Του Αχιλλέα Σταύρου
Ήταν ένα πρωί του Σεπτέμβρη του 2001 (δεν είχα κανένα λόγο να θυμάμαι τότε τι μέρα ήταν αυτή που σημάδεψε το έμπα του 21ου αιώνα) όταν ο Άρης, ένας καλός φίλος και γλυκύτατος άνθρωπος, με ξύπνησε φωνάζοντας από τηλεφώνου με μια πολύ περίεργη ένταση, ανάμικτη συναισθημάτων: «Άνοιξε τηλεόραση, επιτέθηκαν στην Αμερική!». Αφού τον έβρισα, για την φάρσα όπως νόμιζα, πείστηκα από την επιμονή του και σηκώθηκα. Άνοιξα την τηλεόραση και έχασκα, όπως πολλοί ακόμα, με το θέαμα. Ήταν δυνατόν να το πιστέψει κανείς; Αυτά γίνονται μόνο στις ταινίες! Κι όμως, έγινε. Πολλοί ήταν αυτοί που χάρηκαν ή κρυφοχάρηκαν ή δεν τους πείραξε και ιδιαίτερα (ο υπογράφων μέσα σε όλους αυτούς). «Να μάθουν κι οι Αμερικανοί ότι οι πράξεις έχουν αντίκτυπο». Ορθό ότι όλες οι πράξεις έχουν επιπτώσεις, αλλά το θέμα είναι τι επιπτώσεις. Ο στόχος των προοδευτικών ανθρώπων είναι η συναδέλφωση των λαών. Βοηθούν τέτοιες πράξεις;
Έκτοτε ακολούθησαν πολλά. Πόλεμοι, βομβαρδισμοί και ασύλληπτες σφαγές στον «Τρίτο» κόσμο (Νότος και Ανατολή), τυφλές επιθέσεις από άτομα ή ομάδες, υπό μορφή «τρομοκρατικών» (τα εισαγωγικά διότι όλα -και οι πόλεμοι- τρομοκρατία είναι) χτυπημάτων στις μητροπόλεις (Δύση και Βορράς). Και εάν για τους πολέμους που διεξάγουν τα επίσημα κράτη αναγνωρίζουμε εύκολα τον ένοχο στις κυβερνήσεις, ποιοι είναι πίσω από τα «τρομοκρατικά» χτυπήματα; Ένας τρόπος σκέψης λέει: είτε τρομοκρατικές οργανώσεις, είτε μυστικές προβοκατόρικες υπηρεσίες. Όμως, στην εποχή μας, το θέμα περιπλέκεται όταν οι ρητορικές του μίσους βρίσκουν απήχηση και συγκροτούνται σε μαζικά κινήματα ή όταν η, υπαρξιακή κατά βάθος, απελπισία (και η ευκολία στην ανεύρεση οπλισμού) οδηγούν τον τάδε έφηβο στο τυφλό μακέλεμα συμμαθητών του. Η απάντηση δεν είναι μία, δεν είναι απλή ούτε σαφής. Βοηθάει η σκέψη του Κάρελ Κόσικ για το «αυτο-κινούμενο» του τερατώδους συστήματος που ζούμε. Δεν χρειάζεται να σχεδιάζονται όλα από ένα κρυφό, παντοδύναμο κέντρο όταν η σύγχυση και η παράνοια διαχέονται παντού. Μπορούμε να αντιληφθούμε τις επιπτώσεις του φόβου που θεριεύει. Παρακολουθούμε παγωμένοι γεγονότα που ξεφεύγουν από τις δυνάμεις μας. Οργή, μίσος και φόβος. Πολύ κακοί σύμβουλοι όταν μιλάμε για παγκόσμια ειρήνη. Οφθαλμός αντί οφθαλμού και το «αυτο-κινούμενο» σύστημα ρολάρει με όλο και μεγαλύτερες ταχύτητες.
Και τι μπορούμε να αντιτάξουμε, εμείς οι απλοί άνθρωποι; Λουλούδια, όταν μας στέλνουν βόμβες φωσφόρου; Καθόλου εύκολη η απάντηση. Πλανητικά όλα τα μαζικά κινήματα των από κάτω έχουν κοινά αιτήματα: Αξιοπρέπεια, Ψωμί, Δημοκρατία, Ειρήνη. Ας τα αναπτύξουμε στην καθημερινή ζωή, παλεύοντας να ορίζουν και την κοινωνική πραγματικότητα μέσω διακυβερνητικών σχημάτων, μαζί με μια λογική «όσο το δυνατόν λιγότερης βίας» (θα ήταν ομορφότερο το «καθόλου βία», αλλά προς το παρόν δεν φαίνεται εφικτό όταν σε σημαδεύει ένα όπλο).
Ζούμε την εποχή των τεράτων, όπως έχει πει ο Γκράμσι, κι έχουν επαναλάβει πολλοί τελευταία. Όμως, με μία έννοια, πάντα ήταν, είναι και θα είναι τέτοια η εποχή όσο υπάρχουν άνθρωποι. Είμαστε σαν πρωταγωνιστές των δυστοπικών μυθιστορημάτων, σε μια περίοδο όπου δοκιμάζεται ο τρόπος ύπαρξης της ανθρωπότητας. Διαφωτισμός, σκοταδισμός και υπαρκτές ανάγκες μπαίνουν στο μίξερ. Η διαφορά είναι ότι τα σημερινά όπλα μπορούν να μας αφανίσουν όλους. Τίποτα αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται να δίνει λύση. Κι ίσως να μην υπάρχει λύση, με την έννοια της αμεσότητας. Διότι, θα μας πάρει αιώνες να μορφωθούμε, να αλληλοσεβαστούμε, να αγαπηθούμε και να αντιληφθούμε ότι σε μια μακροανάλυση ή θα ζήσουμε όλοι ή κανείς.
