Πώς διαμορφώνεται το πολιτικό σκηνικό στο Ισραήλ λίγες μέρες πριν τις εκλογές. Του Γιώργου Τσίπρα
Στις 22 Ιανουαρίου διεξάγονται στο Ισραήλ βουλευτικές εκλογές. Η αποσταθεροποίηση της ευρύτερης περιοχής, ο σημαίνων ρόλος του Ισραήλ, η προσέγγιση με την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, προσδίδουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις στη γειτονική χώρα, την οποία λίγο γνωρίζουμε πέρα από όσα πράττει ενάντια στους Άραβες. Με δυο λόγια, η εκλογική μάχη της επόμενης εβδομάδας στο Ισραήλ διεξάγεται ανάμεσα σε μια Ακροδεξιά που σταθερά δυναμώνει και μια Κεντροδεξιά που είναι όμως ανοιχτά διατεθειμένη να ξανα-συμμετάσχει σε νέα κυβέρνηση Νετανιάχου, αν ο τελευταίος νικήσει.
Ένα πολιτικό σύστημα χωρίς Αριστερά και Κέντρο
Στο Ισραήλ, πολιτικό σύστημα και βαθύ κράτος σχεδόν ταυτίζονται. Η καθολική συναίνεση στην αποικιακή κυριαρχία της Παλαιστίνης, εγγενές αμάρτημα του Σιωνισμού, και η από κοινού πρόσδεση στην πιο αντιδραστική παγκόσμια δύναμη, συγκροτούν το πολιτικό σύστημα σε μια ακροδεξιά-δεξιά βάση. Θα μπορούσε να υπάρχει αποικιακή, φιλοαμερικανική Αριστερά; Υπάρχει μόνο Κεντροδεξιά ή Ακροδεξιά, Δεξιά πολιτική ή θρησκευτική, σιωνιστική ή υπερορθόδοξη. Άλλωστε, το κέντρο βάρους του κομματικού συστήματος με βάση την εκλογική δύναμη, είναι το ακροδεξιό Λικούντ!
Για δεκαετίες συγκροτούνται κυβερνήσεις συνασπισμού από δυνάμεις που εκτείνονται από το Εργατικό Κόμμα μέχρι θρησκευτικά και φασιστικά κόμματα. Αυτοί οι συνασπισμοί διεξάγουν πολέμους με εξαιρετική σύμπνοια. Στους κτηνώδεις πολέμους σε Λίβανο και Γάζα, το 2006 και το 2008, κυβέρνηση ήταν το κεντροδεξιό Καντίμα με υπουργούς Άμυνας από το Εργατικό Κόμμα. Τους πολέμους υποστήριξε ακόμη και το Μέρετζ, το οποίο αν και εξίσου σιωνιστικό θεωρείται από το υπόλοιπο σύστημα «άκρα Αριστερά» και «υπερ-προοδευτικό»…
Ανάμεσα στα άλλα κόμματα (πλην Μέρετζ) δεν υπάρχει αριστερό άκρο. Για παράδειγμα, στο ζήτημα της αραβικής μειονότητας, πιο κοντά της βρισκόταν παραδοσιακά το Εργατικό Κόμμα. Αλλά στα ζητήματα χωρισμού κράτους και Ιουδαϊσμού, κόμματα πιο δεξιά ή ακροδεξιά όπως το Μπεϊτένου (που υποστηρίζει τον πολιτικό γάμο) έχουν πιο κοσμικές, φιλελεύθερες θέσεις. Αντίθετα, Εργατικό Κόμμα και Λικούντ υποστηρίζουν τη διατήρηση του «στάτους-κβο» που συμφώνησαν οι Σιωνιστές με τους ραβίνους το 1947. Στο ζήτημα της ειρηνευτικής διαδικασίας ο πιο ένθερμος οπαδός εμφανίζεται η Δεξιά που αποχώρησε από το Λικούντ, δηλαδή η Τζίπι Λίβνι και πιο πριν το Καντίμα. Στα κοινωνικά κατώτερα στρώματα των Ισραηλινών που κατάγονται κυρίως από αραβικές χώρες (Μιζραχίμ), βρίσκεται πιο κοντά το υπερορθόδοξο ΣΑΣ παρά η όποια «Αριστερά».
