Διαβάστε τα προηγούμενα Μέρος Α’, Μέρος Β’, Μέρος Γ’, Μέρος Δ’, Μέρος Ε’, Μέρος ΣΤ’, Μέρος Ζ’, Μέρος Η’, Μέρος Θ΄, Μέρος Ι’ , Μέρος ΙΑ’
«Πάντως να ξέρετε, δεν θα μένουμε έξω από την πόρτα του κόσμου ζητιανεύοντας λίγη Πατρίδα»
Ανδρέας Ζαρμπαλάς
(«101 ποιήματα για μια χούφτα τόπο»)
Επιμέλεια: Γιώργος Κυριακού
Η Αδελφότητα Λαζατινών Βορείου Ηπείρου «Η Αγία Παρασκευή» ιδρύθηκε το 1998. Συνεχίζοντας την έρευνά μας για τη διασπορά των Βορειοηπειρωτών, συναντήσαμε τον πρόεδρό της Κωνσταντίνο Γεροντάτη:
Κωνσταντίνε, ποιος ήταν ο στόχος της ίδρυσης της Αδελφότητας;
Η αδελφότητα ήταν από τις πρώτες που ιδρύθηκαν από τότε που μεταναστεύσαμε. Στόχος, να συναντιόμαστε, να αλληλοβοηθιόμαστε και «να έχουμε το χωριό μας στην Αθήνα». Για την αλληλεγγύη και την εξύψωση του βορειοηπειρωτικού φρονήματος. Για τη βαριά κληρονομιά που πρέπει να μεταφέρουμε, για το Λαζάτι, που ήταν στην πρώτη γραμμή.
Για πες…
Είχαμε πολιτικά διωκόμενους και φυλακισμένους αγωνιστές της πατρίδας την περίοδο του Ενβέρ… Από το Λαζάτι κατάγονται όλοι οι ιστορικοί πρόεδροι της Ομόνοιας και ένας πλούτος λογοτεχνών, όπως ο Ανδρέας Ζαρμπαλάς, ο Φώτος Κυριαζάτης, ο Βαγγέλης Ζαφειράτης… Η αδελφότητά μας συνεχίζει τους αγώνες στο σήμερα.
Λίγα λόγια για τις δράσεις σας;
Οι συγχωριανοί μου ήταν στην πρώτη γραμμή σε συλλαλητήρια. Από το 1998 που ιδρύθηκε η Αδελφότητα είχε πολλές δραστηριότητες, καταρχήν για να μαζευτούμε, έπειτα να στηρίξουμε ο ένας τον άλλον και παράλληλα να βοηθήσουμε το χωριό μας: εκδηλώσεις, χορευτικές δραστηριότητες και οικονομικές συνδρομές για τα προβλήματα του χωριού. Έτσι καταφέραμε το 2016 το χωριό μας να είναι το πρώτο που είχε δημόσιο φωτισμό, με έξοδα δικά μας και την τεχνική υποστήριξη του Δήμου Φοινικαίων. Μετά φωτίστηκαν κι άλλα χωριά της Φοινίκης. Φτιάξαμε ένα σημαντικό τμήμα του δρόμου με την Αδελφότητα Καλτσακιωτών (το Καλτσάκι είναι χωριό στην ίδια ράχη με το Λαζάτι), κι εδώ και 10 χρόνια το φροντίζουμε μαζί.
Έχετε υποστήριξη;
Γενικά η κεντρική εξουσία στην Αλβανία, αλλά και δυστυχώς κι ο Δήμος, μας έχει παραμελήσει. Έτσι και τα ορεινά χωριά στα Ριζά που ανήκουν στον Δήμο μας (Δίβρη, Γράσδιανη, Λεσινίτσα, Άγιος Ανδρέας κ.λπ.) έχουν αφεθεί στη μοίρα τους, χωρίς υποδομές. Σπουδαία μοναστήρια και μνημεία επίσης, που θα μπορούσαν να ενταχθούν υπό την προστασία της UNESCO κι έτσι να αναπτυχθεί ένας ποιοτικός τουρισμός, μαραζώνουν. Όμως είμαι αισιόδοξος.
