του Δημήτρη Γκάζη
Ανησυχία σε κυβερνήσεις και επιστήμονες προκαλεί η εξάπλωση του Covid-19 σε διάφορες περιοχές του πλανήτη παρά τα μέτρα που λαμβάνονται. Σίγουρα 8 μήνες μετά την εμφάνιση του νέου κορωνοϊού γνωρίζουμε πολλά περισσότερα τόσο για τον μηχανισμό διάδοσης του ιού, όσο και για τους τρόπους περιορισμού και καταπολέμησης της βλαπτικότητάς του. Παρ’ όλα αυτά όμως, οι διαφορετικές ιεραρχήσεις των κυβερνήσεων, τα διαλυμένα συστήματα υγείας, και μια σειρά από αντιφατικές πολιτικές αποφάσεις αφήνουν μεγάλα κομμάτια πληθυσμού απροστάτευτα απέναντι στην πανδημία. Τα καταγεγραμμένα κρούσματα παγκοσμίως πλησιάζουν τα 40 εκατ., με τα 10 εκατ. απ’ αυτά να καταγράφονται μόνο τον τελευταίο μήνα.
Η παγκόσμια κατάσταση
Οι ΗΠΑ συνεχίζουν να εμφανίζουν τα περισσότερα κρούσματα (πάνω από 8 εκατ.) και θανάτους (218 χιλιάδες), με την πανδημία να γίνεται κεντρικό θέμα και της προεκλογικής περιόδου. Με την Ινδία (7,5 εκατ. κρούσματα, 112 χιλιάδες θανάτους) και την Βραζιλία (5,2 εκατ. κρούσματα και 152 χιλιάδες θανάτους) να αποτελούν τα επόμενα δύο ενεργά επίκεντρα της πανδημίας, δείχνοντας πως η πανδημία βρίσκει έφορο έδαφος εκεί που είναι γιγαντωμένες οι κοινωνικές ανισότητες και η επιβίωση εκατομμυρίων ανθρώπων στο περιθώριο.
Ανησυχητική κρίνει την εξάπλωση του ιού στην Ευρώπη ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Σύμφωνα με τον επικεφαλής της ευρωπαϊκής υπηρεσίας του ΠΟΥ, Χανς Κλουγκε, «ο αριθμός των ημερήσιων κρουσμάτων αυξάνεται, οι εισαγωγές στα νοσοκομεία επίσης. Η Covid-19 είναι πλέον η πέμπτη αιτία θανάτου». Βέβαια η εμπειρία των ευρωπαϊκών συστημάτων υγείας απ’ την κρίση της προηγούμενης άνοιξης, και τα μέτρα που λαμβάνονται, οδηγεί σε μια κατάσταση όπου, «παρά το γεγονός ότι καταγράφουμε δύο ή τρεις φορές περισσότερα νέα κρούσματα ανά ημέρα σε σχέση με την κορύφωση του Απριλίου, εξακολουθούμε να έχουμε πέντε φορές λιγότερους θανάτους». Σύμφωνα με χάρτη που δημοσιοποίησε την Πέμπτη το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (ECDC), πάνω απ’ τις μισές χώρες της Ε.Ε. (συμπεριλαμβανομένης και της Μ. Βρετανίας) χρωματίζονται με κόκκινο χρώμα, ενώ μόλις 3 χώρες (Ελλάδα, Νορβηγία και Φιλανδία) είναι «πράσινες», καταγράφοντας λιγότερα από 25 κρούσματα ανά 100 χιλιάδες κατοίκους και ποσοστό θετικών τεστ μικρότερο από 4% κατά τις τελευταίες 2 εβδομάδες.
