Υπάρχει μια τεράστια αλλαγή η οποία είναι σε εξέλιξη παγκοσμίως. Αυτό δεν έχει γίνει συνείδηση από την παραδοσιακή ή την αναθεωρητική Αριστερά, ούτε από τη λεγόμενη ριζοσπαστική και εξωκοινοβουλευτική, ούτε από ό,τι έχει απομείνει από την Αριστερά στο δυτικό κόσμο. Υπάρχει ένα κώλυμα, το έχουμε όλοι. Είμαστε προσκολλημένοι σε παλιές φόρμες σκέψεις, στην κατάσταση που υπήρχε σε προηγούμενες φάσεις της ανθρωπότητας. Εάν δεν το συνειδητοποιήσουμε αυτό, δεν θα μπορέσουμε να καταλάβουμε και να αξιολογήσουμε τι συμβαίνει παραέξω και παραμέσα. Και βέβαια, δεν θα μπορέσουμε να διαμορφώσουμε πολιτικές ώστε κι εμείς να είμαστε εντός πραγματικότητας. Θεωρώ ότι η Αριστερά στο δυτικό κόσμο εκτροχιάστηκε, έχει εκπέσει από το προσκήνιο γιατί έχει αποκοπεί εντελώς από την πραγματικότητα και έχει ενσωματωθεί στην εικαζόμενη πραγματικότητα.
Πραγματικότητα δεν είναι μόνο η εντόπια, η εσωτερική, είναι η πραγματικότητα που περιλαμβάνει την ανθρωπότητα. Είναι πώς κινείται ο κόσμος απ’ άκρη σ’ άκρη. Πώς, όπως έλεγε ο Μάο, διαμορφώνονται οι αντιθέσεις στο σύγχρονο κόσμο. Είμαστε ακόμα σε παλιές βεβαιότητες με σκουριασμένα κριτήρια. Το διαισθάνομαι καθώς ασχολούμαι από τα πολύ νεανικά μου χρόνια με τα γεωπολιτικά, από τότε που ήμουν διεθνιστής, «παιδί των λουλουδιών» και αργότερα στα 70ς στην εφημερίδα του ΕΚΚΕ «Λαϊκοί Αγώνες» που μαζί με τον Νίκο Λιβέριο γράφαμε τη σελίδα των διεθνών παρακολουθώντας συστηματικά τα απελευθερωτικά κινήματα σε όλες τις ηπείρους για πολλά χρόνια. Έχω, λοιπόν, την αίσθηση ότι έχουμε περάσει σε μία πολύ καινούργια φάση. Στον 20ο αιώνα, οι αντιθέσεις μεταξύ των αναπτυγμένων χωρών ήταν στοιχείο κυρίαρχο, με κορυφαίες εξάρσεις τους παγκόσμιους πόλεμους λόγω του ανταγωνισμού μεταξύ των ιμπεριαλιστικών-αποικιοκρατικών δυνάμεων. Επίσης, υπήρχαν οι αντιθέσεις ανάμεσα στα σοσιαλιστικά κράτη και στα καπιταλιστικά, καθώς και οι αντιθέσεις ανάμεσα στις αποικίες και στους αποικιοκράτες.
Αλλαγές
Σήμερα, έχουμε πολύ σημαντικές αλλαγές. Κατά τα φαινόμενα, η κύρια σύγκρουση διαμορφώνεται ανάμεσα στον Παγκόσμιο Βορρά και τον Παγκόσμιο Νότο. Με ύφεση στους ενδοϊμπεριαλιστικούς πολέμους, έχουμε συσπείρωση των παλιών μεταξύ τους ανταγωνιστικών καπιταλιστικών δυνάμεων, όπως έδειξε η συνάντηση των ηγετών 37 κρατών του δυτικού μπλοκ, συν λίγους «παρατηρητές», στην αμερικάνικη βάση του Ράμσταϊν στη Γερμανία τoν Απρίλιο του 2022. Αυτό το κοινό πολεμικό μέτωπο δεν υπήρχε στις φάσεις που κυριαρχούσαν οι θανάσιμες συγκρούσεις μεταξύ των ιμπεριαλιστικών κρατών. Όχι μόνο στον 20ο αιώνα με τους δύο Παγκόσμιους Πόλεμους, αλλά και πριν, επί ευρωπαϊκού και παγκόσμιου εδάφους.
