Αυτήν την εβδομάδα ο ελληνικής καταγωγής Αμερικανός συγγραφέας και διανοούμενος δεν περιορίζεται κυρίως στις βορειοαμερικανικές εξελίξεις, αλλά καταπιάνεται και με διάφορα γεγονότα που συμβαίνουν σε άλλες χώρες: τις δολοφονικές απειλές της Δεξιάς στην Αργεντινή, την καταδίκη ενός πρώην προέδρου της Γαλλίας, τις αμερικανικές και ισραηλινές επιθέσεις στη Συρία, τη διατήρηση της έντασης με το Ιράν, και το τι σηματοδοτεί η δολοφονία 18 διαδηλωτών στη Βιρμανία. Η τοποθέτησή του για τις ΗΠΑ και τη Μέση Ανατολή διαπερνιέται από την επισήμανση για σταδιακή κατάρρευση των αυταπατών σχετικά με την πολιτική του Τζο Μπάιντεν: ιδίως όσον αφορά το εξωτερικό, ουσιαστικά τη χαρακτηρίζει «όχι πολύ διαφορετική από του προκατόχου του». Τα κείμενα του δισέλιδου βασίζονται στην εβδομαδιαία παρέμβαση του Τζέιμς Πέτρας στον ραδιοφωνικό σταθμό CX36 του Μοντεβιδέο (Ουρουγουάη). Οι μεσότιτλοι είναι της Σύνταξης.
1. ΗΠΑ: Ο Τραμπ ετοιμάζεται για το 2024
Τα θέματα που κυριαρχούν στο εσωτερικό των ΗΠΑ αυτές τις μέρες αφορούν καταρχήν την καταπολέμηση της πανδημίας. Τουλάχιστον στα λόγια, διότι η κυβέρνηση προσπαθεί να επιταχύνει τον ρυθμό εμβολιασμού του πληθυσμού, αλλά με μικρή επιτυχία μέχρι τώρα: μόλις το 20% έχει εμβολιαστεί με την πρώτη δόση, και πολύ μικρότερο ποσοστό, το 5%, έχει ολοκληρώσει τον εμβολιασμό και με τη δεύτερη δόση…
Ένα άλλο θέμα της επικαιρότητας σχετίζεται με τις προθέσεις του Τραμπ, ο οποίος ανακοίνωσε ότι επιστρέφει στην πολιτική αρένα ως επικεφαλής του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Και πρόσθεσε ότι θα είναι εκ νέου υποψήφιος για την προεδρία των ΗΠΑ. Τολμώ να πω ότι, εάν ο Μπάιντεν δεν υλοποιήσει κάποια τουλάχιστον θετικά μέτρα, δεν θα εκπλαγώ στην περίπτωση που ο Τραμπ καταφέρει να επιστρέψει στην εξουσία το 2024. Η κοινή γνώμη αναμένει και ελπίζει ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν θα χρηματοδοτήσει ένα φιλόδοξο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό πρόγραμμα, αλλά δεν το βλέπει να έρχεται. Ορισμένες επικείμενες αναπληρωματικές εκλογές θα μπορούσαν να έχουν μια επίδραση σε αυτό το επίπεδο, αλλά παραμένει κυρίαρχη η εκτίμηση ότι στη Γερουσία δεν θα επιτευχθεί η αναγκαία συμφωνία μεταξύ Ρεπουμπλικανών και Δημοκρατικών.
Τέλος, να επισημάνω πως είναι ευρεία η αίσθηση ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν επικαιροποιήσει την πολιτική τους έναντι της Κίνας. Το συγκρουσιακό κλίμα συνεχίζεται και με την τωρινή στάση του Μπάιντεν, που πολλαπλασιάζει τα πεδία αντιπαράθεσης με το Πεκίνο.
2. ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ: Τρία μπλοκ αντιπαρατίθενται
Ανησυχητικές είναι οι εξελίξεις και σε μία από τις σημαντικότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής, την Αργεντινή, όπου στα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας εκδηλώθηκαν κινητοποιήσεις της Δεξιάς ενάντια στην κυβέρνηση του κεντροαριστερού προέδρου Φερνάντεζ. Πρόκειται για κινήσεις με πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που προκαλούν ανησυχία για το πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί εκεί η κατάσταση. Η ιδιαιτερότητά τους έγκειται στο γεγονός ότι περιλάμβαναν και απειλές δολοφονίας του Φερνάντεζ και άλλων κυβερνητικών στελεχών – οι οποίες εκφράστηκαν με το κρέμασμα σάκων με ομοιώματα πτωμάτων στα κάγκελα του προεδρικού μεγάρου. Το απειλητικό μήνυμα ήταν σαφές: οι σημερινοί κυβερνώντες μπορεί να έχουν την τύχη αυτών που δολοφονήθηκαν στην περίοδο της στρατιωτικής δικτατορίας…
Η κατάσταση περιπλέκεται και από το γεγονός ότι η οικονομία δεν λειτουργεί ικανοποιητικά. Ο Φερνάντεζ πήρε κάποια μέτρα, τα οποία όμως είναι ανεπαρκή. Διότι χρειάζονται γενναία μέτρα που θα ωθήσουν στον μετασχηματισμό της χώρας, έτσι ώστε να ανασυγκροτηθεί η οικονομία και να αναγεννηθούν οι δυνάμεις που είναι ζωτικές για το μέλλον της. Η Αργεντινή βρίσκεται λοιπόν σε μια λεπτή ισορροπία: η Δεξιά ενισχύεται, το ίδιο και η Αριστερά, και κάπου στη μέση η κυβέρνηση Φερνάντεζ επιχειρεί να βρει τρόπο υπέρβασης της κρίσης. Η Αριστερά κάνει αισθητή την παρουσία της. Διαθέτει διανοούμενους, διαθέτει κριτικά μυαλά, αλλά κι αυτή θα πρέπει να τολμήσει ένα ακόμη βήμα πιο αριστερά, σε μια στιγμή που οι εργαζόμενοι και γενικότερα ο λαός της Αργεντινής νιώθουν την πίεση της δύσκολης οικονομικής κατάστασης.
Άρα μπορούμε να πούμε ότι χοντρικά υπάρχουν τρία μπλοκ στη χώρα αυτή: στο κέντρο η κυβέρνηση, στα δεξιά οι παραδοσιακές αντιδραστικές δυνάμεις, και στην απέναντι πλευρά ένα στρατόπεδο συγκροτούμενο από μια συνδικαλιστική και λαϊκή Αριστερά, από κοινωνικά κινήματα και συσπειρώσεις πολιτών. Οι λαϊκές δυνάμεις έχουν ενισχυθεί, η Δεξιά απειλεί και ο πρόεδρος Φερνάντεζ κάνει κύκλους γύρω από τον εαυτό του… Δεν θα έπρεπε να εκπλήττει κανέναν το γεγονός ότι οι φασίστες, οι μιλιταριστές επίγονοι των πραξικοπηματιών καταφεύγουν σε δολοφονικές απειλές. Αλλά αυτές δεν πρέπει επισκιάζουν τη σημαντικότερη εξέλιξη: οι λαϊκές κινητοποιήσεις και πάλι δυναμώνουν στην Αργεντινή. Και, κατά τη γνώμη μου, συνιστούν την αυθεντική εναλλακτική – τόσο κόντρα στους πραξικοπηματίες όσο και απέναντι στον Φερνάντεζ.
3. ΓΑΛΛΙΑ: Πρόεδρος με «βραχιολάκι»
Υπάρχουν και από τη Γαλλία ειδήσεις που παρουσιάζουν ξεχωριστό ενδιαφέρον, και αφορούν την καταδίκη του Νικολά Σαρκοζί, πρώην προέδρου της χώρας, για εγκλήματα διαφθοράς και αθέμιτης άσκησης επιρροής. Ο Σαρκοζί καταδικάστηκε σε τριετή φυλάκιση, εκ των οποίων ο ένας χρόνος χωρίς αναστολή: είναι η πρώτη φορά που ένας πρώην πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας καταδικάζεται σε ποινή φυλάκισης, έστω και αν δεν την εκτίσει σε κελί φυλακής αλλά σε κατ’ οίκον περιορισμό, φορώντας βραχιόλι ηλεκτρονικής επιτήρησης.