Στο καφενείο που βρεθήκαμε άκουσα για πρώτη φορά…
…ότι «η Βόρειος Ήπειρος δεν θα σβήσει»! Υπάρχουν νέα παιδιά που αγαπούν τον τόπο, χορεύουν και κρατάνε τη γλώσσα και τις παραδόσεις μας. Μπορεί να είμαστε 60 σπίτια, αλλά είμαστε ενωμένοι και προχωράμε. Είχαμε χορευτικό, την εποχή της δικτατορίας, που πήγαινε σε φεστιβάλ. Εμείς στηρίζουμε αλλά και συνεργαζόμαστε με το χορευτικό του Πολιτιστικού Συλλόγου «Βουθρωτός», όπως και με το χορευτικό της Δίβρης. Σε αυτά συμμετέχουν συμπατριώτες από διάφορα χωριά του Βούρκου (στην κοιλάδα του Δήμου Φοινικαίων)
Πώς πέρασε η περίοδος του Covid; Πώς δραστηριοποιηθήκατε;
Όταν έκλεισαν τα σύνορα, οι δικοί μας στα χωριά θυμήθηκαν την εποχή του 1945, που σφραγίστηκαν μέχρι το 1990. Οι γερόντοι στο τηλέφωνο έλεγαν «μας ξεχάσατε»… Όταν έφτασαν τα πρώτα φάρμακα ανέβηκε το ηθικό τους. Κάθε μήνα έπαιρναν τα φάρμακά τους. Αποφασιστική ήταν η βοήθεια του Συλλόγου Βορειοηπειρωτών Θεσπρωτίας και ιδιαίτερα των μελών του, Δημήτρη Κωνσταντινίδη και Οδυσσέα Ντούτση.
Κωνσταντίνε, είσαι και μέλος της Επιτροπής για την απογραφή των Ελλήνων στην Αλβανία. Πώς βλέπεις την κατάσταση μετά την αναβολή της Απογραφής;
Το αλβανικό κράτος για μια ακόμα φορά διέψευσε τις διακηρύξεις του. Προσωπικά πιστεύω ότι όλος ο κόσμος θα ερχόταν το φθινόπωρο για να απογραφεί. Η απογραφή την Άνοιξη –αν πραγματοποιηθεί– θα είναι μια φωτογραφία της αλήθειας. Θα εκπλαγούν και οι μεν και οι δε… με τον αριθμό των 250-280.000 Βορειοηπειρωτών. Αν γίνει και πιο σοβαρή δουλειά στην επιτροπή, θα καταγραφούν και οι γηγενείς Βορειοηπειρώτες από τον Αυλώνα, την Κορυτσά, τη Χιμάρα και οπουδήποτε αλλού ζουν κι έχουν ελληνική συνείδηση, ανεξαρτήτως του ποια γλώσσα μιλούν, όπως π.χ. οι Ελληνόβλαχοι.
Ποιες προοπτικές θέτετε ως αδελφότητα για το μέλλον;
Με άλλες αδελφότητες βρισκόμαστε πολύ συχνά και προσπαθούμε να ιδρύσουμε την Ομοσπονδία Αδελφοτήτων και Συλλόγων Δήμου Φοινικαίων. Ενωμένοι θα αποκτήσουμε ισχυρή φωνή για τα δικαιώματά μας. Βουίζει η Μπίστρισα, το ποτάμι μας, που γράφει και ο λογοτέχνης μας Φώτος Κυριαζάτης: «Ο πόθος του υγρού στοιχείου ν’ αγκαλιάσει την ξηρά με τους επίσης κυματισμούς της ‒τους λόφους και τα βουνά‒ τα γιγάντια μαρμαρωμένα κύματα. Τότε θυμίζει ξεσηκωμό λαών. Ένα ξέσπασμα ολικό, απρόβλεπτο, θολό, παρασύροντας ό,τι λάχει στο διάβα του». Το είδαμε όταν ενωθήκαμε και κερδίσαμε το βοήθημα για τους γέροντές μας. Το ελλαδικό κράτος, αντί να δίνει κίνητρα για να επιστρέψουμε στα χωριά μας, το 2014 κατάργησε το βοήθημα αυτό που έχουν όλοι οι Έλληνες (όλοι μας έχουμε ελληνική υπηκοότητα) κι αργότερα, το 2019, μπήκαν οι προϋποθέσεις για 40ετία παραμονή στην Ελλάδα! Καταπολεμήσαμε και τη νοοτροπία αρκετών του τύπου «άντε μωρέ, Αλβανός είσαι». Με τον αγώνα μας στα συλλαλητήρια είπαμε «είμαστε εδώ», και κατακτήσαμε αυτό το μικρό βοήθημα των 360 ευρώ. Πέρα από το οικονομικό, τους αναγκάσαμε να μας αναγνωρίσουν ως Έλληνες.