Οι βασικοί παίκτες
Εργατικό Κόμμα: Απόλυτα κυρίαρχο στην περίοδο των μεγάλων πολέμων του Ισραήλ ώς το 1973, μοιραζόταν μετά την εξουσία με το Λικούντ, υποχώρησε με τη διάψευση των Συμφωνιών του Όσλο, αποδεκατίστηκε προς τα δεξιά και έπεσε κάτω από το 10% το 2009. Δημοσκοπικά έχει κάπως ανακάμψει. Η διαφορά του από το Λικούντ είναι η αποδοχή ίδρυσης παλαιστινιακού κράτους με την «επιστροφή» στα σύνορα του 1967 αλλά διατηρώντας… περίπου το 87% των εποικισμών βαθιά μέσα στη Δυτική Όχθη. Η πρόεδρός του, Γιακιμόβιτς, αναγνώρισε πρόσφατα πως το να αποκαλεί κανείς το Εργατικό Κόμμα αριστερό αποτελεί «παρωδία της ιστορίας του».
Κεντροδεξιά: Το Καντίμα, πρώτο κόμμα το 2006 και 2009, ίσως δεν εκλέξει τώρα ούτε έναν βουλευτή! Το νεοφιλελεύθερο Καντίμα είχε διεμβολίσει τον παραδοσιακό δικομματισμό, αποσπώντας ακροατήριο από το Λικούντ, το Εργατικό Κόμμα, αλλά και από το «ακροαριστερό» Μέρετζ. Τη θέση του Καντίμα παίρνει τώρα το κόμμα της πρώην ηγέτιδάς του Τζίπι Λίβνι, ενώ το κεντροδεξιό ακροατήριο διεκδικούν ακόμη το Εργατικό Κόμμα και το πρωτοεμφανιζόμενο κόμμα του δημοσιογράφου Λαπίντ.
Λικούντ και «Μπίμπερμαν»: Το Λικούντ κυριαρχεί στην πολιτική σκηνή 35 χρόνια. Επίγονοι του εγγενώς ακροδεξιού Αναθεωρητικού Σιωνισμού, εγκατέλειψαν την πολιτική του Μεγάλου Ισραήλ που θα εκτεινόταν και στις δυο πλευρές του Ιορδάνη μόλις το 1994, με τη συμφωνία ειρήνης με την Ιορδανία. Ο πρώην ηγέτης του και πρωθυπουργός Αριέλ Σαρόν, ο σφαγέας των γυναικόπαιδων της Σάμπρα και Σατίλα, αποχώρησε ιδρύοντας το Καντίμα, επειδή το υπόλοιπο Λικούντ διαφώνησε ακόμη και με την αποχώρηση του στρατού κατοχής από τη Γάζα… Το Λικούντ διαχειρίζεται επιθετικά τις αλλαγές των τελευταίων ετών στη Μέση Ανατολή. Η ακροδεξιά συμπόρευση Μπίμπι Νετανιάχου και Λίμπερμαν σε κοινή εκλογική λίστα («Μπίμπερμαν») δεν είναι άσχετη με αυτό.
Η θρησκευτική Δεξιά
Τη θρησκευτική Δεξιά στο Ισραήλ αποτελούν κυρίως οι ορθόδοξοι Εβραίοι.
Το πιο φονταμενταλιστικό παρακλάδι, οι Χαρεδίμ ή υπερορθόδοξοι, με τις χαρακτηριστικές ενδυμασίες, η μόνη μη-σιωνιστική παρουσία του κατεστημένου, οι περισσότεροι εξαιρούμενοι της στρατιωτικής θητείας, ήταν παλιότερα μετριοπαθείς πολιτικά λόγω του μη-σιωνισμού τους. Ωστόσο, τα δύο μεγαλύτερα κόμματά τους έχουν μετατοπιστεί σε ακροδεξιές, εθνικιστικές θέσεις. Το μεν ΣΑΣ έχει προσχωρήσει και στην Παγκόσμια Σιωνιστική Οργάνωση, το δε ΕΙΤ επιμένει στο μη-σιωνισμό αλλά αρνείται ακόμη και τη διαπραγμάτευση με τους Παλαιστίνιους.
