Διαβάστε τα προηγούμενα Μέρος Α’, Μέρος Β’, Μέρος Γ’, Μέρος Δ’, Μέρος Ε’, Μέρος ΣΤ’, Μέρος Ζ’, Μέρος Η’, Μέρος Θ΄, Μέρος Ι’ , Μέρος ΙΑ’, Μέρος ΙΒ’
Του Γιώργου Κυριακού
Η Αδελφότητα Σχωριαδιτών από το Πωγώνι Δρόπολης
Συνεχίζοντας την έρευνα για τη βορειοηπειρωτική διασπορά, συνομιλήσαμε με τον Αλκιβιάδη Νταλέ, πρόεδρο της Αδελφότητας Σχωριαδιτών «Η Γέννησις της Θεοτόκου». Οι Σχωριάδες είναι ένα από τα 7 χωριά του Πωγωνίου, το οποίο είχε ιδρύσει την Αδελφότητα στην Κωνσταντινούπολη από το 1769! Μετά τους πολέμους, στις αρχές του 20ού αιώνα και τη νέα φάση του Βορειοηπειρωτικού, αναδιοργανώθηκε το 1927, με έδρα στην Αθήνα. Το 1928 δημιουργήθηκε παράρτημα στην Αμερική και το 1934 απέκτησε νέο καταστατικό. Από το 1945 μέχρι και το 1990, η δράση της περιορίστηκε στην Ελλάδα, λόγω των κλειστών συνόρων. Από το 1990 ξεκίνησε η νέα σχέση της με το χωριό.
Άλκη, έχετε μεγάλη ιστορία…
Όσο κι αν ακούγεται παράξενο, πριν από 3 χρόνια γιορτάσαμε τα 250 χρόνια της αδελφότητας. Η επίτιμη πρόεδρος, η ηγουμένισσα της Μονής Αγίας Τριάδας στον Νέο Βουτζά, σε μια επίσκεψή της στο Οικουμενικό Πατριαρχείο ερεύνησε στα αρχεία του και εντόπισε στοιχεία που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη της Αδελφότητας υπό την προστασία του, από τον 18ο αιώνα. Από τότε κιόλας, Σχωριαδίτες στην Πόλη ασχολούνταν με την κηπουρική, την ασβεστοποιία και το εμπόριο. Όπως και άλλες Αδελφότητες από το Πωγώνι, απόκτησαν μεγάλη οικονομική επιφάνεια, παρ’ όλο που τα χωριά μας ήταν μικρά. Η φιλεκπαιδευτική Αδελφότητά μας στήριζε τους νεοεισερχόμενους μετανάστες, πλήρωνε τους δασκάλους και τους παπάδες στο χωριό και έκανε κοινοτικά έργα. Το 1793 έχτισε το πρώτο διώροφο Σχολείο, την Εκκλησία μας, δυο κοινόχρηστους μύλους, το κοινοτικό πηγάδι, το κοινοτικό καφενείο και έργα για την άρδευση. Όμως το μεγαλύτερο κατόρθωμά της Αδελφότητας είναι ότι κατάφερε, σε συνεργασία με τις Αδελφότητες Χλωμού και Πολύτσανης, να εξαγοράσει από την Υψηλή Πύλη τις περιουσίες μας, που τις κατείχαν αγάδες, και να τις μοιράσει με κριτήρια ισότητας.
Η παράδοση συνεχίζεται. Όταν ακούω «Σχωριάδες», τα λόγια συνοδεύονται με θαυμασμό.
