Με πολλά προβλήματα και συντμήσεις διεξάγονται φέτος οι 31ες Νύχτες Πρεμιέρας, δίχως αφιερώματα, μουσικό τμήμα και μεταμεσονύχτιες προβολές, αλλά και χωρίς δημοσιογραφικές διαπιστεύσεις, λόγω της περικοπής μεγάλου μέρους της κρατικής χρηματοδότησης, που καλύπτει τα 2/3 του συνολικού προϋπολογισμού.
Ωστόσο, θα μεταφέρουμε το κλίμα από την πρεμιέρα της σημαντικής ταινίας «Η φωνή της Χιντ Ρατζάμπ» (Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στη Βενετία), της Τυνήσιας Κάουτερ Μπεν Χάνια, όπου μας δόθηκε πρόσβαση από την εταιρία διανομής. Στην κατάμεστη από κόσμο αίθουσα του κινηματογράφου «Όπερα», την Κυριακή το βράδυ, πριν από οποιαδήποτε ενημέρωση για την κατάσταση των απαχθέντων ακτιβιστών του στολίσκου «Global Sumud Flotilla», έγιναν δυο αγωνιστικές παρεμβάσεις από τους «filmmakers for Palestine Gr» και «Students for Gaza», που αποτέλεσαν ελπιδοφόρα όαση, μέσα στο χάος μιας πραγματικότητας που μας ξεπερνάει.
Δίνοντας έμφαση στο «σιωπηλό μποϊκοτάζ» ταινιών χρηματοδοτούμενων από το γενοκτονικό καθεστώς και άρνηση συνεργασίας με την Πρεσβεία του Ισραήλ, που εφαρμόζουν μερικά ελληνικά φεστιβάλ, χωρίς να καταδικάζουν απερίφραστα την γενοκτονία, τα μέλη του δικτύου «filmmakers for Palestine Gr» ενθάρρυναν συνάδελφους σκηνοθέτες και τα ελληνικά φεστιβάλ, ανάμεσά τους και τις Νύχτες Πρεμιέρας -φεστιβάλ που μίλησε επίσημα για τη γενοκτονία στη Γάζα και τάχθηκε εναντίον του ισραηλινού απαρτχάιντ- να υπογράψουν τη δέσμευση διακοπής συνεργασίας με ισραηλινούς θεσμούς, που έχει ήδη υπογραφεί από περισσότερους από 5.000 εργαζομένους στο σινεμά.
Μετά την αφιέρωση της προβολής στον συγκινητικό αγώνα του Πάνου Ρούτσι από τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή του φεστιβάλ Λουκά Κατσίκα και τη δήλωσή του «για μια ταινία που ξεπερνά κάθε συζήτηση για την κινηματογραφική της αξία, συμπληρώνοντας κενά και λέξεις, όπως τη λέξη «γενοκτονία», που ολόκληρες κυβερνήσεις –όπως η δική μας- δυσκολεύονται να ψελλίσουν», υψώθηκε πανό «Λευτεριά στην Παλαιστίνη-να αφεθούν ελεύθεροι όλοι οι απαχθέντες», από τους «Students for Gaza», ενώ ακούστηκε το ηχηρό σύνθημα «η ιστορία έχει μια σωστή πλευρά, με την Παλαιστίνη ως την λευτεριά», ανάμεσα σε ενθουσιώδη χειροκροτήματα.
Η «Φωνή της Χιντ Ρατζάμπ» αποτελεί τη δραματοποίηση του ηχητικού ντοκουμέντου ενός πραγματικού περιστατικού, που ακούγεται αυτούσιο, σε συνδυασμό με την αναπαράστασή του από ηθοποιούς, σε μια μυθοπλαστική αφήγηση για το σινεμά, δημιουργώντας μια επώδυνη ταινία, επίσημη πρόταση της Τυνησίας για Όσκαρ.
