1.Όλοι οι συντελεστές του πολιτικού συστήματος (Ν.Δ., ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, και κυρίως τα ΜΜΕ) έχουν λόγους να πανηγυρίζουν. Διότι παρά τη μεγάλη αποχή, τα εκλογικά αποτελέσματα δείχνουν επιστροφή στην πολιτική κανονικότητα. Αυτό σημαίνει ότι μ’ αυτές τις εκλογές κλείνει οριστικά ο ιστορικός κύκλος της αντιμνημονιακής αμφισβήτησης. Τα μικρά αντισυστημικά κόμματα που κατάφεραν μόλις και μετά βίας να εισέλθουν στη βουλή (ΜέΡΑ25 και Ελληνική Λύση) δεν φτάνουν για να το αλλάξουν αυτό.
Όμως οι εκλογές –προειδοποιούν οι αστρολόγοι– έγιναν σε περίοδο εκλείψεων. Υπήρξαν πολλές πλευρές της πραγματικότητας που κρύφτηκαν. Κυρίως κρύφτηκε η πολιτική, επισκιασμένη από την ιδεολογία. Διότι επιστροφή στην «κανονικότητα» σημαίνει πρώτα απ’ όλα απόσυρση σε δεύτερο πλάνο των καίριων πολιτικών ζητημάτων που συνδέονταν με την κρίση του πολιτικού συστήματος και του αδιεξόδου της χώρας, και επανάκαμψη στο προσκήνιο του κλασικού ιδεολογικού δίπολου Δεξιά-Αριστερά.
2.Εδώ καλό είναι να θυμόμαστε πως την εμμονή στο ιδεολογικό πεδίο εις βάρος του πολιτικού την καλλιέργησε πρώτη απ’ όλους η ίδια η Αριστερά –και η συριζαϊκή, αλλά και η φερόμενη ως ανυπότακτη, αντικαπιταλιστική κ.τ.ό.– που όσο κι αν συμπορεύτηκε με το αντιμνημόνιο στις πλατείες και στις κάλπες, ποτέ δεν ταυτίστηκε ψυχικά με τον αυθόρμητο λαϊκό ριζοσπαστισμό. Ούτε στάθηκε ικανή να επεξεργαστεί μια υπεύθυνη πολιτική ρήξης, μια εναλλακτική στρατηγική διεξόδου, που να δίνει εδραίωση και ιστορικό βάθος στην εγγενή δυναμική του αντιμνημονίου.
Όπως λοιπόν ο ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο του 2015 καπηλεύθηκε την αντιμνημονιακή πλειοψηφία που τον έφερε στα πράγματα, εμφανίζοντάς τη σαν υπόθεση της Αριστεράς, έτσι και τώρα η Δεξιά πήρε τη ρεβάνς στρέφοντας τον θυμό του κόσμου εναντίον αυτής ακριβώς της «Πρώτη Φορά Αριστεράς». Είναι αυτό που επέτρεψε στη συντηρητική μέση τάξη να επαναπατριστεί στο ιδεολογικό της μαντρί, ξεχνώντας και το κακό το ριζικό της και τους πολιτικά υπεύθυνους γι’ αυτό.
3.Από την άποψη αυτή ο «χαζούλης» Κούλης αποδείχθηκε πιο πονηρός στο παιχνίδι της ιδεολογίας από τους Συριζαίους τακτικιστές. Ακολούθησε μια από τις βασικές αρχές της προπαγάνδας, που λέει πως ποτέ δεν απαντάμε στο ψέμα με την αλήθεια, αλλά εφευρίσκουμε ένα άλλο ψέμα. Και ακροβατώντας αριστοτεχνικά μεταξύ νεοφιλελευθερισμού και παλαιοκρατικισμού, κοσμοπολιτισμού και πατριδοκαπηλίας, έστησε ένα νεοδεξιό αφήγημα που αποδείχθηκε πρώτης τάξεως μαζικό αντικαταθληπτικό.