Ο Παγκόσμιος Βορράς, όλο το δυτικό μπλοκ, στο οποίο συμπεριλαμβάνονται οι χώρες του Ειρηνικού Ιαπωνία, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία και Νότια Κορέα, έχει συσπειρωθεί για πρώτη φορά ενάντια στην υπόλοιπη ανθρωπότητα. Ταυτόχρονα είναι σε ταχύρρυθμη εξέλιξη η συσπείρωση των άλλων χωρών της ανθρωπότητας που αποτελούν τον Παγκόσμιο Νότο. Δηλαδή, από τη μια το 15% κι από την άλλη το 85%!
Αυτό χαρακτηρίζει τη σύγχρονη εποχή. Και δεν είναι ευχάριστο στους Δυτικούς, είτε πρόκειται για τις ελίτ και το πόπολο, είτε πρόκειται για τους διανοούμενους οι οποίοι απεχθάνονται αυτή τη διάκριση εμμένοντας στην άποψη ότι ο δυτικός κόσμος έχει θετική επίδραση στην ανθρωπότητα, αρνούμενοι να παραδεχτούν την ενοχή της Δύσης για τα δεινά της μεγάλης πλειονότητας των λαών της γης. Γι’ αυτό διατηρούν στάση επιφυλακτική ως εχθρική απέναντι στα μέλη των BRICS που διεκδικούν την ανεξαρτησία, ισοτιμία και κατανομή του παραγόμενου πλούτου δίκαια σε όλους.
Σήμερα, σχηματίζονται αυτά τα δύο ξεχωριστά μπλοκ. Όλες οι υπόλοιπες αντιθέσεις έχουν υποχωρήσει, το πιθανότερο πρόσκαιρα, αλλά δεν ξέρουμε μέχρι πότε. Και οι πολιτικοί στο εσωτερικό της κάθε χώρας, είτε είναι ευρωπαϊκή είτε είναι του «άλλου» κόσμου, θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους το τρέχον γεωπολιτικό δεδομένο. Αλλιώς δεν μπορούν να καθορίσουν ούτε τις πολιτικές στο εσωτερικό των χωρών τους.
Στην Ελλάδα, έχουμε μείνει απελπιστικά πίσω, ακολουθώντας την παραπαίουσα Δύση, η οποία εθελοτυφλεί, αρνείται να δει ποια είναι η νέα πραγματικότητα επειδή είναι κόντρα στο συμφέρον της, στην ηγεμονία της, και θα προσπαθήσει με κάθε μέσο, μπορεί να φτάσει και σε τρίτο παγκόσμιο πόλεμο, να το αποτρέψει. Ο δυτικός κόσμος δεν γνωρίζει άλλο τρόπο ανάπτυξης και επιβίωσης απ’ αυτόν που ξεκίνησαν να εφαρμόζουν πριν από 500 χρόνια οι Ευρωπαίοι κονκισταδόρες στην Αμερική σε βάρος των ιθαγενών και οι πιονέροι Πορτογάλοι στην Αφρική όταν πρώτοι απήγαγαν το 1526 μαύρους για να τους κάνουν σκλάβους στη Βραζιλία. Από πέντε αιώνες πριν έχουν διαπαιδαγωγηθεί οι πολίτες του δυτικού μπλοκ μ’ αυτό τον τρόπο πλουτισμού και μ’ αυτές τις αντιλήψεις. Γι’ αυτό δεν τους ενοχλεί που αποσιωπάται η αλήθεια για το τι συμβαίνει στον κόσμο. Γι’ αυτό, ελάχιστοι ενδιαφέρθηκαν στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ να πληροφορηθούν τι ακριβώς είναι οι BRICS.
Έργα
Και δεν είναι μόνο οι BRICS. Γιατί το φαινόμενο της ανασυγκρότησης του Παγκόσμιου Νότου, καινούργιο στις διαστάσεις που έχει πάρει, αλλά και στα δομικά του στοιχεία, δεν εκδηλώνεται μόνο μέσα από τους BRICS. Υπάρχει ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), στον οποίο συμμετέχουν οι Κίνα, Ινδία, Ρωσία και άλλες χώρες της Ασίας με περίπου το μισό πληθυσμό της γης και έκταση τα 3/5 της Ευρασίας! Είναι οι G77+China, που αποτελούνται από 134 χώρες, φορέας που ανεβάζει στροφές όπως έγινε φανερό από την πρόσφατη Συνδιάσκεψη που έγινε στην Κούβα με τη συμμετοχή πάνω από εκατό χωρών, μικρών, μεσαίων και μεγάλων, σε πολύ καλό κλίμα συνεργασίας και αισιοδοξίας. Είναι η Περιφερειακή Ολοκληρωμένη Οικονομική Συνεργασία (RCEP), που αφορά τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας και του Ειρηνικού.
