Ανεργία, ύφεση, μαύρη εργασία και κρατική κλοπή τινάζουν τα ταμεία στον αέρα. Του Γιώργου Κατερίνη
Την εφιαλτική κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι ασφαλιστικοί οργανισμοί περιγράφουν τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η ομοσπονδία των ασφαλιστικών υπαλλήλων (ΠΟΠΟΚΠ). Η ύφεση, η ανεργία, οι ελαστικές μορφές εργασίας και η αδήλωτη εργασία έχουν δημιουργήσει έλλειμμα που αγγίζει τα 2,5 δισ. ευρώ στα ασφαλιστικά ταμεία και 1,5 δισ. ευρώ στον ΕΟΠΥΥ καθιστώντας προβληματική τη στοιχειώδη λειτουργία τους. Μόνο στο πρώτο δίμηνο του 2013 τα έσοδα μειώθηκαν κατά 696 εκατ. ευρώ.
Τα αναλυτικά στοιχεία περιέχονται στην εισήγηση του Δ.Σ. της Ομοσπονδίας κατά τη διάρκεια του συνεδρίου της που πραγματοποιήθηκε χθες, 18/4. Έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς οι ίδιοι οι υπάλληλοι του ασφαλιστικού συστήματος καταγράφουν τη σημερινή κατάσταση ανά φορέα.
Οφειλές και ελλείμματα
Στο μεγαλύτερο ασφαλιστικό οργανισμό, το ΙΚΑ, υπάρχει υστέρηση εσόδων στο πρώτο δίμηνο του χρόνου που φθάνει το 14% σε σχέση με το περυσινό αντίστοιχο διάστημα, ακριβώς διπλάσιο από το ποσοστό που είχε συμπεριληφθεί ως εκτίμηση στον προϋπολογισμό. Η Ομοσπονδία εκτιμά ότι οι απώλειες αγγίζουν τα 6,5 δισ. ευρώ από την ανασφάλιστη εργασία και 1,5 δισ. ευρώ από τις μειώσεις μισθών και θέσεων εργασίας. Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές από ενεργές επιχειρήσεις ανέρχονται σε 8 δισ., ενώ από ανενεργές 4,5 δισ. ευρώ. Η στέρηση αυτών των τεράστιων ποσών κάνει προβληματική την καταβολή των συντάξεων κάθε μήνα, αναγκάζοντας τον οργανισμό να κάνει «αγώνα δρόμου», όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι υπάλληλοι, για να εξασφαλίσει τα περίπου 800 εκατ. ευρώ που χρειάζονται. Με δεδομένο, μάλιστα, ότι κάθε χρόνο υποβάλλονται 145.000 νέες αιτήσεις για συνταξιοδότηση, το πρόβλημα διογκώνεται συνεχώς.
Στον ΟΑΕΕ, τον ασφαλιστικό φορέα των επαγγελματο-βιοτεχνών και εμπόρων οι μισοί ενεργοί ασφαλισμένοι (380.000 στους 774.000 το 2012) δεν πληρώνουν εισφορές, με αποτέλεσμα οι οφειλές τους να ανέρχονται στα 5,9 δισ., σχεδόν διπλάσιες από ό,τι το 2011. Παράλληλα, 196.000 ασφαλισμένοι που διέκοψαν την ασφάλισή τους, αφοί οι επιχειρήσεις τους έκλεισαν, άφησαν στο ταμείο οφειλές 1,5 δισ. ευρώ. Το έλλειμμα στον ΟΑΕΕ αναμένεται να φτάσει τα 830 εκατ. ευρώ. Στον ΟΓΑ οι ασφαλισμένοι είναι περίπου όσοι και οι συνταξιούχοι γήρατος, μια σχέση που μιλά για πλήρη κατάρρευση του συστήματος. Οι μισοί από τους ασφαλισμένους έχουν καθυστερούμενες εισφορές (508 εκατ. ευρώ το 2012).
Στα επικουρικά ταμεία που έχουν ενταχθεί στο ΕΤΕΑ, από τα οποία λαμβάνουν επικουρική σύνταξη ένα εκατομμύριο και πλέον συνταξιούχοι, το έλλειμμα αγγίζει τα 163 εκατ., όταν η μηνιαία δαπάνη για συντάξεις είναι 200 εκατ. ευρώ.