Ελλάδα: Εκ των υστέρων
Η Ελλάδα μπορεί να καταγράφει μια απ’ τις πιο θετικές επιδημιολογικές εικόνες στην Ευρώπη, παρ’ όλα αυτά η χρόνια απαξίωση των συστημάτων υγείας, αλλά και τα πολύ μικρά ποσοστά ανοσίας στον γενικό πληθυσμό, κάνουν τους ειδικούς να ανησυχούν. Τα συνολικά επιβεβαιωμένα κρούσματα στη χώρα μας φτάνουν τις 24 χιλιάδες και τους θανάτους στους 482. Το ενδιαφέρον είναι πως οι μισοί εξ’ αυτών αφορούν τους τελευταίους δύο μήνες, είναι δηλαδή αποτέλεσμα, του δεύτερου κύματος που τροφοδοτήθηκε απ’ την επιπόλαιη κυβερνητική απόφαση για άνοιγμα του τουρισμού και τη συνεπακόλουθη χαλάρωση των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος, για τον οποίο λίγο έχουμε προετοιμαστεί, είναι η υπερφόρτωση του συστήματος υγείας, καθώς κατά τον μήνα Οκτώβριο δύο φορές καταγράφηκαν ημερήσιες εισαγωγές ρεκόρ (110 και 90 αντίστοιχα) ασθενών Covid-19 σε νοσοκομεία.
Η ελληνική κυβέρνηση παρά τις εξαγγελίες και τις υποσχέσεις δεν προετοίμασε ένα δίκτυο πρόληψης και περιορισμού της πανδημίας, δεν ενίσχυσε το σύστημα υγείας, δεν έφτιαξε έκτακτες δομές πρωτοβάθμιας υγείας, ενώ εκ των υστέρων τρέχει να προλάβει με μπαλώματα και ανακατατάξεις
Τη μεγαλύτερη επιβάρυνση συνεχίζει να αντιμετωπίζει η Αττική, όμως πλέον μεγάλος αριθμός κρουσμάτων καταγράφεται και στην υπόλοιπη χώρα (διψήφιος αριθμός κρουσμάτων σε Θεσσαλονίκη, Κοζάνη, Ιωάννινα ημερησίως), ενώ χαρακτηριστικό είναι πως η Κοζάνη είναι η πρώτη περιοχή στην οποία εφαρμόζεται τοπικό λοκ-ντάουν, με το επιδημιολογικό φορτίο στη Δυτική Μακεδονία και την Ήπειρο να είναι σε ανησυχητικά επίπεδα. Ένα ακόμη δείγμα της ελλιπούς πρόληψης από την Κυβέρνηση, είναι τα κρούσματα που συνεχίζουν να παρουσιάζονται σε γηροκομεία, για τα οποία η παγκόσμια εμπειρία αλλά και η πρόσφατη τραγωδία στο Ασβεστοχώρι, έχει αποδείξει πως μπορούν να μετατραπούν σε υγειονομικές βόμβες. Γεγονός που θα έπρεπε να οδηγήσει τις αρχές να λάβουν προληπτικά έκτακτα μέτρα προστασίας των ανθρώπων τρίτης ηλικίας που ζουν σ’ αυτά, και όχι να κινητοποιούνται εκ των υστέρων.
Αυτό το «εκ των υστέρων» θα μπορούσε να είναι και ο γενικός τίτλος της κυβερνητικής πολιτικής κατά το δεύτερο κύμα της πανδημίας. Το άνοιγμα του τουρισμού, που η κυβέρνηση καθ’ υπόδειξη των μεγάλων tour operator υλοποίησε, έφερε την αναζωπύρωση της πανδημίας. Η κυβέρνηση παρά τις εξαγγελίες και τις υποσχέσεις δεν προετοίμασε ένα δίκτυο πρόληψης και περιορισμού της πανδημίας, δεν ενίσχυσε το σύστημα υγείας, δεν έφτιαξε έκτακτες δομές πρωτοβάθμιας υγείας, ενώ εκ των υστέρων τρέχει να προλάβει με μπαλώματα και ανακατατάξεις. Η δημόσια συζήτηση οργανωμένα περιστρέφεται στην κινδυνολογία ενός νέου λοκ-ντάουν, και την ατομική ευθύνη, ενώ αποφεύγεται η ουσιαστική συζήτηση για το πως θα μπορούσαν να στηριχθούν και να προσαρμοστούν στις έκτακτες συνθήκες διάφορες πλευρές της κοινωνικής ζωής (πανεπιστήμια, εργασία, ΜΜΜ). Συζήτηση που αντικειμενικά θα άνοιγε το ζήτημα της γενναίας αναπροσαρμογής των χρηματοδοτήσεων για την πραγματική στήριξη της κοινωνίας.
