του Δημήτρη Μπελαντή
Ο ίδιος ο τίτλος του κειμένου αυτού εγείρει ορισμένα προβλήματα σαφήνειας και ορισμού. Ενάμιση χρόνο μετά την εμφάνιση της πανδημίας του Covid-19 (2), είναι ακόμη ασαφέστερο το τί πλέον σημαίνει ο όρος «Αριστερά», από τί είναι και πώς λειτουργεί ο ιός αυτός και η αντίστοιχη ασθένεια. Υπάρχει, κατ’ αρχάς μια ιστορικότητα των εννοιών. «Αριστερά» από την Γαλλική Επανάσταση και μετά, και ακόμη σαφέστερα μετά την Ρώσικη Επανάσταση ή Επαναστάσεις, ήταν η παράταξη και ο χώρος που ήθελε να αποσπάσει την εξουσία και τους υλικούς πόρους ή τα μέσα παραγωγής από την καπιταλιστική τάξη και να τους μεταφέρει στην εργατική τάξη και τις άλλες λαϊκές τάξεις και στρώματα, ενισχύοντας τα δικαιώματα και ελευθερίες όλης της κοινωνίας – είτε με τρόπο μεταρρυθμιστικό είτε με τρόπο επαναστατικό. Ήταν επίσης η παράταξη του εργατικού κινήματος με αναφορά στον μαρξισμό και, λιγότερο, στον αναρχισμό, ο οποίος βασικά δεν αποδεχόταν την έννοια της «Αριστεράς».
ΕΔΩ ΚΑΙ κάποιες δεκαετίες, η μεν επανάσταση φαίνεται να έχει «ανασταλεί» η δε μεταρρύθμιση ακόμη και σε καπιταλιστικά πλαίσια να έχει βαλτώσει, σε συνθήκες θριάμβου του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Η ματαίωση του πειράματος ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα και η υποταγή του στο κεφάλαιο και την Ε.Ε. ψ βάθυνε ακόμη περισσότερο την κρίση αξιοπιστίας της Αριστεράς και μάλιστα όχι μόνο του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ. Σήμερα, μιλώντας για Αριστερά, μπορεί κανείς να εννοεί δύο πράγματα: είτε τις οργανώσεις και κόμματα που πηγάζουν γενεαλογικά από αυτήν την παράδοση και διακηρυκτικά αναφέρονται σε αυτήν: η «Υπαρκτή Αριστερά». Είτε το πολύμορφο, βέβαια, και με πολλές τάσεις πλαίσιο ιδεών, αρχών και στρατηγικών που αναφέρονται στην ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση μιας δίκαιης κοινωνίας, ανεξάρτητα από τον φορέα τους ή το αν υπάρχει καν σήμερα τέτοιος φορέας. Και πάλι, χάριν συνεννόησης, θα χρησιμοποιώ τον όρο Ιδέες της Αριστεράς.
Δεν χρειάζεται να επαναλάβω όσα έχω γράψει αλλού: η κρατική διαχείριση της πανδημίας, ιδίως από το φθινόπωρο του 2020 και μέχρι σήμερα, έχει αποτελέσει το πρόσχημα και τη δικαιολόγηση για μια όλο και πιο αυταρχική μορφή διακυβέρνησης που πιθανόν να εγκυμονεί και μια οξύτερη ακόμα πολιτειακή μεταβολή προς ολοκληρωτική καπιταλιστική κατεύθυνση. Βάσει της κρατικής εργαλειοποίησης της προστασίας της δημόσιας υγείας και ιδίως της λογικής του καθολικού εμβολιασμού με την χρήση καταναγκαστικών μέσων ή κινήτρων, προχώρησαν α) καθεστώτα άνισης και διαφοροποιημένης πρόσβασης στον ελεύθερο χρόνο με αποκλεισμούς των ανεμβολίαστων· β) στον τομέα υγείας-πρόνοιας αναστολές εργασιακών σχέσεων των αρνούμενων να εμβολιαστούν εργαζομένων και εισαγωγή του πιστοποιητικού εμβολιασμού (Green Pass)· γ) όξυνση της ποινικής νομοθεσίας για τον έλεγχο της πληροφόρησης – νέο άρθρο 191 του ΠΚ· δ) πειθαρχικές και ποινικές διώξεις κατά γιατρών με «αιρετική» άποψη· ε) μαζική συκοφάντηση από κυβέρνηση αλλά και Αντιπολίτευση όσων έχουν για οιονδήποτε λόγο σκεπτική θέση προς τον καθολικό εμβολιασμό.
