Βέβαια, για να ισπανοποιήσεις κάποιον πρέπει να μη νιώθει και τόσο Ισπανός. Οπότε, άθελα του ο Βερτ παραδέχτηκε τη μακρόχρονη ιστορία της διαφορετικής εθνικής συνείδησης των Καταλανών.
Σημείο καμπής για τη νέα έκφραση αυτής της εθνικής συνείδησης πρέπει να θεωρηθεί, χωρίς αμφιβολία, η μαζική συμμετοχή στη διαδήλωση που πραγματοποιήθηκε στη Βαρκελώνη στις 11 Σεπτέμβρη, ημέρα της εθνικής γιορτής της Καταλονίας, με κύριο αίτημα την ανεξαρτησία. «Καταλονία, νέο ευρωπαϊκό κράτος», βροντοφώναξε ενάμισι εκατομμύριο κόσμος, δηλαδή το ένα πέμπτο του πληθυσμού της.
Με αυτό το δεδομένο, ο πρόεδρος της κυβέρνησης της Καταλονίας, ο κεντροδεξιός Άρτουρ Μας, προσήλθε στις 21 του ίδιου μήνα στη Μαδρίτη για να διαπραγματευτεί με τον πρωθυπουργό της χώρας, Μαριάνο Ραχόι, ένα θεμελιώδες αίτημα της τοπικής καταλανικής κυβέρνησης: ένα Δημοσιονομικό Σύμφωνο που να επιτρέπει στην τοπική κυβέρνηση την είσπραξη και διαχείριση μεγάλου μέρους των φορολογικών εσόδων που προέρχονται από τους Καταλανούς πολίτες. Ας σημειωθεί ότι πρόκειται για μια πλούσια, βιομηχανικά ανεπτυγμένη περιοχή, που συνεισφέρει όσο καμιά άλλη στο ισπανικό ΑΕΠ, ενώ η κεντρική κυβέρνηση στέλνει κάθε φορά και πιο πετσοκομμένους προϋπολογισμούς στα τοπικά ταμεία. Ο Ραχόι αρνείται, ο Μας επιστρέφει στη Βαρκελώνη και προκηρύσσει πρόωρες τοπικές εκλογές για τις 25 Νοέμβρη. Ζητάει απόλυτη πλειοψηφία ώστε να μπορέσει να θέσει, χωρίς επιφυλάξεις, το αίτημα της ανεξαρτησίας του καταλανικού λαού και υπόσχεται τη διενέργεια σχετικού δημοψηφίσματος.
Στην κορυφή της ατζέντας
Η πολιτική σκηνή κλυδωνίζεται συθέμελα και το θέμα μπαίνει ψηλά στην εσωτερική ατζέντα, παραγκωνίζοντας, έστω και για λίγο, την πολεμική γύρω από την οικονομική κρίση. Όμως, είναι φανερό ότι πρόκειται για δύο ζητήματα άμεσα συνδεδεμένα.
Η οικονομική κρίση στην Ισπανία δεν είναι απλά το φόντο μέσα στο οποίο διαδραματίζεται η πράξη απόσχισης της Καταλονίας. Είναι μια από τις βασικές αιτίες που την ωθούν σε αυτό. Οι περικοπές στο κοινωνικό κράτος, σε μισθούς και επιδόματα, σε δημόσιους θεσμούς και υποδομές είναι από τις πιο ηχηρές σε ολόκληρη την Ισπανία, για να μην αναφερθούμε στις πρωτιές σε ποσοστά ανεργίας. Η Καταλονία ζήτησε από τους πρώτους «διάσωση» από την κεντρική κυβέρνηση και αδυνατεί να ελέγξει τις συνέπειες που έχουν γι’ αυτήν οι κεντρικές πολιτικές και οικονομικές αποφάσεις. Πριν ξεσπάσει η οικονομική κρίση, το ποσοστό των πολιτών που τάσσονταν υπέρ της ανεξαρτησίας δεν ξεπερνούσε το 30%, ενώ σε τελευταίες δημοσκοπήσεις είναι πάνω από 70%. «Συνεισφέρουμε περισσότερο, επαιτούμε για κάτι παραπάνω και δεν γίνεται σεβαστή η επιθυμία μας για αυτοπροσδιορισμό». Αυτό είναι το κοινό αίσθημα στην Καταλονία και αποτελεί ιδανικό πλαίσιο για να έρθουν στην επιφάνεια επαχθείς ιστορικές μνήμες, όπως η απαγόρευση της καταλανικής γλώσσας επί Φράνκο και η απαξίωση της όποιας ιδιαιτερότητας από τη συντηρητική και αντιδραστική Καστίλη, καρδιά του τοτινού φασιστικού καθεστώτος.