Μια μαρτυρία από την Κίνα
Έξι εκατομμύρια τεστ στην πόλη του Qingdao μέσα σε τρεις μέρες
Το Σάββατο και την Κυριακή, 10 και 11 Οκτώβρη, στο Qingdao (Κουιντάο) της Κίνας, βρίσκονται έξι (6) κρούσματα σε ένα νοσοκομείο. Οι αρχές διέταξαν γενικό έλεγχο σε όλους τους κατοίκους (9 εκατ) σε 72 ώρες. Σε χώρους κατοικίας, δουλειάς και στο ύπαιθρο στήθηκαν πολλοί χώροι ελέγχου. Οι αρχές ενθάρρυναν τη χρήση της μάσκας σε δημόσιους χώρους μέχρι να βγουν τα αποτελέσματα. Τονίζω «ενθάρρυναν».
Αν στην πόλη του Qingdao η επιδημία έπαιρνε διαστάσεις χωρίς οι αρχές να έχουν λάβει τα αναγκαία μέτρα, οι καριέρες του δημάρχου και του επικεφαλής του Κομμουνιστικού Κόμματος του Qingdao θα είχαν σοβαρές συνέπειες. Όπως συνέβη σε εκείνους του Γουχάν.
Αναφέρω την ιστορία ενός φίλου μου που εργάζεται εκεί. Την Τετάρτη ήταν η σειρά του εργοστασίου που δουλεύει να περάσει από έλεγχο και η σειρά του ήταν προς το μεσημέρι – μέχρι εκείνη τη μέρα το απόγευμα θα έπρεπε να τελειώσουν οι έλεγχοι των 6 εκατ. κατοίκων της πόλης. Τα 3 εκατομμύρια των περιχώρων θα γινόντουσαν τις επόμενες μέρες.
Ο φίλος μου είχε πάει εκδρομή με τη χαρακτηριστική ιταλική άνεση που τον διακρίνει. Σε κάποια στιγμή τον πήραν τηλέφωνο και του είπαν ότι αν μέχρι το απόγευμα δεν έχει μαζί του μια βεβαίωση ότι έχει κάνει τεστ τότε δεν θα μπορούσε να γυρίσει σπίτι του.
Επίσης του είπαν να πάει το συντομότερο στο εργοστάσιο που δουλεύει για να ελέγχει, ότι εκεί ο χώρος ελέγχου λειτουργούσε ακόμα παρόλο που ήταν ο μόνος που δεν είχε κάνει ακόμα τεστ και ότι θα τον περιμένανε μέχρι να παρουσιαστεί. Ο ίδιος είπε ότι μέχρι αργά το βράδυ, στην είσοδο της πολυκατοικίας του γινόντουσαν έλεγχοι και πολλοί πολίτες περίμεναν υπομονετικά στη σειρά, μέχρι να μεσάνυχτα.
Έτσι, από τη Δευτέρα έως την Τετάρτη το απόγευμα, έγιναν 6 εκατομμύρια τεστ στην πόλη και τώρα έχουν ακόμα τρεις ημέρες για να κάνουν 3 εκατομμύρια ακόμα τεστ στα περίχωρα και στην ενδοχώρα .
Έχουν ήδη βγει τα αποτελέσματα από τα πρώτα 6 εκατομμύρια τεστ. Το αποτέλεσμα είναι 17 κρούσματα, όλα σχετιζόμενα με το νοσοκομείο – προφανώς δεν πάρθηκαν τα κατάλληλα μέτρα σύμφωνα με το πρωτόκολλο. Ο διοικητής του νοσοκομείου και ο υπεύθυνος υγείας του Qingdao έχουν ήδη απολυθεί.
Σίγουρα μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης που μπορεί να προκαλέσει ανυπολόγιστες ζημιές σε ένα ολόκληρο έθνος απαιτεί μια ορισμένη αυστηρότητα.