Ένα πιο «μοντέρνο» παρακλάδι, συνδέεται με τον ακροδεξιό εθνικο-θρησκευτικό Σιωνισμό, είναι λιγότερο θεοκρατικό αλλά φασίζον πολιτικά. Οπαδός τους δολοφόνησε και τον πρωθυπουργό Ράμπιν με αφορμή τη Συμφωνία του Όσλο. Ιδεολόγοι του εκλεκτού «Λαού του Ισραήλ», μισάνθρωποι με τους Άραβες, οργανώνουν φασιστικές επιθέσεις σε Παλαιστίνιους και στελεχώνουν με ζήλο και περισσότερο από κάθε άλλο πολιτικό χώρο τον ισραηλινό στρατό. Εθνική Ένωση και Εβραϊκή Εστία κατεβαίνουν τώρα σε κοινή λίστα με ισχυρές τάσεις ανόδου.
Οι καχανιστές, ανοιχτά φασιστικό-τρομοκρατικό άκρο των «μοντέρνων» ορθόδοξων Εβραίων, διεκδικούν την εκδίωξη των Παλαιστινίων από τα κατεχόμενα, αλλά και το Ισραήλ. Εκτός του Μεΐρ Καχάνε που είχε εκλεγεί βουλευτής το 1984, δηλωμένοι καχανιστές συμμετείχαν και στην παρούσα Βουλή με την Εθνική Ένωση και κατεβαίνουν τώρα χωριστά. Στον Καχάνε είχε θητεύσει και ο Λίμπερμαν.
Σήμερα, οι Χαρεδίμ, που απαλλάσσονται από τη θητεία αποτελούν το 14% της νέας γενιάς, ενώ το 65% όλων των ορθόδοξων αντρών, Χαρεδίμ ή «μοντέρνων», παρασιτούν από το δημόσιο ταμείο χωρίς να εργάζονται. Η γεννητικότητα στη θρησκευτική Δεξιά υπερβαίνει τα 6 παιδιά ανά οικογένεια ενώ στο γενικό πληθυσμό είναι 2,5. Φονταμενταλιστές και εξτρεμιστές Εβραίοι πληθαίνουν γεωμετρικά.
Η κυριαρχία της Ακροδεξιάς
Η Ακροδεξιά δεν είναι σημερινό φαινόμενο. Ήταν ήδη ισχυρή όταν το Λικούντ σχημάτισε για πρώτη φορά κυβέρνηση το 1977. Από τότε, η μεν θρησκευτική Δεξιά -υπερορθόδοξοι φονταμενταλιστές και ακροδεξιοί εθνικο-θρησκευτικοί Σιωνιστές- έχουν διπλασιάσει την εκλογική τους δύναμη περί το 20% και θα ενισχυθούν περαιτέρω. Το δε Λικούντ έχει μετατοπιστεί δεξιότερα. Μια νέα, τέταρτη «πιάτσα» Ακροδεξιάς, με πιο ρατσιστικά αλλά και πιο κοσμικά στοιχεία από το Λικούντ, είναι το Ισραέλ Μπεϊτένου του Λίμπερμαν. Διεκδικεί ένα «πιο εβραϊκό» ισραηλινό κράτος -όχι με τη θρησκευτική έννοια- και εθνική κάθαρση από τους Άραβες.
Αν το Μπεϊτένου οφείλει την εκτίναξή του στους Ρώσους μετανάστες, η θρησκευτική Δεξιά την οφείλει στην πλούσια κρατική ενίσχυση και στους εποίκους που στην πλειοψηφία τους είναι φονταμενταλιστές και εξτρεμιστές Εβραίοι.
Συνολικά, το 2009 η Ακροδεξιά συγκέντρωσε το ιστορικά υψηλό 52,4%. Πιο σημαντική είναι η εσωτερική μετατόπιση. Από το 70% που αποτελούσε το Λικούντ στο σύνολο της Ακροδεξιάς στη δεκαετία του ’70, σήμερα αποτελεί το 40%.
