Διαβάστε τα προηγούμενα Μέρος Α’, Μέρος Β’, Μέρος Γ’, Μέρος Δ’, Μέρος Ε’, Μέρος ΣΤ’, Μέρος Ζ’, Μέρος Η’, Μέρος Θ΄, Μέρος Ι’ , Μέρος ΙΑ’, Μέρος ΙΒ’, Μέρος ΙΓ’
Του Γιώργου Κυριακού
Το Κώσταρι της Φοινίκης είναι γνωστό για την Παναγιά την Κωσταρίτισσα, χτισμένη πάνω στον βράχο τον 17ο αιώνα, στα ερείπια μιας παλιότερης εκκλησίας. Τον Δεκαπενταύγουστο χιλιάδες την επισκέπτονται από όλη τη Βόρειο Ήπειρο. Σε υψόμετρο 350 μέτρων, το Κώσταρι είναι το «μπαλκόνι του Βούρκου» αφού βλέπει όλη την κοιλάδα. Από το 1582 εμφανίζεται σε οθωμανικά κατάστιχα. Στον ελληνοϊταλικό πόλεμο 22 χωριανοί εξορίστηκαν στην Ιταλία διότι αρνήθηκαν να συνεργαστούν με τον ιταλικό στρατό κατοχής, ενώ οι Κωσταρίτες συμμετείχαν ενεργά και στην αντιφασιστική αντίσταση. Ασχολούνται κυρίως με την καλλιέργεια οπωροφόρων δέντρων και με την αιγοτροφία. Τα τελευταία χρόνια το Κώσταρι, όπως και πολλές περιοχές της Εθνικής Μειονότητας, έχουν να αναμετρηθούν με την καταπάτηση χορτολιβαδικών και δασικών εκτάσεων με πλαστά έγγραφα που παρουσιάζουν Αλβανοί ιδιώτες. Χαρακτηριστικό γεγονός, το οποίο καταγράφεται σε έκθεση της ΔΕΕΕΜ Ομόνοια το 2016 που επιδόθηκε στον τότε υπουργό Εξωτερικών Ν. Κοτζιά, είναι ότι για μια έκταση 760 (και στη συνέχεια άλλων 600) κοινοτικών στρεμμάτων παρουσιάστηκε πλαστογραφημένη πράξη δωρεάς του 1937, φωτοτυπημένη από άλλο έγγραφο, το οποίο ήταν αλλοιωμένο με τυπογραφικά στοιχεία γραφομηχανής του 1965! Ο Δρόμος συνομίλησε με τον Αντώνη Καλογέρη, πρόεδρο της Αδελφότητας «Παναγία η Κωσταρίτισσα».
Τι γίνεται με τις περιουσίες σας Αντώνη;
Το πρώτο δικαστήριο ξεκίνησε το 2013, και εκεί βγήκε θετική απόφαση. Μεγάλη ταλαιπωρία, από αναβολή σε αναβολή με διάφορα προσχήματα, φτάσαμε στο δευτεροβάθμιο. Εκεί έκριναν ότι η Επαρχία που είχε αναλάβει την υπόθεση (εφόσον είναι κοινοτικά κτήματα) δεν είναι αρμόδια. Υπάρχει Κοινή Υπουργική Απόφαση ότι τα κοινοτικά κτήματα ανήκουν στις νέες δημοτικές αρχές και έχει αναλάβει ο Δήμος Φοινίκης. Στη δεύτερη υπόθεση, ο ιδιώτης επεκτείνει τις διεκδικήσεις του για άλλα 600 στρέμματα επικαλούμενος Αλβανό ιστορικό, που αναφέρει ότι την περίοδο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, το 1 στρέμμα αντιστοιχούσε σε 1.700 τ.μ.! Αναμένουμε το τριτοβάθμιο δικαστήριο στα Τίρανα. Μια δεκαετία ταλαιπωρία. Πολλές υποθέσεις εκκρεμούν εδώ και μια δεκαετία.