Στις 29/1/2024, μετά την εντολή του ισραηλινού στρατού να εκκενωθεί η συνοικία Τελ Αλ-Χάουα στη Γάζα, δημιουργείται χάος στο Κέντρο Άμεσης Βοήθειας της Παλαιστινιακής Ερυθράς Ημισελήνου, στη Ραμάλα της Δυτικής Όχθης, με εκκλήσεις για τραυματίες και πολλά ασθενοφόρα που επιχειρούν να προσεγγίσουν εκεί. Το τηλεφώνημα ενός άντρα από Αμερική, ωστόσο, πληροφορεί τους τηλεφωνητές πως η εξάχρονη ανηψιά του τον ενημέρωσε τηλεφωνικά πως βρίσκεται παγιδευμένη μέσα σε ένα αμάξι, στην εμπόλεμη ζώνη και τους δίνει το νούμερο επικοινωνίας. Οι τηλεφωνητές επιχειρούν να διατηρήσουν επαφή μαζί της, μέχρι να σταλθεί ασθενοφόρο για να την μαζέψει από την κόλαση. Μέσα από τις εκκλήσεις της 6χρονης Χίντ, που εκλιπαρεί απελπισμένη για βοήθεια, αποκαλύπτεται σταδιακά ένα ολόκληρο σκηνικό δίχως εικόνα. Το κορίτσι βρίσκεται σε ένα διαλυμένο αμάξι, ανάμεσα στα πτώματα των συγγενών του, ενώ βρίσκεται στο στόχαστρο ενός τανκ δίπλα της. Δίχως απευθείας επικοινωνία με τον ισραηλινό στρατό για να δηλώσουν τη διαδρομή του ασθενοφόρου, ώστε να μην αποτελέσει άλλον έναν στόχο, οι διασώστες διαρκώς τηλεφωνούν σε υπηρεσίες, προκειμένου να δοθεί το πράσινο φως για την ασφαλή μετακίνηση του ασθενοφόρου, μια χρονοβόρα διαδικασία, παρόλο που ένα ασθενοφόρο βρίσκεται σε απόσταση μονάχα 8 λεπτών από το κοριτσάκι. Η κατάσταση χειροτερεύει, καθώς δρόμοι του χάρτη έχουν εξαλειφθεί, από ισοπεδωμένα απ’ τους βομβαρδισμούς κτίρια, εικόνες που περιγράφονται λεκτικά και δεν βλέπουμε ποτέ. Στο άκουσμα της τρομοκρατημένης φωνούλας της μικρής που διαρκώς πυροβολούν οι Ισραηλινοί, οι τηλεφωνητές λυγίζουν, δακρύζουν, οργίζονται και ξεσπούν σε φωνές, ανήμποροι να επέμβουν άμεσα, 52 χλμ. μακριά από το περιστατικό αυτό, τη στιγμή που ο χρόνος ολοένα λιγοστεύει και η τεράστια καθυστέρηση τείνει να αποβεί μοιραία.
Η κάμερα από τον έναν στον άλλον σε συνεχόμενη λήψη καταγράφει στα χνάρια του ρεαλισμού των Νταρντέν την ψυχολογική φθορά των τηλεφωνητών, που προσπαθούν να εμψυχώσουν την μικρούλα. Το παιχνίδι των αντανακλάσεων των προσώπων τους, πότε στα γυάλινα χωρίσματα των γραφείων στο τηλεφωνικό κέντρο, πότε στις οθόνες των υπολογιστών, εντείνει την αποστασιοποίηση παραπέμποντας και στην πραγματική απόσταση που τους χωρίζει από το σημείο όπου βρίσκεται το κορίτσι, εκφράζοντας παράλληλα την εσωτερικευμένη ένταση.
Με την εύστοχη παρατήρηση ενός τηλεφωνητή, πως με τον τεχνολογικό εξοπλισμό του ισραηλινού στρατού μπορεί να εντοπιστεί μέσα από θερμικές κάμερες το ζωντανό κοριτσάκι, αποκαλύπτεται το νοσηρό παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι, που παίζουν οι στρατιώτες, μόνο που εδώ πρόκειται για την εξάχρονη Χιντ, τα σπαρακτικά πραγματικά καλέσματα της οποίας στην άλλη άκρη της γραμμής δεν αφήνουν κανέναν ασυγκίνητο.
Οι πραγματικές διαδοχικές φωτογραφίες των όσων δεν μπορούσαμε να δούμε παρουσιάζονται στο τέλος της ταινίας, αποκαλύπτοντας τη φρισκιαστική εικόνα του γαζωμένου από σφαίρες αυτοκινήτου, τις λαμαρίνες του κομματιασμένου ασθενοφόρου και τις φωτογραφίες των εκλιπόντων, των διασωστών και της μικρούλας Χίντ. Το ντοκιμαντέρ κλείνει με την εικόνα της χαροκαμένης μητέρας της, που προσπαθεί σαστισμένη να αφηγηθεί την τελευταία επικοινωνία με την κόρη της.
