επιμέλεια: Χριστόδουλος Δολαψάκης, Μανώλης Μούστος
Κοινότητα Εχίνου: Μια δικιά μας επιδημία
Το ξέσπασμα επιδημίας SARS-CoV2 στον Εχίνο οδήγησε την Πέμπτη 18 Ιουνίου σε απόφαση για αυστηρή καραντίνα: απαγόρευση μετακίνησης εκτός των ορίων της κοινότητας και απαγόρευση κυκλοφορίας εκτός της οικίας. Είναι η δεύτερη φορά που ο Εχίνος, πληθυσμού 2.486 κατοίκων σύμφωνα με την απογραφή του 2011, «μπαίνει» σε καραντίνα – η πρώτη κράτησε σχεδόν τρεις εβδομάδες, από τις 26 Μαρτίου έως τις 14 Απριλίου. Ο Εχίνος, η δομή προσφύγων στη Μαλακάσα και ο οικισμός Ρομά στη Λάρισα είναι προς το παρόν οι τρεις «κλειστοί πληθυσμοί» στην Ελλάδα που τέθηκαν σε αυστηρή καραντίνα, είναι οι δικοί μας «οίκοι ευγηρίας», είναι οι δικές μας επιδημίες. Όσο κι αν διαβάζουμε μελέτες, όσο κι αν «ελπίζουμε» σε ακριβά ή λιγότερο ακριβά φάρμακα και σε καινοτόμες θεραπείες, ο Εχίνος μας υπενθυμίζει τα λόγια ενός γιατρού του 18ου αιώνα πως «η επιδημία είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο με κάποιες ιατρικές πτυχές». Η δυναμική μετάδοσης και η νοσηρότητα που προκαλεί ο ιός αυξάνει δραματικά σε συνθήκες «κλειστών χώρων», όπως έχει ήδη γίνει φανερό από τη μελέτη του περίφημου Diamond Express, αστέγων και φυλακισμένων στις ΗΠΑ, τροφίμων γηροκομείων στην Ευρώπη κ.λπ. Σύμφωνα με το μέλος του ΕΟΔΥ, καθηγητή Γεώργιο Σουρβίνο, «ο Εχίνος είναι απόρροια της μη τήρησης των μέτρων». Αυτή είναι η μισή αλήθεια.
Η άλλη μισή ίσως κρύβεται σε στοιχεία της απογραφής του 2011: το 76% των κατοίκων του Δήμου Μύκης, όπου ανήκει ο Εχίνος, είναι άνεργοι ή οικονομικά μη ενεργοί. Το 89% των νοικοκυριών δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο. Το 11% δεν έχει λουτρό ή το λουτρό είναι εκτός σπιτιού. Το 50% των κατοικιών είναι κάτω από 70 τ.μ. ενώ το 33% των οικογενειών έχει 4 ή περισσότερα μέλη. Και φυσικά ο Εχίνος είναι πομακοχώρι όπου η πρόσβαση απαιτούσε ειδική άδεια από τις στρατιωτικές αρχές έως το 1996. Είναι σίγουρο ότι η μη τήρηση μέτρων υγιεινής και ο εορτασμός του Ραμαζανιού διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο. Από επιδημιολογικής άποψης θα είναι πολύ χρήσιμη η μελέτη της επιδημίας στον Εχίνο και θα μας προσφέρει πολύτιμα στοιχεία για τη μετάδοση του SARS-CoV2 και επομένως ο ΕΟΔΥ οφείλει να τα συγκεντρώσει και να τα κάνει προσβάσιμα στην επιστημονική κοινότητα. Υπάρχει όμως και ευθύνη. Δεν πρέπει να θεωρείται «φυσιολογικό» ότι οι Ρομά, οι μετανάστες και τα πομακοχώρια αποτελούν επίκεντρο της επιδημίας SARS-CoV2 στην Ελλάδα γιατί είναι «μακριά», «κάτι άλλο». Σωστά η καθηγήτρια επιδημιολογίας κ. Λινού δήλωσε ότι «δε φταίνε οι άνθρωποι αν εμείς δεν καταφέραμε να τους πείσουμε» και έθεσε το στοιχειώδες ζήτημα αν έγινε προσπάθεια επικοινωνίας στη γλώσσα τους. Από την άλλη η επιδημία στον Εχίνο υπενθυμίζει ότι ο ιός υπάρχει, «σιγοκαίει» και με τις «κατάλληλες» συνθήκες (χωρικές, κοινωνικές) μπορεί να ξεσπάσουν επιδημίες. «Κλειστός πληθυσμός» μπορεί κάλλιστα να γίνει ένα πλοίο ή ένα ξενοδοχείο. Ο υπουργός Υγείας επέλεξε στις 18 Ιουνίου να επισκεφθεί τη Ρόδο. Όλα είναι θέμα προτεραιοτήτων.