Υπάρχει υποστήριξη;
Υπήρχε υποστήριξη από τα γύρω χωριά. Ο πρόξενος Βασίλης Τόλιος ήταν στα δικαστήρια μαζί μας, τα δημαρχεία, δημοσιογράφοι, η Ομόνοια, όλοι. Το ανέδειξαν το ζήτημα, αλλά έχει σταματήσει εκεί. Χρειάζεται μια πιο ενεργή δράση από την πλευρά του Υπουργείου Εξωτερικών για τα ζητήματά μας.
Πες μας για την Αδελφότητά σας…
Οι πρώτοι που ίδρυσαν την Αδελφότητα, το 2008, έστρωσαν τον κεντρικό δρόμο του χωριού και τα σοκάκια. Η δεύτερη «φουρνιά» ασχολήθηκε κυρίως με τα δικαστήρια για τις κοινοτικές περιουσίες. Βρισκόμαστε πάντα σε συνεργασία με τη δημογεροντία του χωριού μας, την εκκλησιαστική επιτροπή και όλους τους κατοίκους στο χωριό. Επίσης, σε συνεργασία με την εκκλησιαστική επιτροπή και την Μητρόπολη Αργυροκάστρου, έχουμε ανακαινίσει τις τέσσερις από τις πέντε εκκλησιές του χωριού. Ένα βυζαντινό εκκλησάκι έχει κηρυχθεί μνημείο από την αρμόδια κρατική υπηρεσία, αλλά έχει παρατηθεί στην τύχη του καιρού και κινδυνεύει. Θέλουμε να κατασκευάσουμε ένα σκέπαστρο για την προστασία του.
Με το ζήτημα του νερού;
Ήταν ένα όνειρο πάντα για το χωριό μας. Το νερό παλιά το παίρναμε με τα ζώα από πολύ μακριά. Είναι ένα έργο που έγινε με χρήματα των Κωσταριτών και της Εκκλησιαστικής Επιτροπής. Η Δημοτική Αρχή συνέβαλε με τις τεχνικές υποδομές και προσωπικό που διέθεσε. Το νερό έφτασε πρώτα στο μοναστήρι κι έπειτα στα σπίτια μας. Είναι ένα έργο που δεν το έζησαν οι γερόντοι και οι παππούδες μας, αυτοί που ταλαιπωρήθηκαν μια ζωή και οι οποίοι το είχαν σχεδιάσει από τη δεκαετία του ’80. Έφυγαν από τη ζωή και με αυτό το παράπονο.
Πώς προσπαθήσατε την περίοδο της πανδημίας;
Είμαστε από τις Αδελφότητες που, από την πρώτη στιγμή της καραντίνας, μαζεύαμε τα φάρμακα –ακόμα και από σπίτι σε σπίτι– όταν έκλεισαν τα σύνορα. Τα στέλναμε στα Γιάννενα κι ερχόταν ο ίδιος ο Γενικός Πρόξενος του Αργυροκάστρου, Λάμπρος Κακίσης, τα παραλάμβανε και με το αυτοκίνητο του προξενείου τα διένειμε στη Δρόπολη και στη Φοινίκη. Ακόμα και για Αλβανούς διαμεσολαβούσαμε. Στο χωριό, αλλά και στα διπλανά χωριά, τα μοίραζε ο δάσκαλος και ένας δημοτικός σύμβουλος που έχουμε. Αυτό γινόταν κάθε βδομάδα. Πρέπει να σου πω ότι την περίοδο της ισπανικής γρίπης του 1918 χάσαμε 23 συγχωριανούς, ενώ το χωριό μας είχε πληγεί και από την πανώλη στο παρελθόν. Την περίοδο της πανδημίας δεν χάσαμε κανένα χωριανό από τον Covid.