Από την άλλη, πρόκειται για μια υπόθεση χαρακτηριστική του γαλλικού στιλ: πολλή φασαρία, λίγα πραγματικά αποτελέσματα. Η Γαλλία φημίζεται για τα παχιά λόγια των εκάστοτε κυβερνώντων επί παντός του επιστητού, μέσω των οποίων προσπαθούν να αποσπάσουν τη συμπάθεια των πολιτών: θα αλλάξουμε ριζικά αυτό, θα τροποποιήσουμε εκ βάθρων εκείνο, θα τιμωρήσουμε αυστηρά το άλλο… και τελικά δεν γίνεται σχεδόν τίποτα. Η περίπτωση Σαρκοζί εμπίπτει στην ίδια κατηγορία: ο πρώην πρόεδρος μπορεί να νοικιάσει καμιά κιθάρα και να περάσει ένα χρόνο στο σπίτι του τραγουδώντας στην υγειά του μεγαλόστομου γαλλικού ψευδοριζοσπαστισμού. Είναι κρίμα που δεν θα βρεθεί, έστω και για ένα χρόνο, σε πραγματικό κελί: τότε θα μπορούσαμε να πούμε ότι στάλθηκε πράγματι ένα μήνυμα σε όλους τους ομοίους του, στους πολιτικούς που τον συναγωνίζονται στην καταλήστευση του δημόσιου πλούτου και στις απάτες, δίχως ποτέ να τιμωρούνται πραγματικά. Ο νυν πρόεδρος, ο κύριος Μακρόν, είναι άλλη μια προσωπικότητα που κινείται στο ίδιο μήκος κύματος…
4. ΣΥΡΙΑ: Πέφτουν βόμβες, και μάσκες
Ας περάσουμε στη Μέση Ανατολή, και πρώτα στη Συρία: εκεί εκδηλώθηκαν την περασμένη Πέμπτη αεροπορικές επιδρομές των ΗΠΑ. Τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία επεσήμαναν ότι πρόκειται για τις πρώτες επιθέσεις τέτοιου τύπου που πραγματοποιήθηκαν με εντολή της κυβέρνησης του Τζο Μπάιντεν. Αυτές οι επιδρομές προκάλεσαν 17 νεκρούς, ενώ τις επόμενες μέρες και το Ισραήλ επιχείρησε τον βομβαρδισμό συριακών θέσεων. Χρησιμοποιώ τον όρο «επιχείρησε» επειδή η συριακή αεράμυνα κατάφερε να καταρρίψει όλους τους πυραύλους που εκτοξεύθηκαν από το Ισραήλ.
Μπορούμε να πούμε ότι αυτές οι επιθέσεις του Μπάιντεν θα αλλάξουν όλο το πανόραμα. Καταρχήν ο Μπάιντεν έδρασε αυθαίρετα, χωρίς καν να ζητήσει τη γνώμη του Κογκρέσου. Ήταν μια δική του επιλογή, που καταρρίπτει τις προσδοκίες ορισμένων, ότι δηλαδή αποτελεί μια προοδευτική εναλλακτική απέναντι στον Τραμπ. Έχουμε ξαναπεί ότι ο Μπάιντεν είναι το μικρότερο κακό, αλλά τώρα μπαίνει ένα ερωτηματικό ακόμη και σ’ αυτή την υπόθεση. Ο Μπάιντεν δεν συμπεριφέρεται πολύ διαφορετικά από τον προκάτοχό του. Αυτές και άλλες ενέργειες θα καταλήξουν να τον ξεμασκαρέψουν, αποκαλύπτοντας ότι κι αυτός είναι ένας τυπικός εκπρόσωπος του ιμπεριαλισμού και, φυσικά, ένας συνεταίρος του Ισραήλ.
Είναι σαφές ότι οι δύο επιθέσεις ήταν συνδυασμένες: πρώτα εκδηλώθηκε των ΗΠΑ και αμέσως μετά ακολούθησε η ισραηλινή. Η Μέση Ανατολή σταδιακά ξαναγίνεται μια πολύ βίαιη περιφέρεια, με καθοριστική τη «συμβολή» της επιστροφής των ΗΠΑ σε επιθετικές ενέργειες, χωρίς βέβαια να αλλάζει η εκτίμηση ότι η Ουάσιγκτον είναι αδυνατισμένη σε σχέση με το παρελθόν. Οι επιθέσεις στη Συρία πρέπει να διαβαστούν στο γενικότερο φόντο της βορειοαμερικανικής πολιτικής στην ευρύτερη περιοχή: μεταξύ άλλων, δεν ανακοινώνεται καμία απόσυρση στρατευμάτων από το Αφγανιστάν, και γενικότερα δεν διακρίνεται η πρόθεση κάποιας τροποποίησης της πολιτικής των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Άρα οι πρόσφατες αεροπορικές επιδρομές δεν είναι απλά αντισυριακές επιθέσεις, αλλά δείγματα του γεγονότος ότι η Ουάσιγκτον και το Ισραήλ εξακολουθούν να αποτελούν τους βασικούς εχθρούς της Μέσης Ανατολής. Κυρίως από αυτούς υποφέρει ο συριακός λαός, και όλοι οι λαοί της περιοχής. Δεν έχει αλλάξει τίποτα: ΗΠΑ και Ισραήλ εξακολουθούν να επιτίθενται και να δολοφονούν…
5. ΙΡΑΝ: Η Τεχεράνη πάντα στο στόχαστρο
Ταυτόχρονα με τους βομβαρδισμούς στη Συρία επιβεβαιώνεται η εκτίμηση ότι δεν υπάρχει μείωση της έντασης με το Ιράν. Αντίθετα, η ένταση είναι διαρκής, μόνιμη. Και κάθε ευκαιρία είναι καλή για να συντηρείται: τώρα το Ισραήλ κατηγορεί το Ιράν, και το απειλεί με πλήγματα, με αφορμή την έκρηξη που σημειώθηκε την περασμένη Παρασκευή σε ένα ισραηλινό φορτηγό πλοίο. Ας ισχυρίζεται το Ιράν ότι δεν έχει καμία σχέση με την έκρηξη: αυτή χρησιμοποιείται για να κρατηθεί ψηλά η ένταση.