Ο ρατσισμός σκοτώνει τους ασθενείς μας
Καθώς η δολοφονία του George Floyd προκαλεί το μεγαλύτερο αντιρατσιστικό κίνημα στις ΗΠΑ από τη δεκαετία του ‘90, οι γιατροί που δουλεύουν για την αντιμετώπιση της επιδημίας Covid-19 καλούνται «να κοιτάνε τη δουλειά τους». Δεν προκαλεί έκπληξη ότι διακεκριμένοι επιστήμονες δεν μιλάνε για τον ρατσισμό και τον μετατρέπουν σε ένα ζήτημα ανταρσίας. Δεν είναι τέτοιο ζήτημα. Και είναι ακριβώς «η δουλειά μας». Ο ρατσισμός σκοτώνει τους ασθενείς μας, τους γείτονές μας, τους συναδέλφους μας, τους ηγέτες μας. Αυτοί που θεωρούν τις διαδηλώσεις εστία κρουσμάτων Covid-19 κατηγορούν τους γιατρούς που στέκονται αλληλέγγυοι σε αυτές ως υποκριτές, αφού πριν λίγο καιρό καλούσαν τον κόσμο να αποφεύγει τις συναθροίσεις. Είναι υποκριτική η αντιπαράθεση των διαδηλώσεων με τον έλεγχο του Covid-19. 
Οι διαδηλώσεις θα οδηγήσουν πιθανά σε αύξηση των κρουσμάτων κορωνοϊού; Ναι – όπως άλλωστε και ο αμείωτος ρατσισμός: Οι μαύροι ασθενείς με Covid-19 είναι 3 φορές πιθανότερο να εισαχθούν σε νοσοκομείο. Το 60% των θανάτων από Covid-19 αφορά το 22% των επαρχιών των ΗΠΑ οι οποίες έχουν μεγάλα ποσοστά μαύρου πληθυσμού. Οι μαύροι ασθενείς είναι λιγότερο πιθανό να υποβληθούν σε τεστ. Είναι λιγότερο πιθανό να επωφεληθούν αναπνευστήρα όταν δεν υπάρχουν αρκετοί εξαιτίας «αλγορίθμων» που συνυπολογίζουν συννοσηρότητες και προσδόκιμο ζωής για να αποφασιστεί ποιος θα ζήσει και ποιος θα πεθάνει. Για τους μαύρους ασθενείς ακόμα και το να φοράνε μάσκα είναι επικίνδυνο, αφού μπορεί να τους δολοφονήσει αστυνομικός. Ο ρατσισμός –η συνεχιζόμενη, συστηματική και εκούσια καταπίεση που συνεχίζεται εδώ και αιώνες στις ΗΠΑ– είναι η αιτία που οι μαύροι ασθενείς βρίσκονται στο επίκεντρο της επιδημίας Covid-19. Ήρθε η ώρα σαν γιατροί να σηκώσουμε ανάστημα και να μιλήσουμε. Η επιδημία Covid-19 έδωσε τη δυνατότητα σε πολλούς επιστήμονες και επαγγελματίες στο χώρο της υγείας να έχουν δημόσιο λόγο. Αυτή η δυνατότητα πρέπει να αξιοποιηθεί για τη δημόσια καταδίκη του ρατσισμού. Δεν πρόκειται να υπάρξει πολιτική πρόληψης του Covid-19 χωρίς αντιμετώπιση των αιτιών εξάπλωσής του και αναμφισβήτητα ο ρατσισμός είναι μία από αυτές. Η πανδημία εκμεταλλεύεται τις κοινωνικές αδυναμίες και ανισότητες για να εξαπλωθεί και για να τη σταματήσουμε πρέπει να σταματήσουμε και τον ρατσισμό. Καλούμε όλους τους επαγγελματίες υγείας σε μια ξεκάθαρη στάση ενάντιά του. Να χρησιμοποιήσουμε τις επιστημονικές μας γνώσεις για να προστατεύσουμε τους διαδηλωτές από τη μετάδοση του ιού. Καλούμε τα νοσοκομεία όπου δουλεύουμε να εξασφαλίσουν ότι ο αγώνας ενάντια στον ρατσισμό είναι δημόσιος και διαφανής, ότι οι ρατσιστικές απόψεις και πράξεις δημοσιοποιούνται, ότι οι ρατσιστές αποκαλύπτονται, ότι οι προσπάθειες ενάντια στις ρατσιστικές συμπεριφορές διδάσκονται όπως διδάσκεται η ιατρική επιστήμη, ότι οι άνθρωποι από εθνικές μειονότητες θα σταματήσουν να δολοφονούνται από τον ρατσισμό, ο οποίος στοιχειώνει την ιατρική επιστήμη από τη γέννησή της.
«Στο τέλος δε θα θυμόμαστε τα λόγια των εχθρών μας αλλά τη σιωπή των φίλων μας», Martin Luther King Jr.
Abraar Karan, Ingrid Katz. Πηγή bmj.com