Αυτό το πραγματικό τραγικό περιστατικό τεκμηριώθηκε μονάχα ηχητικά, δίχως εικόνα από το τηλεφωνικό κέντρο, ούτε από το αυτοκίνητο όπου κρυβόταν το κοριτσάκι. Μεταξύ ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας, η σκηνοθέτρια επιχειρεί να αναπαραστήσει το κλίμα στο τηλεφωνικό κέντρο, κρατώντας αυτούσιο το συγκλονιστικό ηχητικό ντοκουμέντο της μικρής. Δηλαδή, οι θεατές βλέπουν μονάχα τις δραματοποιημένες απέλπιδες προσπάθειες των τηλεφωνητών -που ενσαρκώνουν ηθοποιοί- να κρατήσουν επικοινωνία με την μικρή, ενώ στην άλλη άκρη της γραμμής ακούνε την πραγματική τρομαγμένη φωνούλα της μελλοθάνατης Χιντ. Έτσι, σε απευθείας ηχητική σύνδεση με την εμπόλεμη ζώνη ακούγονται πραγματικοί πυροβολισμοί πίσω από τη φωνή τής μικρής, αποκαλύπτοντας το φρικιαστικό πρόσωπο της γενοκτονίας. Η αγωνία κορυφώνεται με τη δράση εξολοκλήρου μέσα στο τηλεφωνικό κέντρο, σε μια ταινία που εξελίσσεται σε ψυχολογικό θρίλερ για γερά νεύρα, στα χνάρια ταινιών τύπου «Τηλεφώνημα» (2013/Μπραντ Άντερσον) και «Σε λάθος χρόνο» (2013/Στίβεν Νάιτ).
Η παγερή σιωπή στο τέλος της προβολής και τα δακρυσμένα μάτια των θεατών επιβεβαιώνουν πως αυτή η συνταρακτική ταινία γροθιά-στο-στομάχι ζωντανεύει την οδυνηρή πραγματικότητα της γενοκτονίας στην Παλαιστίνη, που αποσιωπείται επιμελώς από τα κυρίαρχα ΜΜΕ.
Η «Φωνή της Χιντ Ρατζάμπ» θα κυκλοφορήσει σύντομα στις αίθουσες από την Cinobo, όμως θα προβληθεί και στο Τριανόν στις 16/10/2025 στις 20:00, στα πλαίσια του «4ου φεστιβάλ Παλαιστινιακού κινηματογράφου» (16/10 – 16/11/2025).
* Η Ιφιγένεια Καλαντζή είναι θεωρητικός-κριτικός κινηματογράφου, ifigenia.kalantzi@gmail.com
INFO:
- Από 9/10/2025 προβάλλεται στον κινηματογράφο STUDIO το ντοκιμαντέρ «Νατζί Αλ-Αλί: Στην αγκαλιά του Χαντάλα» (2014), του Φάικ Τζαράντα, για τον δολοφονημένο πολιτικό Παλαιστίνιο σκιτσογράφο.
- Για τα 81 χρόνια από την Απελευθέρωση της Αθήνας (12/10/1944), θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ «Πειθαρχική Μεραρχία “999”», του Κώστα Σταματόπουλου, Σάββατο 11/10/2025, στις 20:00 στον κινηματογράφο ΤΡΙΑΝΟΝ. Ακολουθεί συζήτηση με τους συντελεστές.
- Η ομάδα Σινέ Κατοίκιση, στο πλαίσιο του συνεδρίου ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΕ ΚΡΙΣΗ του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων ΣΑΔΑΣ διοργανώνει τριήμερο προβολών και συζητήσεων (10 – 12/10/2025), με θέμα «ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΕ ΚΡΙΣΗ: Το σινεμά ως κατοίκιση και οι ιστορικοί κινηματογράφοι υπό εξαφάνιση», στον κινηματογράφο STUDIO, στις 21:30, με ελεύθερη είσοδο (www.newstarartcinema.gr).
- Προβολή με ελεύθερη είσοδο του ντοκιμαντέρ για την Παλαιστίνη «’48 Αντίσταση στον μεγάλο εποικισμό», Κυριακή 12/10/2025 στις 19:00, στην Κατάληψη Λέλας Καραγιάννη.