Το Ισραήλ διατηρεί μεγάλη επιρροή στις ΗΠΑ, φτάνοντας να υπαγορεύει το αν και ποιες παραχωρήσεις μπορεί να κάνει η Ουάσιγκτον ώστε να ανοίξει μια νέα σελίδα, συνύπαρξης με το Ιράν. Η κατάληξη είναι ότι και του Μπάιντεν η πολιτική στο θέμα αυτό κάθε άλλο παρά φέρνει πιο κοντά τις ΗΠΑ με το Ιράν. Στην πράξη, η Ουάσιγκτον εξακολουθεί να αρνείται την αναγνώριση των δικαιωμάτων των Ιρανών. Ο Μπάιντεν λέει πολλά, αλλά στην πράξη δεν προχωρά σε συμβιβαστικές κινήσεις. Επιστρέφουμε στην εποχή του Τραμπ. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι στην εξωτερική πολιτική ο Μπάιντεν υλοποιεί έναν τραμπισμό, απλώς χωρίς να καταφεύγει στις δημαγωγικές κορώνες του πρώην προέδρου…
6. ΜΙΑΝΜΑΡ: Η χούντα σε αιματηρό αδιέξοδο
Τέλος, φτάνουμε σε μια εντελώς διαφορετική γειτονιά του κόσμου: το περασμένο Σαββατοκύριακο η Βιρμανία βίωσε την πιο βίαιη, την πιο θανατηφόρα καταστολή από τότε που εκδηλώθηκε το στρατιωτικό πραξικόπημα. Η είδηση για τους 18 νεκρούς στις διαδηλώσεις είναι δυσβάσταχτη… Η Μιανμάρ βρίσκεται στη δίνη μιας βαθιάς κρίσης, η οποία παροξύνεται από το γεγονός ότι οι στρατιωτικοί, που δεν θέλουν να παραδώσουν την εξουσία, πλέον δολοφονούν ανθρώπους κάθε μέρα. Αλλά εκατοντάδες χιλιάδες λαού, αν όχι εκατομμύρια, εξακολουθούν να βγαίνουν στους δρόμους.
Όπως φαίνεται, οι ΗΠΑ ακολουθούν μια διπλή τακτική: και καταδικάζουν το πραξικόπημα, και δεν διακόπτουν τις σχέσεις τους με το «μεταβατικό» στρατιωτικό καθεστώς. Η κατάσταση είναι πολύ κρίσιμη, διότι οι στρατιωτικοί δεν έχουν ισχυρές πλάτες, δεν έχουν φτιάξει γέφυρες ούτε με την Κίνα ούτε με άλλες δυνάμεις. Νομίζω ότι είναι απελπισμένοι, σε αδιέξοδο, κι αυτό είναι επικίνδυνο, θανατηφόρο. Φοβάμαι ότι η τακτική των πραξικοπηματιών προβλέπει ότι, πριν οποιαδήποτε υποχώρησή τους, θα υπάρξει μια μεγάλη σφαγή. Πολύ μεγαλύτερη από αυτή των 18 διαδηλωτών. Και μετά από έναν χρόνο απομόνωσης, στρατιωτικοποίησης και δολοφονιών ίσως να αποφασίσουν να επιτρέψουν κάποιας μορφής εκλογές, ελεγχόμενες και καθοδηγούμενες από τους ίδιους βέβαια…