Και βέβαια, κορυφαία σ’ αυτές τις συλλογικότητες, είναι ο Νέος Δρόμος του Μεταξιού (Belt and Road Initiative) που εξελίσσεται ραγδαία και εντυπωσιακά εδώ και δέκα χρόνια με πρωτοβουλία της Κίνας, στον οποίο μετέχουν 152 χώρες και 32 διεθνείς οργανισμοί, με εντατική πολύμορφη δραστηριότητα και μεγαλόπνοα έργα τα οποία με το σταγονόμετρο δημοσιοποιούνται στη Δύση. Χιλιάδες χιλιόμετρα σύγχρονων σιδηροδρόμων κατασκευάζονται ή λειτουργούν ήδη στην Αφρική και την Ασία. Ποιος γνωρίζει στην Ελλάδα ότι το καινούργιο μετρό που ξεκινάει από το νέο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης που βρίσκεται στην Ανατολική Θράκη, κατασκευάστηκε από τους Κινέζους και φτάνει στο κέντρο της Πόλης σε 24 λεπτά; Ένα από τα πιο σύγχρονα και πιο γρήγορα στον κόσμο. Και επίσης, ότι οι Κινέζοι είναι συνεργοί στην κατασκευή του γρήγορου σιδηρόδρομου που ενώνει την Πόλη με την Άγκυρα, απόσταση περίπου Αθήνας-Θεσσαλονίκης, σε τρεισήμισι ώρες;
Είναι πολύ μεγάλος ο κατάλογος των μεγάλων νευραλγικών έργων. Όπως οι σιδηροδρομικές γραμμές που διασχίζουν την έρημο και ενώνουν τα επτά κρατίδια που αποτελούν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ή τα λιμάνια, αεροδρόμια, υδροηλεκτρικά φράγματα, αυτοκινητόδρομοι, γέφυρες, νοσοκομεία, σχολεία, διοικητικά κέντρα, διυλιστήρια, βιομηχανίες, φωτοβολταϊκά πάρκα και πολλά άλλα έργα κοινής ωφέλειας, από την αποκατάσταση του Άνκορ Βατ στην Καμπότζη ως την ανακοπή της ερημοποίησης στην Αφρική, που γίνονται σε δεκάδες χώρες με ανταλλαγές και συνεργασίες στη βάση της αρχής του αμοιβαίου οφέλους. Όλα αυτά στηρίζουν την κολοσσιαία προσπάθεια για την ανόρθωση των καταπιεσμένων και καταδικασμένων στην υπανάπτυξη λαών και χωρών. Κι αυτό το παγκόσμιο εργοτάξιο, ενώ συμβαίνει εδώ και τώρα με διακλαδώσεις σε όλη τη γη, ο πολίτης στη Δύση δεν το έχει καν υπόψη του. Ενώ πρόκειται για επανάσταση τεραστίων διαστάσεων.
Παρακμή
Παραθέτω μερικά υλικά στοιχεία που συντείνουν σ’ αυτή την εξέλιξη. Για παράδειγμα, η Κίνα, το 1949, που ήταν πιο φτωχή από την Αφρική, είχε 600 εκατομμύρια πληθυσμό. Σήμερα έχει ένα δισεκατομμύριο τετρακόσια εκατομμύρια ψυχές. Η Ινδία είχε 500 εκ. κατοίκους κι έχει τώρα επίσης 1,4 δισ. Η δε Αφρική είχε 250 εκ. και έφτασε τα 1,4 δισ. Οι δύο πρώτες, Κίνα και Ινδία, έχουν μία αύξηση της τάξης περίπου του 300% και η Αφρική κοντά 600%! Και οι τρεις μαζί, με πληθυσμό πριν από 70 χρόνια 1,35 δισ. σήμερα έχουν 4,2 δισ.!