Το… χρηματοκιβώτιο και το κλειδί του
Ο Οριόλ Ζουνκέρας, ηγέτης της Ρεπουμπλικανικής Αριστεράς της Καταλονίας, που σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις μπορεί και να καταλάβει την τρίτη θέση στις επερχόμενες εκλογές, περιέγραψε πολύ γλαφυρά την κατάσταση λέγοντας ότι «θέλουμε να είναι στο σπίτι μας το χρηματοκιβώτιο αλλά και το κλειδί του χρηματοκιβωτίου». Για να συμπληρώσει ότι οι Καταλανοί δεν ανέχονται άλλο το να πηγαίνει το δημόσιο χρήμα σε αδηφάγες τράπεζες και διεφθαρμένους πολιτικούς, ενώ καταρρέει το κοινωνικό κράτος και υποβαθμίζεται συνεχώς το επίπεδο ζωής.
Η αυτοδιάθεση αναδεικνύεται ως βασικό αίτημα και από τα υπόλοιπα αριστερά κόμματα που έχουν καλά δημοσκοπικά προγνωστικά για αυτές τις εκλογές. Άνοδος προβλέπεται και για την Ενωμένη Εναλλακτική Αριστερά που κατεβαίνει μαζί με τους Πράσινους και συγκεντρώνει στα γκάλοπ το 10%-13%, αλλά και αισιοδοξία για τα ποσοστά που θα καταφέρει ένας άλλος αριστερός σχηματισμός που πρώτη φορά θα μετέχει σε εκλογές, η Υποψηφιότητα για τη Λαϊκή Ενότητα.
Αντιστοίχως, η Σύγκλιση και Ενότητα, το κόμμα του τωρινού κυβερνήτη Άρτουρ Μας, φτάνει στις δημοσκοπήσεις μέχρι και το 69% των ψήφων, έχοντας παίξει έντονα το χαρτί της απόσχισης. Παρόλο που παραμένουν σχετικά υψηλά, μεγάλη δύναμη φαίνεται να χάνουν οι καταλανικοί κομματικοί «συγγενείς» των δυο μεγάλων ισπανικών κομμάτων: το Λαϊκό Κόμμα και το Σοσιαλιστικό Κόμμα Καταλονίας.
Την κατάσταση περιέγραψε με χαρακτηριστικό τρόπο ο δημοσιογράφος της Ελ Παΐς, Ιν. Γκαμπιλόντο, ο οποίος σε σχόλιό του στην ιστοσελίδα της εφημερίδας έγραψε ότι «μέσα στο χάος που επικρατεί αυτήν τη στιγμή στην Ισπανία, οι μοναδικοί που ξέρουν τι θέλουν και πώς να το αποκτήσουν είναι οι Καταλανοί». Εν τούτοις, παρά τη διαφαινόμενη μαζικότατη υποστήριξη, το αίτημα της καταλανικής ανεξαρτησίας δεν φαντάζει τόσο εύκολο να υλοποιηθεί, καθώς αναμένεται ότι θα υπάρξουν αρκετές φάσεις ακόμη στην πορεία αυτή…