Ο Λίμπερμαν δεν είναι ο πιο φασίστας
Πολύς θόρυβος είχε γίνει για τον ακροδεξιό υπουργό Εξωτερικών του Νετανιάχου, τον Λίμπερμαν. Αιτία το σύνθημα «καμιά υπηκοότητα χωρίς εθνικοφροσύνη» για τους Παλαιστίνιους πολίτες του Ισραήλ και η πρόταση για αφαίρεση της υπηκοότητάς τους. Κι όμως, οι εθνικο-θρησκευτικοί Σιωνιστές είναι πιο φασίστες από το Μπεϊτένου του Λίμπερμαν. Ο υπουργός Ζεεβί της Εθνικής Ένωσης που εκτελέστηκε το 2001 από Παλαιστίνιους, υποστήριζε πως έπρεπε να εκδιώξουν τους Παλαιστίνιους από τα κατεχόμενα της Γάζας και Δυτικής Όχθης, με τη βία σε καιρό πολέμου ή κάνοντας τη ζωή τους αφόρητη σε καιρό ειρήνης. Δεν είχε γίνει τότε πολύς θόρυβος. Πού βρίσκεται η αδιόρατη διαφορά του Λίμπερμαν από τον Ζεεβί; Στην αναφορά του πρώτου στους εντός Ισραήλ Άραβες πολίτες, αναφορά που παραπέμπει στους καχανιστές.
Η ισραηλινή Αριστερά
Κατά καιρούς έχουν κάνει την εμφάνισή τους σύντομα κινήματα Ισραηλινών, με πιο μαζικό το κίνημα ενάντια στον πόλεμο του Λιβάνου το 1982, όπου πήραν μέρος και στρατιώτες. Εκατοντάδες χιλιάδες πήραν μέρος και στο κίνημα των πλατειών πέρυσι το καλοκαίρι. Παρ’ όλα αυτά, η Αριστερά στο Ισραήλ είναι εξαιρετικά αδύναμη. Στο περιβάλλον παντοδυναμίας του Σιωνισμού (όπως θα ήταν μια ψύχωση εθνικοφροσύνης σε άλλη χώρα) τα πράγματα για τις αριστερές ιδέες είναι δύσκολα. Η αδύναμη Αριστερά είναι κι αυτή δέσμια σιωνιστικών αντιλήψεων. Πολλές αντιμιλιταριστικές ομάδες στα αριστερά του Μέρετζ κινούνται κι αυτές εντός του λεγόμενου αριστερού Σιωνισμού, είναι αρνητικές για το ζήτημα των προσφύγων, αλλά αντι-ρατσιστικές και αντικατοχικές για τα μετά το 1967 εδάφη. Η πιο συνειδητοποιημένη, μη-σιωνιστική Αριστερά είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Το 2009 το μετριοπαθές αριστερό Χαντάς, το «μεικτό» από τα αραβικά κόμματα, ψήφισαν και 10.000 Ισραηλινοί Εβραίοι.
Μέρετζ: Η ΔΗΜΑΡ της Κνεσέτ
Σοσιαλφιλελεύθερο απομεινάρι του πάλαι ποτέ αριστερού Εργατικού Σιωνισμού, εκφραστή του κινήματος των κιμπούτς, το Μέρετζ αποσπούσε κάποτε 10% των αραβικών ψήφων, συμμετείχε σε κυβερνήσεις των Εργατικών μέχρι το 2000, βρέθηκε εκτός νυμφώνος με την ακροδεξιά μετατόπιση της πολιτικής, και κινδυνεύει να εκλείψει. Εκφράζοντας κυρίως ένα πιο βολεμένο, κοσμικό, φιλελεύθερο ακροατήριο, έχει υποστηρίξει όλους τους πολέμους του Ισραήλ και τις δολοφονίες, διεκδικεί ολόκληρη την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα, δεν υποστηρίζει την πλήρη αποχώρηση από κατεχόμενα, ούτε την πλήρη διάλυση των εποικισμών, απορρίπτει την επιστροφή των προσφύγων και τη διαπραγμάτευση με τη Χαμάς, και «υιοθετεί την προσέγγιση πως ό,τι είναι καλό για το Ισραήλ είναι καλό και για τους Άραβες». Αλλά δηλώνει το… «τελευταίο αριστερό κόμμα». Θα επιλέξει την επανένωση με το Εργατικό Κόμμα αν συνεχιστεί η συρρίκνωση. Τελευταίο εκλογικό του χαρτί η δήλωση πως μόνο αυτό δεσμεύεται να μη συμμετέχει σε κυβέρνηση Νετανιάχου.