Την ίδια περίπου περίοδο, η Ευρώπη (συνυπολογίζοντας την Ουκρανία προτού αποδεκατιστεί, χωρίς τη Ρωσία) πήγε από τα 450 εκατομμύρια στα 600. Δηλαδή, έχει μια αύξηση 35%! Και ήδη έχει μπει σε φάση γήρανσης και μείωσης του πληθυσμού της, όπως και η Ιαπωνία που πήγε από τα 90 εκ. στα 125 έχοντας επίσης πρόβλημα γήρανσης και μείωσης των κατοίκων της. Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι το 2050, ο πληθυσμός της Ευρώπης θα είναι στα 550 εκατομμύρια, η Ινδονησία, η Νιγηρία και το Πακιστάν θα έχουν –η κάθε μία- περισσότερο πληθυσμό από τις ΗΠΑ, η Αφρική θα είναι στα 2,8 δισεκατομμύρια και η ανθρωπότητα στο σύνολο της θα πλησιάζει τα 9,8 δισ.!
Και μόνο αυτή η πληθυσμιακή τροπή, επηρεάζει την ενέργεια, τα τρόφιμα, την πολιτική, τα πάντα. Υπάρχει, λοιπόν, προφανής και αναμφισβήτητη υλική διάσταση που συντελεί στην αλλαγή των βασικών δεδομένων και των ανερχόμενων τάσεων. Δεν μπορούν πια οι Ευρωπαίοι να καταλάβουν στρατιωτικά την Κίνα, την Ινδία και την Αφρική, ούτε το Ιράν και την Αιθιοπία, ούτε καν την Μπουρκίνα Φάσο. Οι Δυτικοί έχουν γίνει μια μειονότητα που συνεχώς μικραίνει. Αντίθετα, η Αφρική με την αλματώδη αύξηση αποτελείται κυρίως από πολύ νεανικό πληθυσμό, με μέσο όρο ηλικίας τα 19 χρόνια! Ένας πληθυσμός που σφύζει από ζωή και δεν ζει πια στις ζούγκλες και τις ερήμους. Το 45% ζει σε πόλεις και όλοι επικοινωνούν μεταξύ τους και με τον υπόλοιπο κόσμο με κινητά τηλέφωνα τελευταίας τεχνολογίας και όχι με ταμ-ταμ!
Θα ήταν εντελώς παράδοξο, επειδή υλικά η ανθρωπότητα βιώνει τόσο τεράστιες αλλαγές, αυτό το γεγονός να μην συνεπάγεται και αλλαγές πνευματικές και γεωπολιτικές, αλλαγές αντιλήψεων, αναγκών και προσανατολισμών. Αλλαγές που επειδή αποσιωπούνται ή υποβαθμίζονται και στρεβλώνονται, οι απανταχού Ευρωπαίοι δεν τις γνωρίζουν, δεν τις αντιλαμβάνονται ή δεν τις ερμηνεύουν σωστά. Είναι τρομερό αυτό που παθαίνει κανείς όταν αποπροσανατολίζεται. Και μάλιστα όταν παρακμάζει χωρίς να μειώνεται η εγωπάθεια, η αλαζονεία και η απληστία του. Ο ευρωκεντρισμός καλά κρατεί, ενώ η Δύση χάνει τον μπούσουλα, δεν έχει αντίληψη της πραγματικότητας, δεν έχει αίσθηση του κόσμου μέσα στον οποίο ζει, δεν συνειδητοποιεί ότι αλλάζουν τα δεδομένα.
Μέρος αυτής της παρακμής είναι και η Αριστερά στο δυτικό κόσμο. Αλλά αυτή είναι μια άλλη συζήτηση, εξίσου μεγάλη και σημαντική, που πρέπει να την κάνουμε εκ βαθέων. Γιατί η Αριστερά, χάνοντας την επαφή της με την πραγματικότητα, βρέθηκε ζαλισμένη εκτός πεδίου μάχης. Η πραγματικότητα την απέβαλε. Παρέμεινε σε άλλη εποχή και απώλεσε το λόγο ύπαρξή της, απορροφήθηκε ή απορρίφτηκε.