Το 1990, που άνοιξαν τα σύνορα, συγχρονιστήκαμε για να υπηρετήσουμε τα πάτρια εδάφη. Βρήκαμε μια οργανωμένη Αδελφότητα σε σύγκριση με άλλες, μονιάσαμε και λειτουργήσαμε σαν ένα κοινό σώμα. Με ενωτικά πρόσωπα, την ηγουμένη Μαρία-Ελένη Καλέμη, με καταγωγή από το χωριό μας, και τον Γιάννη Τσαμπέρη από την Αδελφότητα της Αμερικής, οργανώσαμε έρανο υπέρ της ανέγερσης της εκκλησίας μας, που ισοπεδώθηκε το 1984. Στην ανέγερση συνέβαλε και ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος. Κατασκευάσαμε νέο υδραγωγείο 3 χιλιομέτρων, έγιναν έργα καλλωπισμού, δρόμοι, το κοινοτικό καφενείο, και μετά το 2010 ξεκίνησε η ανακαίνιση του Σχολείου με τη βοήθεια του Προξενείου Αργυροκάστρου. Ενθαρρύνοντας τις ιδιωτικές δωρεές, ανακαινίστηκαν ξωκλήσια, βρύσες, η πλατεία και άλλα μικρά έργα. Ένα άλλο γεγονός θα σου πω: το καθένα από τα 42 παράθυρα του Σχολείου επισκευάστηκε με ξεχωριστές δωρεές.
Γενικά πώς λειτουργείτε;
Οργανώνουμε εκδηλώσεις για τη σύσφιξη των επαφών μεταξύ μας και εράνους με προορισμό τα έργα στο χωριό. Εκδίδουμε από το 2003 περιοδικό για την ιστορία, τις παραδόσεις, τις δράσεις, αλλά και ενημερώνουμε αναλυτικά και με διαφάνεια, ακόμα και για το τελευταίο ευρώ προσφοράς, για να μην υπάρχει καμία καχυποψία. Υπάρχει άρτια συνεργασία της Δημογεροντίας, της Αδελφότητας, της Εκκλησιαστικής Επιτροπής και της Νεολαίας. Στο χωριό μας λέμε: «τόποι, τρόποι και άνθρωποι». Το ευτύχημα είναι ότι ένας συγχωριανός μας, ο εκδότης Θωμάς Νάκας, πρώην πρόεδρος της Αδελφότητας, έχει εγκατασταθεί μόνιμα σχεδόν στο χωριό, προσφέροντας πολύτιμες υπηρεσίες και σημαντική οικονομική βοήθεια.
Είπες ότι το 1990 «μονιάσαμε». Αυτό κι αν είναι κατόρθωμα…
Η πτώση του προηγούμενου απολυταρχικού καθεστώς βρήκε το χωριό μας σε κατάσταση έντονου διχασμού. Είχαμε από το χωριό μας 24 πολιτικούς κρατούμενους και δεκάδες εξόριστους ως αντιφρονούντες. Έπρεπε με υπομονή και πειθώ να εξηγήσουμε πως σε μια δημοκρατική κοινωνία, η έχθρα και η βία δεν οδηγούν πουθενά. Φυσικά, η επούλωση των τραυμάτων του παρελθόντος είναι μια περίπλοκη διαδικασία, που θα κριθεί σε βάθος χρόνου. Σήμερα πιστεύουμε πως σε ένα μεγάλο βαθμό το καταφέραμε. Οι σοφοί πρόγονοι μας είχαν προνοήσει ένα άρθρο στο καταστατικό, που απαγορεύει στις συνελεύσεις της Αδελφότητας κομματικές τοποθετήσεις.
Πηγαίνετε συχνά στο χωριό;
Προσπαθούμε να πηγαίνουμε συχνά. Το 80-90% των σπιτιών μας είναι πλήρως ανακαινισμένο, με όλα τα απαραίτητα για μια άνετη διαμονή. Στις γιορτές και στους καλοκαιρινούς μήνες οι επισκέπτες αυξάνονται. Τον Αύγουστο το χωριό αποκτά την ζωντάνια του παρελθόντος.