Μετά την πρόσφατη δολοφονία του Τζάμπαρι (στρατιωτικό στέλεχος της Χαμάς στη Γάζα), εκπρόσωπός του δήλωσε κυνικά πως «η πολιτική των στοχευμένων δολοφονιών δεν αποδίδει, σκοτώνουμε και ακολουθούν περισσότερες επιθέσεις»…
Το φύλλο συκής του αριστερού Σιωνισμού
«Ο ένας είναι ο πόλεμος του παλαιστινιακού έθνους για την ελευθερία του. Κάθε αξιοπρεπής άνθρωπος οφείλει να τον υποστηρίξει. Ο άλλος είναι ο πόλεμος που διεξάγει το φανατικό Ισλάμ, από το Ιράν μέχρι τη Γάζα και από το Λίβανο μέχρι τη Ραμάλα, για να καταστρέψει το Ισραήλ και να διώξει τους Εβραίους από τη γη τους. Κάθε αξιοπρεπής άνθρωπος οφείλει να τον αποστραφεί». Βολικό σχήμα υποστήριξης όλων των σύγχρονων πολιτικών του Ισραήλ, μια προς μια, απέναντι στο Ιράν, στη Γάζα, στο Λίβανο, στη Ραμάλα (Δυτική Όχθη).
Τα λόγια στα εισαγωγικά ανήκουν στο συγγραφέα Άμος Οζ, από τους ιδρυτές του κινήματος «Ειρήνη Τώρα». Για τον αριστερό Σιωνισμό δεν υπάρχει ζήτημα απο-αποικιοποίησης της Παλαιστίνης.
Υπάρχει μόνο ζήτημα ειρήνευσης και, το πολύ, αποχώρησης του στρατού κατοχής και των εποίκων από τα κατεχόμενα μετά το 1967. Η λέξη «ειρήνη» είναι η απάντηση σε όλα. Αλλά δεν είναι…
Γνωστές και άγνωστες αλήθειες για το Ισραήλ
– Το Ισραήλ δαπανά το υψηλότερο, παγκοσμίως, ποσοστό επί του ΑΕΠ για επιστημοτεχνική έρευνα.
– Η επόμενη θα είναι η πρώτη Βουλή χωρίς ούτε έναν βουλευτή από κιμπούτς. Αποτελούσαν το ένα τέταρτο των βουλευτών όταν ιδρύθηκε το Ισραήλ.
– Το Ισραήλ είναι το πιο θρησκευτικό κράτος στον ανεπτυγμένο κόσμο. Επικρατούν γι’ αυτό διακρίσεις σε βάρος της γυναίκας, κυρίως εντός θρησκευτικών κοινοτήτων, οι αμβλώσεις δεν επιτρέπονται, τα δε κόμματα της θρησκευτικής Δεξιάς έχουν μόνο άντρες υποψηφίους. Διαθέτει, επίσης, την πιο απάνθρωπη αντιμεταναστευτική νομοθεσία. Μεταξύ άλλων, η άδεια παραμονής εκδίδεται στον Ισραηλινό εργοδότη και όχι στον μετανάστη, με αποτέλεσμα τη δουλεία του δεύτερου στον πρώτο.
– «Ο Ιουδαϊσμός των Εβραίων της διασποράς έχει μεταλλαχθεί στο σημερινό Ισραήλ σε μια φυλετική, ρατσιστική, ακραία εθνικιστική και αντιδημοκρατική θρησκεία» (Γιούρι Άβνερι, Ισραηλινός φιλειρηνιστής, πρώην βουλευτής).
– Σύμφωνα με το διαβόητο Νόμο της Επιστροφής, ο Αμερικανός κάτοικος του Μανχάταν (ή όποιας άλλη χώρας) που έτυχε να ασπαστεί τον Ιουδαϊσμό ή να τον έχει ασπαστεί ο παππούς ή η προγιαγιά του, μπορεί να πολιτογραφηθεί και να αποκτήσει στη γη της Παλαιστίνης τα πλήρη δικαιώματα ενός Ισραηλινού Εβραίου, δηλαδή περισσότερα δικαιώματα από έναν Άραβα που γεννήθηκε και ζει εκεί από πάππου προς πάππου, ακόμη κι αν είναι πολίτης του Ισραήλ.
– Το Ισραήλ βρίσκεται διαρκώς σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης από το 1948, ώστε να διατηρεί μια «έκτακτη» νομοθεσία (κατά των Παλαιστινίων).
– Η μέση παλαιστινιακή κοινότητα εντός Ισραήλ έχει χάσει από εβραϊκές απαλλοτριώσεις το 75% της γης που της είχε απομείνει μετά τη Νάκμπα το 1949. Ειδικότερα, το ένα τέταρτο των Αραβοϊσραηλινών έχουν υποστεί εσωτερική εκτόπιση και η περιουσία τους έχει κατασχεθεί.
