, εθνικές υποδομές, αλλά και προσωπικό ηλεκτρονικό ταχυδρομείο…
Στο διάστημα 2000-2020, η αγορά ασφάλειας στον κυβερνοχώρο σημείωσε γρήγορη ανάπτυξη. Από 3,5 δισ. δολάρια και μερικές χιλιάδες εργαζόμενους στις διευθύνσεις πληροφορικής το 2000, προβλέπεται να φθάσουν 175 δισ. δολάρια με δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους το 2020. Κατά συνέπεια η «κυβερνοασφάλεια» αποτελεί έναν νέο τομέα της σύγχρονης ασφάλειας (προσώπων, φορέων και κρατών), η οποία δεν αφορά μόνο προστασία ψηφιακών υποδομών και καταπολέμηση κυβερνοεγκλήματος αλλά και προστασία προσωπικών δεδομένων, βιομηχανικών μυστικών, αμυντικών σχεδίων, κρατικών απόρρητων κ.ά. Τα κυριότερα είδη κυβερνοεπιθέσεων, έχουν ως επίκεντρο την «εμπιστευτικότητα», τη «διαθεσιμότητα», «ακεραιότητα» και «αξιοπιστία» ενός δικτύου.
Λόγω του κόστους των κυβερνοεπιθέσεων, όλες οι χώρες στον έναν ή άλλον βαθμό, αναπτύσσουν στρατηγικές άμυνας κυβερνοχώρου. Τα πιο αναπτυγμένα συστήματα έχουν ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Ε.Ε. (συνολικά και κάθε χώρα ξεχωριστά), Ισραήλ, Ιράν, κ.ά. Οι ΗΠΑ έχουν ανακηρύξει επισήμως τον κυβερνοχώρο σε ζώνη διεξαγωγής πολεμικών επιχειρήσεων, παράλληλα με τη γη, θάλασσα, αέρα και διάστημα, ενώ οι εθνικές ψηφιακές υποδομές, έχουν ανακηρυχθεί σε «στρατηγικό εθνικό περιουσιακό στοιχείο»!
Κυβερνοεπιθέσεις και «υβριδικοί πόλεμοι»
Οι επιθέσεις στον «κυβερνοχώρο» αποτελούν συστατικό στοιχείο του «υβριδικού πολέμου». Ο τελευταίος είναι ένας συνδυασμός χρήσης ολόκληρου του οπλοστασίου των εργαλείων επιρροής, από την «ήπια δύναμη», μέχρι τις θανατηφόρες επιθέσεις ένοπλων δυνάμεων και πολεμικών μέσων. Δηλ. ο «υβριδικός πόλεμος» είναι η αξιοποίηση ενός συνδυασμού, συμβατικών, ακανόνιστων και ασύμμετρων μέσων «επίθεσης», σε συνδυασμό με πρακτικές χειραγώγησης σε πολιτικό και ιδεολογικό επίπεδο, μέσω πληροφοριακών εργαλείων επίδρασης. Για την αντιμετώπιση των υβριδικών πολέμων και γενικότερα την προστασία από κυβερνοεπιθέσεις, είναι η εξασφάλιση της μέγιστης δυνατής κυριαρχίας και έλεγχος των βασικών θεσμών της πολιτικής διακυβέρνησης (πολιτικοοικονομικών, διπλωματικών, χρηματοοικονομικών και πληροφοριακή κυριαρχία). Η επίτευξη αυτής της κυριαρχίας, θα επιτρέψει εκτός από αποτροπή των υβριδικών επιθέσεων, την πρόληψη και αποτελεσματική απάντηση στην εχθρική πλευρά. Ωστόσο σε συνθήκες αυξανόμενης παγκοσμιοποίησης και ιδιαίτερα σε συνθήκες ολοκλήρωσης, αυτή η προϋπόθεση είναι δύσκολο να εξασφαλιστεί πλήρως, ιδιαίτερα στις μικρές χώρες. Κατά συνέπεια μεγάλη σημασία έχουν οι διεθνείς ρυθμίσεις και μέτρα προστασίας από κυβερνοεπιθέσεις στα πλαίσια του διεθνούς δικαίου.
Γιάννης Τόλιος, διδάκτωρ Οικονομικών
