Του Γιώργου Κυριακού
Διαβάστε τα προηγούμενα Μέρος Α’, Μέρος Β’, Μέρος Γ’, Μέρος Δ’, Μέρος Ε’, Μέρος ΣΤ’, Μέρος Ζ’, Μέρος Η’, Μέρος Θ΄, Μέρος Ι’ , Μέρος ΙΑ’, Μέρος ΙΒ’, Μέρος ΙΓ’, Μέρος ΙΔ, Mέρος ΙΕ΄, Μέρος ΙΣΤ΄, Μέρος Ζ’, Μέρος ΙΗ
H Σμίνετση είναι ένα μικρό χωριό του Δήμου Φοινικαίων στα ορεινά των Ριζών, χτισμένη στους πρόποδες της Όρλιας, σε υψόμετρο 500 μέτρων. Σχολείο άνοιξε το 1938 με δάσκαλο τον Δημήτρη Φίλη. Πολλοί κάτοικοι ξενιτεύτηκαν από τον 19ο αιώνα στην Ελλάδα, στην Αμερική και στην Αυστραλία. Το χωριό κάηκε 2 φορές από τους Αλβανοτσάμηδες, που συνεργάστηκαν με τα στρατεύματα κατοχής στην Ελλάδα και στην Αλβανία. Τη δεύτερη φορά, στις 17 Απριλίου 1944, Γερμανοί και Αλβανοτσάμηδες, με επικεφαλής τον Μαζάρ Ντίνο, πυρπόλησαν το Καρόκι κι έκαψαν ζωντανά δύο αδέρφια. Την επόμενη μέρα εισέβαλαν στη Σμίνετση, έκλεισαν 12 ανθρώπους στο υπόγειο του σπιτιού του Θοδωρή Παππά και τους έκαψαν ζωντανούς. Στη συνέχεια πυρπόλησαν το χωριό, κι έκλεψαν όλα τα ζωντανά. Την ίδια ημέρα στη Γριάζδανη δολοφόνησαν τρεις, μεταξύ των οποίων και τον γιατρό Πέτρο Νάκο, με πλούσια κοινωνική δράση. Το Δημόσιο Νοσοκομείο των Αγίων Σαράντα φέρει μέχρι σήμερα το όνομά του. Ο Δρόμος συνομίλησε με τον Μιχάλη Φλώρο, πρόεδρο της Αδελφότητας «Ο Άγιος Νικόλαος» της Σμίνετσης:
Πώς ξεκινήσατε την Αδελφότητα Μιχάλη;
Από το 1990-94 ξεκινήσαμε να κατεβαίνουμε στην Αθήνα. Ο ένας έφερνε τον άλλον, ο αδερφός τον αδερφό. Μαζευτήκαμε, κι από την ανάγκη να εκφραστούν οι χωριανοί δημιουργήθηκε η κοινότητα. Η εμπειρία από άλλους Συλλόγους και Αδελφότητες που προϋπήρχαν μας βοήθησε πολύ στα πρώτα μας βήματα. Αυτή εμπειρία πέρασε και σε μας κι έτσι ιδρύσαμε τη δική μας Αδελφότητα το 2007. Πρώτος πρόεδρος εκλέχτηκε ο Μιχάλης Κορακίδης. Για πρώτη φορά οργανωμένα μαζευτήκαμε το 2008.
Ποιες δραστηριότητες έχετε;
Η Αδελφότητα προσπαθεί να οργανώσει τους χωριανούς, να βοηθήσει το χωριό. Είμαστε το πιο απομακρυσμένο χωριό, όχι μόνο της Ελληνικής Μειονότητας αλλά και της Αλβανίας. Από τη Λειβαδιά στη Σμίνετση, μπορείς να πας μόνο με αυτοκίνητο 4×4, παρόλο που είναι μόνο 22 χιλιόμετρα.