Ο ΕΟΠΥΥ λίγο πριν τη στάση πληρωμών
Σοβαρές είναι οι επισημάνσεις που κάνει η ΠΟΠΟΚΠ και για τον ενιαίο Οργανισμό Παροχών Υγείας. Η ετήσια κρατική επιχορήγηση που προβλέφθηκε με τον ιδρυτικό νόμο του 2011 μειώθηκε (από 0,6% του ΑΕΠ σε 0,4%). Αυτή η μείωση σήμανε 500 εκατ. λιγότερα έσοδα για τον ΕΟΠΥΥ, ποσό που αφαιρέθηκε από τη φαρμακευτική δαπάνη. Παράλληλα, μειώθηκαν και οι εισφορές των ασφαλισμένων, λόγω της τεράστιας ανεργίας, της μείωσης των μισθών και συντάξεων και το κλείσιμο επιχειρήσεων.
Όμως ο ΕΟΠΥΥ «κληρονόμησε» και τις οφειλές των φορέων που εντάχθηκαν σε αυτόν, οι οποίες αγγίζουν το 1,4 δισ. ευρώ το μήνα. Με ένα συσσωρευμένο έλλειμμα 4 δισ. ευρώ, όμως, αδυνατεί να πληρώσει τις υποχρεώσεις του, αφήνοντας ανεξόφλητα νοσήλια ασφαλισμένων και συμπαρασύροντας τα νοσοκομεία του ΕΣΥ σε κατάρρευση. Μέχρι σήμερα κινείται στη λογική «όσα εισπράττω τόσα πληρώνω», όπως λένε οι ασφαλιστικοί υπάλληλοι.
Αυτή η κατάσταση οδηγεί σε κίνδυνο καθολικής αδυναμίας αποπληρωμής των άμεσων υποχρεώσεών του, αν δεν πάρει έκτακτη επιχορήγηση, επισημαίνει η ΠΟΠΟΚΠ.
Κλοπή και απαξίωση της περιουσίας
Την τραγική οικονομική κατάσταση των ασφαλιστικών οργανισμών επιδείνωσε και η διαχείριση της περιουσίας τους. Μόνο από το κούρεμα των ομολόγων έχασαν κοντά στα 12 δισ. ευρώ, τα οποία τους αποστέρησαν τακτικά έσοδα. Η ΠΟΠΟΠΚ αναφέρει ότι προ του PSI τα ταμεία είχαν έσοδα από τόκους 700-800 εκατ. ευρώ το χρόνο, ενώ τώρα αυτά δεν ξεπερνούν τα 120 με 160 εκατ. ευρώ.
Τώρα έρχεται μια νέα απόπειρα απομείωσης της περιουσίας τους με την διαδικασία αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου της Εθνικής Τράπεζας, στα οποία οι ασφαλιστικοί οργανισμοί κατέχουν σημαντικό ποσοστό. Σύμφωνα με έναν πίνακα που έδωσαν οι ασφαλιστικοί υπάλληλοι 11 ασφαλιστικοί φορείς κατέχουν 115 εκατ. μετοχές της ΕΤΕ, δηλαδή το 16% του μετοχικού της κεφαλαίου. Για να συμμετάσχουν στην ανακεφαλαιοποίηση της τράπεζας υπολογίζεται ότι θα πρέπει να καταβάλλουν 150 εκατ. ευρώ, ποσό δυσβάσταχτο για την οικονομική κατάσταση που βρίσκονται σήμερα.
Για άλλη μια φορά η κοινωνική ασφάλιση αντιμετωπίζει ένα δίλημμα: Να συμμετάσχει στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΤΕ με κίνδυνο να αντιμετωπίσει εκρηκτική αύξηση των ελλειμμάτων ή να μείνει εκτός, με αποτέλεσμα τον περιορισμό της κρατικής συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο της τράπεζας και την απομείωση της μετοχικής θέσης των ταμείων, που από το σημερινό 16% θα πέσει στο 1,6%!
