Κάποτε λέγονταν ότι ο πολιτικός κόσμος σέβεται τα «μπάνια του λαού». Ιστορικά όμως δεν υπάρχει μια μεγάλη συνέχεια στην παράδοση αυτή. Μεγάλα γεγονότα έχουν συμβεί Ιούλιο μήνα, γεγονότα που διάρκεσαν αρκετά και υπήρξαν καλοκαίρια που δεν κυριαρχήθηκαν διόλου από τα «μπάνια του λαού» δηλαδή από ένα σχετικά μεγάλο καλοκαιρινό διάλειμμα.
Στο αφιέρωμα του φύλλου αυτού θα αναφερθούμε ενδεικτικά σε μεγάλες Ιουλιανές «στιγμές» που σφράγισαν όμως την πορεία των εξελίξεων και της χώρας.
Με χρονολογική σειρά ξεκινάμε με τα Ιουλιανά του 1965 ένα μεγάλο ταραγμένο καλοκαίρι όπου για 70 μέρες ο λαός ήταν σχεδόν καθημερινά στο δρόμο καταγγέλλοντας το πολιτικό σύστημα της εποχής, τα παλατιανά πραξικοπήματα και την επέμβαση των ξένων δυνάμεων. Ο Σωτήρας Πέτρουλας είναι ένας από τους μάρτυρες των Ιουλιανών, ενώ η σύγχρονη προβοκατορολογία αστικών και αριστερών δυνάμεων έχει τις ρίζες της στην ενιαία στάση απέναντι στο φούντωμα του τότε κινήματος.
Ο Ιούλης του 1974 κυριαρχήθηκε από τις εξελίξεις στο Κυπριακό με το φασιστικό πραξικόπημα ενάντια στον Μακάριο και την πρώτη τουρκική εισβολή. Θα ακολουθήσει ο δεύτερος Αττίλας τον Αύγουστο και έτσι θα καταληφθεί το 37% της Κύπρου. Επίσης στην Ελλάδα είχαμε την πτώση της Χούντας και την απαρχή της μεταπολίτευσης που έθεσε την πολιτική σκηνή και την κοινωνική δημόσια ζωή σε άλλες βάσεις. Έπρεπε πρώτα να σταθεροποιηθεί το αστικό καθεστώς στην Ελλάδα που είχε ξεχαρβαλωθεί από τη Χούντα και την επιστράτευση του 1974, να απορροφηθεί και να κρυφτεί η ευθύνη της Ελλάδας στο Κυπριακό και την ήττα στο μέτωπο, να αντιμετωπιστεί ο αντιφασιστικός, αντιιμπεριαλιστικός ριζοσπαστισμός και το μεγάλο κύμα αγώνων που αναπτύχθηκε κατόπιν και κράτησε έως το 1976.
Στα χρόνια αυτά συνάπτεται ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο υπό τον Καραμανλή και στηρίζεται από όλες τις δυνάμεις, η Αριστερά εντάσσεται στον εθνικό κορμό και λανσάρεται η θεωρία για τα «σταγονίδια» και τον «αριστεροχουντισμό». Με αυτά τα προσχήματα αφήνεται η Ν.Δ. που δημιούργησε ο Καραμανλής να κτυπήσει αλύπητα το λαϊκό κίνημα με δικαιολογία ότι συνεργάζονται αριστεριστές με χουντικούς για να δημιουργήσουν εκτροπή της δημοκρατίας. Η στάση αυτή θα κρατήσει έως το 1980 και θα εκδηλωθεί έμπρακτα στη βίαιη καταστολή της πορείας προς την αμερικάνικη πρεσβεία που είχε απαγορεύσει η κυβέρνηση της Ν.Δ. Ιστορικά, ο ριζοσπαστισμός της περιόδου θα αξιοποιηθεί από το ΠΑΣΟΚ και θα διαστραφεί πολλαπλά με νέους τρόπους ενσωμάτωσης και προώθησης της ευρωποποίησης και του εκσυγχρονισμού.