Και πώς πηγαίνετε;
Καταφέραμε με τα 7-8 γύρω χωριά να κινητοποιηθούμε και να ανοίξουμε συνοριακό φυλάκιο στην Πόβλα ως τελωνείο. Βοήθησαν οι βουλευτές της Θεσπρωτίας, ο Αλέκος Παπαδόπουλος και ο υφυπουργός Αντώνης Μπέζας. Για λίγες μέρες, στις τρεις μεγάλες γιορτές, μπορούν και περνούν αυτοκίνητα. Τον υπόλοιπο χρόνο έρχονται να μας παραλάβουν ταξί ή αυτοκίνητα. Εμείς το θέλουμε ανοιχτό πιο συχνά.
Στην Αθήνα;
Δεν ζούμε μόνο στην Αθήνα. Σμινετσιώτες ζουν στην Πάτρα, στη Ναύπακτο, στο Μεσολόγγι, στη Λαμία, στο Καρπενήσι, στη Θεσσαλονίκη, στα Γιάννενα, στη Ρόδο, στην Κύπρο… ακόμη και στην Αγγλία και στη Γερμανία. Προσπαθούμε να έχουμε επαφή με όλους. Στην κοπή της φετινής πίτας αποφασίσαμε να έχουμε αντιπροσώπους από όλες αυτές κοινότητες –που συνήθως είναι φαμίλιες– για να έχουν λόγο στις αποφάσεις που παίρνουμε.
Τι έχετε φτιάξει;
Φτιάξαμε τον εξωτερικό φωτισμό του χωριού, κόστους 1.200 ευρώ, μια ωραία βρύση με πέτρα στο κέντρο του χωριού με 8.000 ευρώ, διαμορφώσαμε την πλατεία, έργο που μας κόστισε 12.000 ευρώ, διαπλατύναμε και ανακαινίσαμε το νεκροταφείο με 7.000 ευρώ. Όλη η δουλειά, που δεν υπολογίζεται, πέρασε από τα χέρια των συγχωριανών μας. Με τη στήριξη του Δήμου Φοινίκης, σε μπετονιέρα και διάθεση εργαζομένων, μέσα στην καραντίνα στρώσαμε τον κεντρικό δρόμο του χωριού, 1.500 μέτρα επί 3 μέτρα πλάτος, που μας κόστισε 12.000 ευρώ. Οι χωριανοί μας ετοίμαζαν φαγητό για τους υπαλλήλους του Δήμου. Πρέπει να αναφερθώ ιδιαιτέρως στον κοινοτάρχη μας Ηλία (Κώστα) Μπούρο και στον συγχωριανό μας Αντρέα Κοράκη, που έκαναν πολλά για το χωριό. Επίσης οφείλουμε ένα ευχαριστώ στον αείμνηστο χωριανό μας Πέτρο Φίλη, που χρηματοδότησε την ανακαίνιση της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου, και στον Βασίλη Κέσαρη, που έχτισε το Πνευματικό Κέντρο του χωριού.
Πόσοι ζουν στο χωριό;
Όταν έγινε ο χαλασμός (η μετανάστευση) το 1990, ζούσαμε περίπου 70-75 οικογένειες, γύρω στις 600 ψυχές. Ζούσαν και σε άλλες πόλεις κάπου 50 χωριανοί που δούλευαν σε κρατικές επιχειρήσεις. Επίσης περίπου 6-7 οικογένειες ήταν εξόριστες στο Ελμπασάν. Κάποιοι από αυτούς γύρισαν στο χωριό. Οι δραστηριότητες περιοριζόντουσαν στην κτηνοτροφία, στη γεωργία, αλλά μαζεύαμε και χαμοσφάκι (φασκόμηλο)*. Βοσκούσαν ίσαμε 5.000 γιδοπρόβατα. Σήμερα με τέτοιον δρόμο πώς θα απορροφηθεί η γαλακτοκομική και τυροκομική παραγωγή; Άρα όλα αυτά τελειώνουν. Τώρα ζουν 60-70 άτομα στο χωριό. Ο μέσος όρος είναι προς στην τρίτη ηλικία. Όταν μένουν δύο στο σπίτι, το σπίτι είναι ανοιχτό. Όταν έχει μείνει ένας, λέμε ότι «το σπίτι έκλεισε».