Δευτερολογία
Ανάμεσα σε διάφορους καθοριστικούς παράγοντες για όλα αυτά που γίνονται, στην πρώτη γραμμή ξεχωρίζει ο ρόλος της Κίνας. Η Κίνα έλυσε τα δεσμά των χωρών και των κρατών που στον ένα ή τον άλλο βαθμό ανήκουν στον Παγκόσμιο Νότο. Για πολλούς λόγους. Ένας είναι ότι η Κίνα εμφανίζει σε μεγέθυνση ένα εναλλακτικό μοντέλο το οποίο δεν είναι μόνο πρόταση για το μέλλον, αλλά είναι χειροπιαστό στο παρόν. Αυτό είναι εξαιρετικά ελκυστικό για το πλειοψηφικό κομμάτι της ανθρωπότητας. Σ’ αυτό συναρτάται το επίσης εξαιρετικά σημαντικό ότι πρόκειται περί μοντέλου που αναπτύσσεται και συναλλάσσεται στη βάση της ειρηνικής και ισότιμης συνύπαρξης. Συμβατό με συμπράξεις που δεν αποτελούν στρατιωτικό συνασπισμό. Κι αυτό είναι ανατρεπτικό των καθιερωμένων μεθόδων και πρακτικών της Δύσης. Αντ’ αυτού, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ αντί να λιγοστέψουν τις σχεδόν χίλιες βάσεις που έχουν ανά τον κόσμο προσθέτουν νέες (Ιαπωνία, Φιλιππίνες, Ελλάδα, Βουλγαρία, Σουηδία, Φινλανδία κ.λπ.), μεθοδεύουν την επέκταση του ΝΑΤΟ στον Ειρηνικό Ωκεανό και στην Ουκρανία, δημιούργησαν το μιλιταριστικό AUKUS (ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστραλία), εξοπλίζουν την Ταϊβάν που αποτελεί αναγνωρισμένο από όλες τις χώρες τμήμα της Κίνας, υποθάλπουν συγκρούσεις και εμφύλιους πολέμους κ.λπ.
Εκ των πραγμάτων αποδυναμώνεται η Δύση χωρίς να έχει να αντιμετωπίσει απέναντί της έναν επιθετικό στρατό. Κι αυτή είναι μία από τις αιτίες που δεν μπορεί να διαχειριστεί τη νέα κατάσταση. Η Δύση δεν έχει ούτε τα εργαλεία σκέψης ούτε τα μέσα σε πρακτικό επίπεδο για να αντιδράσει εποικοδομητικά.
Είναι πολύ σημαντικό, σε σχέση με το ρόλο της Κίνας, ότι το κίνημα του Παγκόσμιου Νότου στηρίζεται από μία χώρα η οποία είναι σοσιαλιστική. Αυτό δεν αντηχεί καλά στ’ αυτιά της Δεξιάς ούτε της φθίνουσας Αριστεράς, που έχει στερηθεί κάθε αναλυτική ικανότητα και αδυνατεί να συλλάβει ότι εκατό εκατομμύρια Κινέζοι κομμουνιστές έβγαλαν από την φτώχεια 800 εκατομμύρια ανθρώπους και με δουλειά εβδομήντα χρόνων μεταμορφώνουν την ανθρωπότητα με το εκπληκτικό τους παράδειγμα. Κι αυτά είναι στοιχεία που αναγνωρίζουν ο ΟΗΕ, η Παγκόσμια Τράπεζα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και όλοι οι ελεγχόμενοι από τη Δύση διεθνείς οργανισμοί, οι τράπεζες και οι δεξαμενές σκέψεις. Πρόκειται για ένα επίτευγμα πρωτοφανές στην ιστορία της ανθρωπότητας, σχεδιασμένο και υλοποιημένο στην τελευταία του λεπτομέρεια από το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας.
Φραγή
Στην άγνοια και την παραπληροφόρηση συμβάλλει το γεγονός ότι ελάχιστα βιβλία Κινέζων συγγραφέων κυκλοφορούν στη Δύση. Από μία πελώρια παραγωγή βιβλίων στην Κίνα, από λογοτεχνία και ιστορία, πολιτική, οικονομία και καινοτομία μέχρι κόμικς και επιστημονική φαντασία, ελάχιστα μεταφράζονται στη Δύση και μένουν στο περιθώριο. Στην Ελλάδα, ακόμα και αριστεροί εκδοτικοί οίκοι εκδίδουν βιβλία κατ’ εξοχήν εχθρικά στην Κίνα από δυτικούς συγγραφείς, κάποια με χρηματοδότηση από δυτικούς φορείς, ιδρύματα, πρεσβείες κ.ά. Υπάρχει μία διαδυτική φραγή για να μην μαθαίνει κανείς τι συμβαίνει στην άλλη πλευρά και να πέφτει εύκολα θύμα της προπαγάνδας. Φραγή που ισχύει γενικά για την πνευματική παραγωγή του τον Παγκόσμιου Νότου με πιο αυστηρή εφαρμογή για βιβλία από χώρες που αντιστρατεύονται την ηγεμονία της Δύσης. Για να αγνοεί ο δυτικός πολίτης την κινητικότητα και την αφύπνιση που βρίσκεται σε εξέλιξη στην ανθρωπότητα. Το ίδιο ισχύει για τα δυτικά ΜΜΕ.