Ένα άλλο θερμό καλοκαίρι είναι αυτό του Ιουλίου 2015. Η ευρωκρατία στέλνει τα τελεσίγραφά της και απαιτεί πλήρη συνθηκολόγηση. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, αφού εξαντλεί όλα τα αποθέματα που υπήρχαν και μετά από διάφορους τακτικισμούς, κατανοεί πως δεν υπάρχει καμία περίπτωση συμβιβασμού και καταρρέουν όλες οι αυταπάτες της. Τα τηλέφωνα ανάμεσα στο Μέγαρο Μαξίμου και κορυφαίους παράγοντες (Μέρκελ, Ομπάμα, Ολάντ, Πούτιν κ.λπ.) ανάβουν. Ο Τσίπρας καταφεύγει σ’ έναν τακτικό αιφνιδιασμό για να προωθήσει τη στροφή και την αποδοχή των όρων που παράγγελναν οι ευρωκράτες. Διοργανώνει δημοψήφισμα στις 5 Ιούλη περιμένοντας ένα οριακό αποτέλεσμα ώστε να δικαιολογηθεί η πολιτική στροφή του. Τα πράγματα όμως πάνε αλλιώτικα: Ο λαός από Τετάρτη έως Κυριακή παίρνει την υπόθεση στα χέρια του. Πραγματοποιεί μια συγκλονιστική συγκέντρωση στο Σύνταγμα και την Κυριακή καταγράφει ένα συντριπτικό «Όχι» που ταρακουνά συθέμελα το καθεστώς. Από το βράδυ του δημοψηφίσματος η ευρωκρατία δεν αναγνωρίζει καμία αρχή στην Ελλάδα παρά μόνο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ο Τσίπρας απολύει τον Βαρουφάκη, όπως του υπαγόρευσαν και συγκαλεί για την επομένη μέρα τ συμβούλιο αρχηγών των κομμάτων στο οποίο ανατρέπεται το «Όχι» και μετά από λίγες μέρες υπογράφει στις Βρυξέλλες το νέο μνημόνιο. Το κείμενό του και οι όροι υπαγορεύονται και συντάσσονται από την τρόικα και ψηφίζεται από 222 βουλευτές (ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ, Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι). 40 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ψηφίζουν «όχι».
Ιούλιος 2020. Στις 15 Ιούλη η τουρκική πλευρά αποφασίζει με πλήρη επισημότητα να μετατρέψει την Αγιά Σοφιά σε τζαμί. Ορίζει μάλιστα την 24 Ιουλίου ως μέρα πρώτης προσευχής και ετοιμάζει πυρετωδώς τις εκδηλώσεις. Οι ημερομηνίες δεν είναι τυχαίες, ούτε οι συμπτώσεις. Η Τουρκία θέτει τέλος στο κοσμικό κράτος του Κεμάλ, θέτει τις βάσεις του Χαλιφάτου, καταργεί και γράφει στα παλιά της τα παπούτσια τη Συνθήκη της Λωζάνης, κάνει έντονη την παρουσία στη Ν.Α. Μεσόγειο και τη Βόρεια Αφρική. Απειλεί ευθέως την Ελλάδα και διεκδικεί μεγάλος μέρος της κυριαρχίας της χώρας μας. Έχει και τώρα το πράσινο φως και η ελληνική πλευρά εμφανίζει μια απαράδεκτη ενδοτικότητα.
Παράλληλα το καλοκαίρι του 2020 η ελληνική κοινωνία αντιμετωπίζει και έναν άλλο κίνδυνο. Τον κορωνοϊό. Οι συνθήκες είναι ιδιαίτερες και η αυτοπροστασία αναδεικνύεται σε μια μορφή αυτοάμυνας αφού κυβέρνηση και πολιτικός κόσμος στηρίζουν το «άνοιγμα» στον τουρισμό.
Σε όλες αυτές τις κρίσιμες στιγμές ο λαϊκός παράγοντας ήταν παρών με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
Στο αφιέρωμα θα βρείτε κείμενο του Γιάννη Χοντζέα για τα Ιουλιανά και τη σημασία των αντιπαραθέσεων της εποχής. Του Κώστα Βενιζέλου για τα γεγονότα της Κύπρου. Του Ρούντι Ρινάλντι για το καλοκαίρι του 2015. Για το φετινό καλοκαίρι υπάρχει άφθονη ύλη στα φύλλα του Ιουλίου του 2020.