Ερημιά;
Τα αφήσαμε «ακάματα» τα μέρη μας. Τουλάχιστον μέχρι το 2004, υπήρχαν περιθώρια να φτιαχτούν οι υποδομές για να μπορούμε να ταξιδεύουμε στα χωριά μας. Μετά τα πράματα ζόρισαν πολύ. Έχουμε μεγάλες ευθύνες και εμείς, αλλά οι μεγαλύτερες βαραίνουν τις πολιτικές ελίτ που είχαν την τύχη του τόπου μας στα χέρια τους, και από την άλλη μεριά το πολιτικό σύστημα της Ελλάδας, το οποίο δεν είχε, ούτε έχει σχέδιο. Πάσχουμε για ανθρώπους. Ερημιά. Είχαμε κι έχουμε προβλήματα με τους γείτονές μας Αλβανούς οι οποίοι μαζεύουν τσάι, χαμοσφάκι, ρίγανη, που βέβαια είναι δικαίωμά τους, αλλά το κάνουν ξεριζώνοντάς τα. Τα καταστρέφουν δηλαδή. Κάναμε συνάντηση με τον πρώην δήμαρχο και τον βουλευτή Βαγγέλη Ντούλε, αλλά δεν έχει δοθεί λύση…
Ανταμώνετε;
Εδώ και 3-4 χρόνια κάνουμε το πανηγύρι του χωριού τον Δεκαπενταύγουστο, που φτάνει μέχρι και 400 άτομα. Το αντάμωμα των χωριανών γίνεται όπου κι αν βρισκόμαστε. Κι όταν χρειαζόμαστε οικονομική συνδρομή, χρηματοδοτούν όσο μπορούν, όλοι!
Συνεργάζεστε με τα γύρω χωριά;
Πώς αλλιώς καταφέραμε να έχουμε τελωνείο στην Πόβλα; Πρέπει να τονίσουμε όμως ότι η συνεργασία των χωριών υπό την αιγίδα του Δήμου θα έφερνε περισσότερα αποτελέσματα.
Με την απογραφή τι θα κάνετε;
Σίγουρα θα είμαστε εκεί, αλλά είναι πάλι πιθανόν να αναβληθεί. Μάλλον δεν θέλει η αλβανική κυβέρνηση να παρουσιάσει μικρό αριθμό που έχει ο πληθυσμός, λόγω της μετανάστευσης…
Είναι ωραία στο χωριό σου Μιχάλη;
Έχουμε τη φύση με έναν παράδεισο από φαρμακευτικά βότανα, έχουμε πολλούς παλιούς οικισμούς, αρχαίους. Δίπλα στο χωριό είναι το κάστρο της Ρίπεσης, το κάστρο του Δούκα, η σπηλιά της Λούστρας, το ασκηταριό της Όρλιας, τα Μαναπούλια, που ήταν αρχαιότατος πολιτισμός. Έχουμε ιστορικές εκκλησιές και κοντισματάκια (ξωκλήσια). Η Παναγιά στη Ρίπεση ήταν ξακουστή. Μαζευόντουσαν όλα τα χωριά από τους Φιλιάτες. Έχουμε τον θαυματουργό Άγιο Παντελεήμονα και τον Άγιο Γεώργιο. Είμαστε τυχεροί που δίπλα στο σύνορο έχουμε ενισχυτή της τηλεφωνίας και μπορούμε να μιλάμε μέσω της ελλαδικής τηλεφωνίας. Εμείς θα συνεχίσουμε την προσπάθεια, πιστεύοντας και σε ένα θαύμα, πως κάτι θα γίνει στον τόπο μας. Ευχαριστώ όλους τους χωριανούς για τις προσπάθειές τους για το χωριό μας, κι ευχαριστώ την εφημερίδα σας για την προσπάθεια να αναδείξει τον τόπο μας. Σας εύχομαι να έρθετε με το καλό!
* Η συλλογή φασκόμηλου, που γινόταν υπό αυστηρές οδηγίες, απέδιδε ένα μικρό αλλά σημαντικό εισόδημα. Το κράτος έκανε εξαγωγές του αιθέριου ελαίου και πλήρωνε κάθε συλλέκτη ανάλογα με τη σοδειά του.