Πώς μαζεύεστε;
Έχουμε τις χοροεσπερίδες μας, την κοπή της πίτας, και κάθε 14 Αυγούστου έχουμε το αντάμωμα στην Παναγία την Κωσταρίτισσα. Ως έκφραση λατρείας, για εμάς είναι αντίστοιχη με την Παναγιά της Τήνου. Έρχονται μέσα σε ένα μήνα μέχρι και 30.000 επισκέπτες από όλη τη Βόρειο Ήπειρο, με τάματα. Μέχρι και από την Αμερική έρχονται.
Συνεργάζεστε με άλλες αδελφότητες;
Συνεργαζόμαστε πάντα με τις άλλες αδελφότητες. Είναι σημαντικό να έχουμε ένα δίκτυο, έναν τρόπο διαβούλευσης και να προχωράμε από κοινού.
Με την απογραφή πώς σκέφτεστε να δράσετε;
Είναι πολύ σοβαρό ζήτημα. Ήδη είχαμε μπει στη διαδικασία ο ένας με τον άλλον, ώστε κατά κάποιον τρόπο να οργανωθούν τα σόγια κι οι οικογένειες. Αναβλήθηκε όμως από το αλβανικό κράτος για ευνόητους λόγους…
«Αντιμετωπίζουμε ένα ολόκληρο σύστημα διαφθοράς και καταπίεσης»
Υποσχόμενοι να υπάρξει συνέχεια για το περιουσιακό ζήτημα, συνομιλήσαμε με τον παλιό πρόεδρο του χωριού, Ηλία Θάνο, που είναι από τους πρωταγωνιστές των κινητοποιήσεων ενάντια στην καταπάτηση των κοινοτικών περιουσιών – απ’ όπου και η παρακείμενη φωτογραφία. Να τι μας είπε:
«Το περιουσιακό ζήτημα είναι βιβλία ολόκληρα! Πρόκειται για 46 υποθέσεις πλαστογράφησης εγγράφων και καταπάτησης εκτάσεων σε 59 χωριά της Φοινίκης. Όμως, εκτός από τις στημένες δικαστικές αποφάσεις, υπάρχουν και βίαιες καταπατήσεις με την ανοχή των αρμόδιων φορέων: 128 εκτάρια λιβαδικής έκτασης στις κοινότητες Κώσταρι, Βραϊλάτες και Συρακάτες, από τούς ίδιους καταπατητές που μπλέκονται στις υποθέσεις του Κωσταριού! Μέχρι τώρα έχουν χαθεί 2.000 εκτάρια γης κι άλλα 1.000 εκτάρια με την οριοθέτηση των συνόρων των χωριών (με βάση τον νέο αυτοδιοικητικό νόμο). Όταν μας πήραν τη γη του Κωσταριού το 2002 και το 2003, δεν γνωρίζαμε τίποτε, δεν μας ενημέρωσαν οι υπεύθυνοι. Το μάθαμε το 2005 και με τους συμπατριώτες μου οργανωθήκαμε. Είχαμε να αντιμετωπίσουμε ένα ολόκληρο σύστημα διαφθοράς και καταπίεσης: συκοφαντίες, ψευδείς δημοσιεύσεις, στημένες κατηγορίες, απειλές και τρομοκράτηση που εξασφάλιζε τη σιωπή. Όλα αυτά έγιναν ιδιαίτερα γνωστά το 2018 στην περιοδεία του Έντι Ράμα, που έκανε απολογισμό πεπραγμένων της κυβέρνησης, στα χωριά της Χιμάρας, της Δρόπολης και της Φοινίκης. Μπροστά σε 2.000 συγκεντρωμένους και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης έκανα παρέμβαση κι αναγκάστηκαν να μας ακούσουν σε κεντρικό επίπεδο. Η πατρίδα μας είναι η ζωή μας! Χωρίς πατρική γη, δεν υπάρχει πατρίδα. Θα πρέπει να ξαναμιλήσουμε για το περιουσιακό ζήτημα…»