Αυτό, μεταξύ άλλων, εξηγεί και το γιατί οι εθνικά ευαίσθητοι δεξιοί ψηφοφόροι συμμερίστηκαν την υποκρισία της πολιτικής τους ηγεσίας στην περίπτωση της Συμφωνίας των Πρεσπών: πώς έγινε και αποδέχθηκαν ως επαρκή την εν γένει πατριωτική ρητορία της Ν.Δ., κάνοντας πως δεν καταλαβαίνουν την κατ’ ουσίαν αποδοχή της συμφωνίας εκ μέρους της. Στην πραγματικότητα κανείς δεν ξεγέλασε κανέναν. Αν το θέμα είναι πώς θα φτιασιδώσουμε την Ψωροκώσταινα, οι δεξιοί (λαός και ηγεσία) έχουν περισσότερες εμπειρίες από το μακρινό Μπρεστ-Λιτόφσκ.
4.Βέβαια, εκτός από τα ιδεολογήματα υπάρχει και η σκληρή πραγματικότητα. Η Ν.Δ. νίκησε μεν την Αριστερά, όμως: α) τους φόρους που υποσχέθηκε δεν θα τους ρίξει, β) οι περιβόητες μεγάλες επενδύσεις μάλλον δεν θα έρθουν, και εν πάση περιπτώσει αν και όποτε έρθουν, τότε η θρυλούμενη «ανάπτυξη» θα σημάνει μεγαλύτερη καταστροφή για τη χώρα απ’ ό,τι και αυτή ακόμα η μνημονιακή λιτότητα (κατ’ εξοχήν δε για τη μεσαία τάξη, μικρούς επιχειρηματίες, ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες κ.λπ.).
Επιπλέον, στο εγχώριο οικονομικο-κοινωνικό αδιέξοδο θα πρέπει να προστεθούν και δύο εξωτερικά «γραμμάτια», με άγνωστη, αλλά όχι μακρινή, ημερομηνία λήξης. Το ένα είναι η γεωπολιτική σύγκρουση ΗΠΑ-Ρωσίας στα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή, που αναμοχλεύει όλο το ενδογενές ναρκοπέδιο, με άμεση αιχμή την τουρκική πρόκληση. Το άλλο είναι το πιθανολογούμενο ξέσπασμα μιας νέας παγκόσμιας οικονομικής κρίσης σε χρηματιστήρια και τράπεζες, χειρότερης, απ’ ό,τι λένε απ’ αυτή του 2008.
Και τα δύο αυτά γραμμάτια θα χρειαστεί, όπως φαίνεται, να εξοφληθούν κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Μητσοτάκη. Όπου ούτε η Ν.Δ., ούτε ολόκληρο το ελληνικό πολιτικό σύστημα μπορεί να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις. Διότι το αδιέξοδό του δεν είναι συγκυριακό. Είναι ιστορικού χαρακτήρα.
5.Πού θα μας οδηγήσει αυτό, δεν το γνωρίζω. Αν δεν υποστούμε καθολική παράλυση ή πλήρη κατάρρευση σαν χώρα είναι πολύ πιθανόν να εμφανιστούν νέα ιδεολογικά αντικαταθλιπτικά που θα δώσουν μία ακόμα παράταση ζωής στο πολιτικό σύστημα. Δεν αποκλείεται όμως η πολιτική να επανακάμψει είτε με μια νέα λαϊκή έκρηξη ή με κάποιον άλλο τρόπο. Κανείς δεν μπορεί να το ξέρει.
Εκείνο που με βεβαιότητα μπορώ να πω είναι πως οποιοσδήποτε (πολιτικό ρεύμα ή ομάδα του πρώην αντιμνημονιακού χώρου) θέλει να έχει ενεργό παρουσία σε ένα θετικό ενδεχόμενο θα πρέπει να έχει επαφή με τις αγωνίες και τα βάσανα της μεγάλης λαϊκής πλειοψηφίας. Η οποία, αν έχει ανάγκη από κάτι, κόντρα στα σχέδια και στα αδιέξοδα του πολιτικού συστήματος, αυτό δεν είναι κανενός είδους καταγγελτική ρητορική –αντικαπιταλιστική ή εθνικοπατριωτική– αλλά πραγματικά δίκτυα έμπρακτης συλλογικής επιβίωσης και εφαρμοσμένης δημοκρατίας.
