Στοίχιση ντόπιων πίσω από Δύση ή Ρωσία εν αναμονή Τραμπ
Η ένταση και η αστάθεια στα Δυτικά Βαλκάνια όχι μόνο συνεχίζεται, αλλά διαρκώς κλιμακώνεται επικίνδυνα. Η Κροατία απαιτεί και τρίτη αναγνωρισμένη οντότητα εντός του βοσνιακού κράτους. Η Σερβία δεν αναγνωρίζει την απόσχιση του Κοσόβου και δηλώνει έτοιμη για πόλεμο, ενώ ταυτόχρονα νιώθει την αλβανική πίεση στην κοιλάδα του Πρέσεβο. Η Βοσνία, ήδη παραλυμένη ως οντότητα, κινδυνεύει με οριστική διάλυση αν η αυτόνομη Σερβική Δημοκρατία της προχωρήσει σε δημοψήφισμα για ένωση με τη μητέρα Σερβία. Η Αλβανία υποδαυλίζει κάθε εστία εθνικισμού, δουλεύοντας μεθοδικά πάνω στο όραμα της Μεγάλης Αλβανίας. Η ΠΓΔΜ σπαράσσεται από μια διετή πολιτική κρίση, που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στην ομοσπονδιοποίηση του κράτους. Το Μαυροβούνιο βρίσκεται υπό την απειλή πραξικοπήματος σε περίπτωση που ολοκληρωθεί η ένταξη στο ΝΑΤΟ. Τέλος, το κρατίδιο του Κοσόβου, που κυριαρχείται από μαφίες και εμπόρους κάθε είδους παράνομης δραστηριότητας, παίζει το ρόλο του εμπρηστή που μπορεί να ανάψει το φυτίλι…
Ταυτόχρονα με όλα αυτά, ασταθείς κυβερνήσεις, κατεστραμμένες οικονομίες και διαφθορά σε όλους τους θεσμούς, φτώχεια και εξαθλίωση παρούσες ακόμη και σε πλειοψηφικά ποσοστά κάποιες φορές. Ο έντονος ανταγωνισμός μεταξύ Ρωσίας και Δύσης (με τις ΗΠΑ να επανέρχονται δυναμικά, παραγκωνίζοντας την ΕΕ) έχει φτάσει στο σημείο εξαγοράς όλων σχεδόν των πολιτικών δυνάμεων, που πρόθυμα στοιχίζονται σε έναν από τους δύο πόλους για να επιβιώσουν στην εξουσία, με αποτέλεσμα το διχασμό και σε κοινωνικό επίπεδο. Η μετα-γιουγκοσλαβική διευθέτηση με τις συμφωνίες του Ντέιτον και η επιβολή των πολυεθνικών κρατών στα ήδη υπάρχοντα σύνορα της πάλαι ποτέ ομόσπονδης Γιουγκοσλαβίας φαίνεται πως δεν μπορεί να αντέξει άλλο, ακόμη κι αν την αστυνομεύουν χιλιάδες στρατιώτες του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ και του ΟΗΕ.
Πολεμικές δηλώσεις και ανταλλαγές απειλών
Τελευταίο καυτό επεισόδιο, η ένταση που προκλήθηκε από την απαγόρευση προσέγγισης ενός σερβικού τρένου στη Μητρόβιτσα, πόλη των Σέρβων στο Κόσοβο. Οι αλληλοκατηγορίες μεταξύ των αρχών του Κοσόβου (το οποίο δεν αναγνωρίζεται από τη Σερβία ως ανεξάρτητο κράτος – αντίθετα, το θεωρεί σερβικό έδαφος) και της σερβικής ηγεσίας έδωσαν και πήραν. Πληροφορίες που έγιναν γνωστές για μετακινήσεις σερβικών στρατευμάτων και τεθωρακισμένων στην εθνική οδό Βελιγραδίου-Νις, με κατεύθυνση τη διοικητική γραμμή που χωρίζει τις δύο πλευρές, δεν έχουν ακόμη επαληθευτεί – δείχνουν όμως προθέσεις και διαθέσεις.
Ο ανοιχτά αντιδυτικός Σέρβος πρόεδρος Νίκολιτς, εξερχόμενος από έκτακτη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας, έφτασε να δηλώσει ότι «αν απειληθεί έστω κι ένας Σέρβος του Κοσόβου, εγώ και τα παιδιά μου θα πολεμήσουμε στην πρώτη γραμμή». Από την άλλη ο πρωθυπουργός Βούτσιτς, παραμένοντας στη γραμμή της στροφής στη Δύση με ένταξη στην ΕΕ, κράτησε χαμηλότερους τόνους. Ο Νίκολιτς επιτέθηκε φραστικά και στον Γερμανό Γ. Χαν, τοποτηρητή της ΕΕ στα Δυτικά Βαλκάνια, για τη στάση του στο θέμα. Ακόμη, κάλεσε τον Αμερικανό πρέσβη και διαμαρτυρήθηκε για τις «επίσημες» επισκέψεις πρώην οπλαρχηγών του UCK στις ΗΠΑ: του Χ. Θάτσι (σημερινού πρωθυπουργού του Κοσόβου) και του Ρ. Χαραντινάι (ο οποίος είχε συλληφθεί πρόσφατα στη Γαλλία, αλλά με παρέμβαση των ΗΠΑ αφέθηκε ελεύθερος). Χαρακτηριστικό της έντασης που υπήρξε στη συνάντηση είναι οι δηλώσεις του Αμερικανού πρέσβη αμέσως μετά, ότι «δεν συμφωνήσαμε σε τίποτα».
Παρέμβαση έκανε όμως και η αλβανική πλευρά – προς πολλές κατευθύνσεις ταυτόχρονα – με τη δήλωση του ΥΠΕΞ Μπουσάτι ότι είναι συνταγματική υποχρέωση της κυβέρνησης να προστατεύσει τους αλβανικούς πληθυσμούς «όπου κι αν αυτοί κινδυνεύσουν». Λάδι στη φωτιά έριξε και ο ίδιος ο Αλβανός πρωθυπουργός Ε. Ράμα δηλώνοντας ότι «οι Σέρβοι μπορούν να πάνε στο Κόσοβο μόνο ως τουρίστες»!
Η τροποποίηση της προηγούμενης διευθέτησης και η αντικατάστασή της από μια άλλη, επιβαλλόμενη και πάλι από τους ιμπεριαλιστές, με απουσία δυστυχώς προοδευτικών δυνάμεων, δεν θα είναι εύκολη υπόθεση – και, το πιθανότερο, θα έχει μεγάλο κόστος. Προσωρινά όλοι διαγκωνίζονται να λάβουν καλύτερες θέσεις και κοιτάνε με αγωνία προς τις ΗΠΑ και τις πρώτες κινήσεις του Τραμπ. Οι σχέσεις που θα επιλεχθεί να οικοδομηθούν με τη Ρωσία, η στάση απέναντι στην υπό γερμανική ηγεμονία ΕΕ, ο βαθμός συνεργασίας με την Τουρκία, θα καθορίσουν πολλά για τους λαούς των Βαλκανίων…
Γιώργος Τζαφέρης