Η νεολαία σας «τι λέει»;
Είναι το πιο ενεργό και δυναμικό μας κομμάτι. Τους ενθαρρύναμε να αποκτήσουν και να διαμορφώσουν τον δικό τους χώρο. Τα τελευταία χρόνια φτιάξαμε ένα αξιοζήλευτο πάρκο νεολαίας με γήπεδο ποδοσφαίρου 5×5, μπάσκετ, βόλεϊ, παιδική χαρά, κιόσκια αναψυχής. Πραγματοποιούν εκδρομές στο ποτάμι, στο βουνό και συμμετέχουν στα πανηγύρια. Είναι τα παιδιά πια που παροτρύνουν τους γονείς να επισκέπτονται πιο συχνά το χωριό. Επίσης, νέοι άνθρωποι έχουν αναλάβει τα ηνία της Αδελφότητας.
Έχω ακούσει πολλά για το Σχολείο…
Είναι το Πολιτιστικό μας Κέντρο. Έχει μια πλούσια Βιβλιοθήκη και κουζίνα για όλες τις εκδηλώσεις, για βαφτίσια, γάμους κ.λπ. Προορίζονται χώροι για Κοινοτικό Γραφείο, Ιατρείο, Λαογραφικό Μουσείο και Ξενώνα για επισκέπτες.
Συνεργάζεστε με άλλες Αδελφότητες; Με τον Δήμο Δρόπολης-Πωγωνίου πώς τα πάτε;
Με όλες τις Αδελφότητες του Πωγωνίου έχουμε άψογη συνεργασία, όπως και με τον Σύνδεσμο Πωγωνισίων, και συμμετέχουμε σε όλες τις εκδηλώσεις που διοργανώνουν οι βορειοηπειρωτικοί φορείς. Θεωρώ πως τα σωματεία της διασποράς πρέπει να είναι συνοδοιπόροι με την εκάστοτε Δημοτική Αρχή για το καλό του τόπου μας. Φέτος διοργανώσαμε μια πρωτότυπη θεματική και καλλιτεχνική εκδήλωση, το «1ο Πανπωγωνίσιο Πολιτιστικό Αντάμωμα» σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Πολιτιστικών Συλλόγων του ελλαδικού Πωγωνίου. Πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Προξενείου Αργυροκάστρου, με συνδιοργανωτές τον Δήμο Δρόπολης και Πωγωνίου. Ήταν μια σπουδαία ευκαιρία. Εκτός της ενιαίας πολιτιστικής και ιστορικής μας παράδοσης, παρουσιάσαμε και τα πολλά προβλήματα που μαστίζουν τον χώρο μας.
Να μην ξεχάσουμε τον δρόμο, μια και δεν σας ξεχνάει αυτός…
Οι επίσημοι και ο απλός κόσμος στην εκδήλωση ήρθαν από τη συνοριακή διάβαση των Δρυμάδων: 10 χιλιόμετρα για τις Σχωριάδες και 13 μέχρι την Πολύτσανη, τους φάνηκαν… αιώνας. Ο δρόμος φτιάχτηκε το 1959 με γκασμά και φτυάρι, και είναι ακόμα στην αρχική του κατάσταση! Από το 1990 και μετά, οι υποσχέσεις από τις δύο χώρες (έχουμε βλέπετε και μάνα και μητριά, των Αθηνών και των Τιράνων…) ήταν ατελείωτες. Από το 2010 εκκρεμεί σχέδιο κατασκευής του συγκεκριμένου έργου, Δρυμάδες- Πολύτσανη- Λιμπόχοβο, με χρηματοδότηση της Ε.Ε. μέσω Αθήνας. Εδώ και 7 χρόνια υπάρχει απόφαση της αλβανικής κυβέρνησης για την κατασκευή του ίδιου δρόμου. Μέχρι σήμερα, όμως, μόνο μπαλώματα, μολονότι οι επιστολές μας προς τις δύο κρατικές αρχές δεν έπαψαν. Φέτος, τον Μάιο, οι Αδελφότητες του Πωγωνίου κατέθεσαν επιστολή στο Μαξίμου για την κατασκευή του δρόμου, αλλά απάντηση δεν πήραμε. Έχουμε συνηθίσει να ζούμε με υποσχέσεις και ελπίζοντας. Αλλά μέχρι πότε;