Francesco Piccioni και ένας Ιταλός εργαζόμενος στην Κίνα, contropiano.org/
Η τραμπάλα υγείας και οικονομίας
Του Νίκου Ταυρή
Σε ολόκληρο τον κόσμο (πλην Κίνας) το αρχικό λοκ-ντάουν, όταν συνειδητοποιήθηκε η πανδημία, εφαρμόστηκε με αντιφατικό τρόπο σαν ένα κράμα λειτουργίας της οικονομίας στους βασικούς τομείς και τον περιορισμό στις μετακινήσεις του πληθυσμού. Οι μεγάλες επιχειρήσεις και οι οικονομικοί όμιλοι δεν θίχθηκαν, μάλιστα προστατεύτηκαν με ειδικά μέτρα – τηλεργασία ή συνέχιση της εργασίας με στοιχειώδη μέτρα (βιομηχανία – μεταφορές). Ειδικά το καλοκαίρι, κάτω από πίεση των αεροπορικών εταιρειών, των κλάδων του τουρισμού και άλλων επιχειρηματιών επιχειρήθηκε ένα «άνοιγμα» που επέφερε μια χαλάρωση, με αποτέλεσμα το δεύτερο κύμα να έρθει τον Σεπτέμβρη κι όχι τον Νοέμβρη όπως νόμιζαν. Τώρα τα «φοβερά» μέτρα που παίρνονται είναι η γενίκευση της μάσκας, τα τμηματικά λοκ-ντάουν σε πόλεις και νομούς ενώ δεν υπάρχει καμία ουσιαστική προετοιμασία και πολιτική για ουσιαστική αντιμετώπιση. Το κίνητρο πάντα είναι το κυνήγι του κέρδους, η συγκεντροποίηση του κεφαλαίου (τμήματα του κεφαλαίου έχουν κάνει χρυσές δουλειές Amazon, Google κ.λπ.) και αυτό σε συνθήκες πανδημίας οδήγησε σε ένα υβρίδιο αντιμετώπισης που προσπαθούσε να συνδυάσει το κέρδος με τη δημόσια υγεία. Γι’ αυτό όλα αναγορεύτηκαν σε θέμα «ατομικής ευθύνης» και δόθηκαν και μερικά επιδόματα για να μην καταρρεύσει όλο το σύστημα. Την ίδια στιγμή δεν πάρθηκε κανένα μέτρο προστασίας στους χώρους δουλειάς, στις μετακινήσεις κ.λπ.
Μετά το πρώτο σοκ και το πρώτο λοκ-ντάουν, το υβρίδιο, η διαρκής τραμπάλα «οικονομικού κριτηρίου» και υγείας των πληθυσμών δεν έχει αντιμετωπίσει τον ιό, με τραγικές συνέπειες για όλο τον δυτικό κόσμο, την Λατινική Αμερική, Ασία-Αφρική. Η μόνη περίπτωση σοβαρής αντιμετώπισης του ιού στο πρώτο αλλά και στο δεύτερο κύμα είναι η Κίνα που έχει το 1/7 του παγκόσμιου πληθυσμού.
«Αυτά που γίνονται εκεί δεν μπορούν να γίνουν σε ευρωπαϊκές χώρες», υποστηρίζουν με περισσή ευκολία διάφοροι καλοπροαίρετοι και κακοπροαίρετοι. Δεν σκύβουν να σκεφτούν το γιατί δεν μπορούν να γίνουν. Αν το έκαναν θα έβγαζαν χρήσιμα συμπεράσματα ακόμα κι αν έχουν μεγάλες διαφωνίες (ιδεολογικές – πολιτικές) με το καθεστώς της Κίνας. Εδώ τα «παπαγαλάκια» έχουν επιβάλλει το «δεν αντέχει η κοινωνία ένα δεύτερο λοκ-ντάουν» τη στιγμή που ο ιός ξαναφουντώνει και μένουμε μόνο στη μάσκα και στα τοπικά λοκ-ντάουν μέχρι νεωτέρας. Τα πρωτόκολλα του «υβριδίου» που περιγράψαμε είναι αναποτελεσματικά και δεν μας προστατεύουν. Χειρότερα, δεν έχουν καμία δέσμευση της πολιτείας για ισχυρή ενίσχυση της δημόσιας υγείας και της προτεραιότητας που έχει η ανθρώπινη ζωή απέναντι στο κέρδος. Ούτε φυσικά υπάρχει περισσότερη προστασία για τις ευάλωτες ομάδες, ούτε καν, μετά από 8 μήνες, υπάρχουν μελέτες για το που εντοπίζονται και που δεν εντοπίζονται εστίες κρουσμάτων του ιού.
Και στο ζήτημα της πανδημίας χρειάζεται μια άλλη συνείδηση, μια άλλη ιεράρχηση και μια διαφορετική αντίληψη για τις προτεραιότητες. Όπως και μια τεράστια κινητοποίηση της κοινωνίας για την ουσιαστική αντιμετώπιση του ιού.