Πώς θα ήθελες να κλείσεις;
Με τους ποιητές μας που μας στηρίζουν, και εμείς είμαστε υπερήφανοι για την κληρονομιά που μας αφήνουν, για όλη τη Βόρειο Ήπειρο. Ξεκινήσαμε με τον Ζαρμπαλά, θα κλείσουμε λοιπόν με τον Ζαφειράτη: «Γυρίζω, τριγυρίζω, ψάχνω το όνομά μου, στις πέτρες τις αμίλητες και τις χορταριασμένες. Γυρίζω, τριγυρίζω τόσους αιώνες τώρα!… Εδώ στα γέρικα βουνά, μπερδέψαμε το αίνιγμα κι η μάνα μας η θάλασσα δεν φάνηκε ακόμη…»
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
«Την Παρασκευή 16/9 η Πρόεδρος της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων, Δημόσιας Διοίκησης και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κυρία Klotilda Bushka, πραγματοποίησε συνάντηση με τους “πολίτες” της Χιμάρας (συνάντησε μόνο τους δημογέροντες και τους υπαλλήλους του δημαρχείου, καθώς θεωρεί ως πολίτες μόνο άτομα προσκείμενα στο κόμμα της)… για να τους ενημερώσει για την πορεία εφαρμογής του Νόμου 20/2020. Την επόμενη μέρα, ο Διευθυντής του ASHK (Διεύθυνση Κτηματολογίου), Αρτάν Λάμε, ήρθε στη Χιμάρα και μοίρασε 10 τίτλους ιδιοκτησίας με τη μεγαλοπρέπεια ενός ριάλιτι… Οι ιδιοκτήτες έχουν γίνει πρώην ιδιοκτήτες. Ο Νόμος 20/2020, αντί να λύσει το περιουσιακό πρόβλημα, το επιδείνωσε ακόμη περισσότερο. Τα πιστοποιητικά που έχουν διανεμηθεί μέχρι στιγμής δεν είναι περισσότερα από 20. Ένας δημοσιογράφος και πρώην βουλευτής της αριστεράς, που πρόσφατα μετατράπηκε σε φωτογράφο, έλαβε ένα πιστοποιητικό. Τα άλλα ανήκουν στους ολιγάρχες και σε λίγους ντόπιους, που τα πούλησαν στους ολιγάρχες. Άρα, όλος ο σκοπός του νόμου είναι η περιουσία να αλλάξει χέρια και να κλαπεί άδικα από τους γηγενείς Χιμαριώτες… Ο Αρτάν Λάμε έρχεται στη Χιμάρα και μοιράζει “τίτλους ιδιοκτησίας”, όπως οι αποικιστές εξαπατούσαν τους ιθαγενείς ανταλλάσσοντας χρυσό με καθρέφτες… σαν να μοιράζει “λότο” και να πουλά στους πολίτες όσα τους ανήκουν… Αυτές οι κινήσεις δεν έχουν να κάνουν με την πρόθεση της κυβέρνησης να λύσει οριστικά το περιουσιακό, αλλά με την έναρξη της εκλογικής εκστρατείας για τις αυτοδιοικητικές εκλογές…».
[από ανακοίνωση της ΔΕΕΕΜ ΟΜΟΝΟΙΑ Χιμάρας]