Η στάση της Αριστεράς, με βάση τις θεμελιώδεις αρχές της, θα έπρεπε να είναι ριζικά αντίθετη και ανταγωνιστική προς αυτή την πολιτική. Η ισότητα μπροστά στον νόμο και τα ανθρώπινα δικαιώματα ‒τουλάχιστον, σε αυτό το «στάδιο», ακόμη και για εκείνους της σταλινικής Αριστεράς‒ θα έπρεπε να σημαίνει τη μη στέρηση ούτε των κοινωνικών και πολιτικών αλλά ούτε και των ατομικών δικαιωμάτων, που αποτελούν την πρώτη γενιά δικαιωμάτων, όπως, μεταξύ αυτών, το δικαίωμα να ελέγχεις το σώμα σου. Και όμως, όχι. Η Υπαρκτή Αριστερά, δηλαδή ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΜέΡΑ25, το ΚΚΕ, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ και άλλες εξωκοινοβουλευτικές αριστερές οργανώσεις, αφού τοποθετήθηκε από θέση αρχής υπέρ του καθολικού εμβολιασμού και μάλιστα με σκευάσματα που δεν έχουν ακόμη ελεγχθεί πλήρως για τις επενέργειές τους, προχώρησε σε ένα επόμενο κρίσιμο βήμα: τυπικά μεν διαφώνησε με τα κατασταλτικά μέτρα όσον αφορά ειδικά τις αναστολές εργασίας, και μετά τη διακήρυξη αυτή και μιαν αρχική αναιμική συμμετοχή στα συλλαλητήρια της ΠΟΕΔΗΝ «ξέχασε» το ζήτημα ότι μισοαπολύθηκαν (ώς τις 31/10/21 που το θέμα θα επανεξεταστεί, σύμφωνα πάντα με τον ισχύοντα ν. 4820/2021) για δύο μήνες περίπου 8.000 εργαζόμενοι στο κρίσιμο εν μέσω πανδημίας σύστημα υγείας, οι οποίοι, τηρώντας τα συνήθη μέτρα, δεν θ’ αποτελούσαν καμία πρόσθετη απειλή ούτε για τους συναδέλφους τους ούτε για τους ασθενείς, καθώς είναι πλέον δεκτό ότι οι εμβολιασμένοι με τα παρόντα εμβόλια και μολύνονται και μεταδίδουν την μόλυνση. Δεν «ξέχασε» όμως τους ψευδώνυμα «αντιεμβολιαστές» , δηλαδή όσους ήθελαν αντί των οργανώσεων της «Υπαρκτής Αριστεράς» να κινητοποιηθούν κατά των μισοαπολύσεων και των άλλων μέτρων απαρτχάιντ και όντως κινητοποιήθηκαν (3). Γι’ αυτούς είχε πολλά να πει και μάλιστα συλλήβδην: ανορθολογικοί, αντιεπιστημονικοί, «ψεκασμένοι», ιδίως Ακροδεξιοί ή και φασίστες ακόμα· τραμπιστές, οπαδοί του ακροδεξιού προέδρου Μπολσονάρο, κ.ο.κ.
ΓΙΑΤΙ, όμως, συνέβη αυτό; Είναι σημαντικό να προσπαθήσουμε να το αποκρυπτογραφήσουμε, αν θέλουμε να το αλλάξουμε. Η σημερινή Αριστερά έχει κρατήσει από το παρελθόν όχι τις ηρωικές ή τις ποιητικές στιγμές των εργατικών και λαϊκών εξεγέρσεων αλλά την ιστορική σαβούρα και σκουριά του κινήματος: όχι την δημοκρατία και τον ανθρώπινο συλλογικό ή ατομικό αυτοπροσδιορισμό, αλλά την άκριτη και μονοσήμαντη υποταγή στην τεχνοεπιστημονική εξουσία, στην ίδια τεχνοεπιστήμη που δεν βελτίωσε μόνο σημαντικά την ζωή των ανθρώπων αλλά και κατασκεύασε σε μία άλλη εκδοχή της τα αέρια του Άουσβιτς-Μπιρκενάου, τις βόμβες που κατέστρεψαν το Κόβεντρυ και την Δρέσδη, τα πυρηνικά που εξαέρωσαν τους ανθρώπους στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι και τις παγωμένες εγκαταστάσεις των σοβιετικών στρατοπέδων στην Κολιμά και τη Βορκουτά. Την τυφλή υποταγή στην συγκεντρωτική εξουσία που θυμίζει τα πειράματα της γραφειοκρατικής άρχουσας τάξης στον «Υπαρκτό Σοσιαλισμό» και που νομιμοποιεί τη σύγχρονη βιοπολιτική εξουσία του τυπικού ύστερου καπιταλισμού. Την απόρριψη των ατομικών δικαιωμάτων και την ανιστόρητη αντιπαράθεση μεταξύ δήθεν «αριστερών» κοινωνικών δικαιωμάτων και «θατσερικών» ατομικών δικαιωμάτων. Την κοντόθωρη ταύτιση του κρατισμού με την κοινωνική αλληλεγγύη. Την άνευ αρχών στάση που θέλει δικαιώματα μόνο για «εμάς τους καλούς» και καταστολή για τους «άλλους, τους κακούς» – όπου οι «άλλοι» δεν είναι, όμως, οι «ιδιοκτήτες-κουλάκοι» στη Σοβιετική Ρωσία αλλά συνάνθρωποί μας που έχουν άλλη επιλογή για το σώμα και την υγεία τους.
Προχωρώντας σε αυτό το διάβημα, η «Υπαρκτή Αριστερά» καταρρέει εκκωφαντικά – με τρόπο που θυμίζει έντονα την απροσδόκητη κατάρρευση της Σοσιαλιστικής Διεθνούς στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (καλοκαίρι 1914, συνθηκολόγηση με τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο) ή την κατάρρευση των εργατικών κομμάτων στην Γερμανία το 1933 με την άνευ αντίστασης άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία. Μένει να δούμε τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.
* Ο Δημήτρης Μπελαντής είναι δικηγόρος
Υποσημειώσεις
1) Δανείζομαι τον όρο του τίτλου από το γνωστό μυθιστόρημα της πολύ αξιόλογης συγγραφέως Μαρώς Δούκα.
2) Χρησιμοποιώ τον όρο «πανδημία» χάριν συνεννόησης, καθώς δεν έχω τις ειδικές γνώσεις για το αν είναι όντως πανδημία ή επιδημία.
3) Κάτω από διάφορες σημαίες, εκτός από την συγκέντρωση και διαδήλωση της 2 Οκτωβρίου η οποία καλέστηκε καθαρά από αριστερό και αναρχικό κόσμο και συλλογικότητες.