– Μια μειοψηφία υπερορθόδοξων Εβραίων επιμένουν να αντιτίθενται φανατικά στην εγκαθίδρυση εβραϊκού κράτους. Πριν από την ίδρυση του Ισραήλ, οι πολιτικοί εκπρόσωποι του Ιουδαϊσμού αντιτίθονταν στο σύνολό τους στο σιωνιστικό εθνικιστικό κίνημα.
– Ακόμη και φιλελεύθερες απόψεις που διεκδικούν το χωρισμό κράτους και Ιουδαϊσμού, δικαιώματα για τη γυναίκα, την άμβλωση ή το σεξουαλικό προσανατολισμό, κινούνται στο μεγαλύτερο μέρος εντός του Σιωνισμού.
Η αραβική ψήφος
Οι Ισραηλινοί Άραβες ζούσαν μέχρι το 1966 υπό αυστηρό στρατιωτικό καθεστώς (όπως τώρα στη Δυτική Όχθη) το οποίο δεν έχει ακόμη καταργηθεί εντελώς. Ειδικότερα, στις εκλογές για την Κνεσέτ είχαν το πολύ να επιλέξουν ανάμεσα σε σιωνιστικά κόμματα, αραβικά κόμματα-δορυφόρους του Εργατικού Κόμματος, και στο ισραηλινό Κ.Κ. Καθετί άλλο εμποδιζόταν να συμμετάσχει. Η πρώτη ρωγμή στο «σύστημα» αυτό είναι η εκλογή του Αραβικού Δημοκρατικού Κόμματος το 1988 εν μέσω της πρώτης Ιντιφάντα. Με την επικράτηση του Λικούντ από το 1977 και αργότερα με την πρώτη Ιντιφάντα, οι εκλογές αποτελούν πεδίο μεγαλύτερου ενδιαφέροντος. Κατά τρόπο οξύμωρο, ενώ από τότε πολλαπλασιάζονται τα αραβικά κόμματα και οι εκλογικές επιλογές, αυξάνεται και η αποχή από τις εκλογές γενικά, ενώ παράλληλα εξανεμίζεται η ψήφος προς τα ισραηλινά κόμματα. Η συμμετοχή των Παλαιστινίων πέφτει σταθερά από 77% το 1996 σε 54% στις τελευταίες εκλογές του 2009, η δε ψήφιση σιωνιστικών κομμάτων πέφτει από 62% το 1992 στο 17%1 το 2009!
Οι τάσεις αυτές μιας αραβικής μειονότητας που ξεπέρασε το 20% του πληθυσμού, αποτελούν μελλοντικό πρόβλημα για τον Σιωνισμό. Το κατεστημένο μεθοδεύει τη στέρηση των εκλογικής δυνατότητας που έχει αποκτήσει η μειονότητα.
Τα αραβικά κόμματα
Το Χαντάς με 30,5% των αραβικών ψήφων το 2009, μετωπικό σχήμα του Κ.Κ. Ισραήλ, είναι κυρίως παλαιστινιακό σε μέλη και επιρροή. Φιλοσοβιετικό μέχρι τέλους, η διαδρομή του καθορίστηκε από την πολυκύμαντη στάση της ΕΣΣΔ στη Μέση Ανατολή. Αν και ο «μαρξισμός» του Κ.Κ. βρισκόταν παλιότερα σε διάσταση με τον ανήσυχο «εθνικισμό» της PLO, εδώ και χρόνια η PLO στηρίζει το Χαντάς. Το Μπάλαντ (29,9%) με καταβολές πιο κινηματικές από το Χαντάς, έχει εθνικό παλαιστινιακό χαρακτήρα. Η βουλευτίνα Ζοάμπι συμμετείχε το 2010 στον Στόλο της Ελευθερίας που αιματοκύλησε ο ισραηλινός στρατός.
H Ενωμένη Αραβική Λίστα (22,5%) συνδέεται με το ισλαμικό κίνημα. Κυριαρχεί στους Βεδουίνους.
Τμήμα της παλαιστινιακής Αριστεράς όπως και των ισλαμιστών υποστηρίζουν την αποχή.
1. Το 17% οφείλεται κατά το ήμισυ στην υπερψήφιση ισραηλινών κομμάτων από τους Δρούζους που είναι φιλοϊσραηλινοί