Συσκότιση πλήρης για το πως λειτουργεί το κινέζικο σύστημα, η κυβέρνηση, οι θεσμοί, το εκπαιδευτικό σύστημα, πως διαμορφώνονται οι σχέσεις με τις άλλες χώρες, ποια πρόοδος σημειώνεται, πώς συγκροτείται ένα πλατύ παγκόσμιο μέτωπο, τι εμπόδια βάζουν οι Δυτικοί κ.λπ. Λες και η πληροφορία αφορά κανένα χωριό ενώ πρόκειται για ενάμιση δισεκατομμύριο ανθρώπους οι οποίοι συνδιαμορφώνουν το προφίλ και το περιεχόμενο της ανθρωπότητας ολόκληρης. Έτσι, η άσχετη υπουργός Εξωτερικών Μπέρμποκ ζητάει από τον πρόεδρο Πούτιν να κάνει στροφή 360 μοιρών (!) και αποκαλεί δικτάτορα τον πρόεδρο της Κίνας που είναι ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της Γερμανίας!
Είναι πολύ αισιόδοξο ότι ένα κομμουνιστικό κόμμα τόσο μεγάλο δικαιώνει τους πόθους των λαών. Και παίζει καταλυτικό ρόλο στη διαδικασία απαλλαγής του Παγκόσμιου Νότου από την εξάρτηση, γιατί καμία χώρα από τις καταπιεσμένες και καταλεηλατημένες δεν θα τολμούσε να κάνει ενέργειες που θα εναντιώνονταν στη δυτική ηγεμονία εάν δεν υπήρχε η μεγάλη πλάτη της Κίνας. Αυτό πρέπει να είναι σαφές.
Φως
Είναι γεγονός ότι υπάρχουν ανισομέρειες και εσωτερικές αντιθέσεις στον Παγκόσμιο Νότο, ανάμεσα στα μέλη των BRICS και των άλλων οργανισμών, αλλά αυτό το έχουν υπόψη τους οι συντελεστές των εγχειρημάτων. Κι αυτό ακριβώς είναι το νόημα και το ζητούμενο, ότι χώρες, λαοί, κράτη με διαφορετικές προδιαγραφές, με επιφυλάξεις, ανισότητες και προστριβές, με αποκλίνουσες προτιμήσεις, υπό την πίεση και τον εκφοβισμό των δυτικών δυνάμεων, τελικά συσπειρώνονται και ανθίστανται βλέποντας στον ορίζοντα φως. Δηλαδή, οι διαφορές και οι αποκλίσεις δεν είναι μειονέκτημα σ’ αυτούς τους ενωτικούς οργανισμούς που αξιοποιούν την πολυφωνία και πολυμέρεια των εταίρων.
Για να έχει κανείς γνώμη έγκυρη πρέπει να κρίνει τα τεκταινόμενα όχι με μια νεφελώδη ή άκαμπτη θεωρητική μανιέρα, αλλά συγκρίνοντας το σήμερα με το χτες. Είναι 15 χρόνια που έχουν ιδρυθεί οι BRICS και η δυναμική τους ενισχύεται μέρα με τη μέρα! Το G77 ιδρύθηκε το 1964 και παίρνει φόρα τώρα!
Έχουμε μπει σε καινούργια φάση, έχουμε τρανταχτές ποσοτικές και ποιοτικές αλλαγές. Δεν είναι στα πρώτα βήματα, αλλά η διαδρομή είναι μεγάλη. Η πρόοδος είναι εμφανής, αλλά η ολοκλήρωση των προσπαθειών χρειάζεται πολύ περισσότερο χρόνο. Πισωγυρίσματα, λάθη, ήττες και ανατροπές είναι αναπόφευκτα προσκόμματα, αλλά η τάση σφυρηλατείται, σταθεροποιείται, ωριμάζει και ανταποκρίνεται σε τόσο πραγματικές ανάγκες της ανθρωπότητας που είναι εξαιρετικά απίθανο να ανακοπεί.
Ομιλία στο Resistance Festival, στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, στις 16 Σεπτεμβρίου 2023
