Διαβάστε τα προηγούμενα Μέρος Α’, Μέρος Β’, Μέρος Γ’, Μέρος Δ’, Μέρος Ε’, Μέρος ΣΤ’, Μέρος Ζ’, Μέρος Η’, Μέρος Θ΄
Του Γιώργου Κυριακού
Το Βαγκαλιάτι είναι στους πρόποδες του βουνού Μηλιά, 16 χιλιόμετρα νοτίως των Αγίων Σαράντα, και ανήκει στον Δήμο Φοινίκης. Ο Πλούταρχος το ανέφερε ως πόλη της «Βερενίκης», κτισμένη από τον Πύρρο προς τιμήν της πεθεράς του. Το όνομά του το χρωστά στον καπετάν-Βαγγέλη, που οίκισε με τη φαμίλια του το χωριό. Ερείπια υπάρχουν ακόμα (προχριστιανική Νεκρόπολη και πύργος του 4ου αιώνα π.Χ.), ενώ κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου βρέθηκε το άγαλμα της θεάς Δήμητρας. Το 1670-1692 στο κατάστιχο της Μονής Αγελάστου της Άνω Λεσινίτσας αναφέρεται με το όνομα Ευαγγελάτες. Παρά τις οικονομικές δυσκολίες (αφού οι γαίες του ήταν τσιφλίκια) άνοιξε σχολείο το 1898 στην ελληνική γλώσσα. Οι Βαγκαλιατιώτες έλαβαν μέρος στον Αντιφασιστικό Αγώνα και τον Μάρτη του 1944 άνοιξαν τις αποθήκες των σιτηρών και τα μοίρασαν στους χωρικούς. Ο Δρόμος συνομίλησε με τον Αλέξανδρο Μπάρη, πρόεδρο του Συλλόγου Απανταχού Βαγκαλιωτών «Ο Άγιος Δονάτος»:
Ας ξεκινήσουμε από τα δύσκολα. Πώς είναι σήμερα η κατάσταση στο χωριό;
Τα πράγματα είναι δυσοίωνα, αν και είμαστε κεφαλοχώρι. Σήμερα οι μόνιμοι κάτοικοι είναι 220: κυρίως γερόντια και κάτι παραπάνω από δέκα νέοι με τις οικογένειές τους, που εργάζονται κυρίως στον Δήμο, σε οικοδομές και σε αγροτικές δουλειές. Έχουμε έναν τεράστιο κάμπο που παράγει τα πάντα: σιτηρά, ζωοτροφές κι όλα τα εποχιακά. Κάθε χρόνο όμως είμαστε και λιγότεροι. Τα τελευταία 3-4 χρόνια απεβίωσαν τουλάχιστον 50 συγχωριανοί μας…
Θα μπορούσαν με κάποια κίνητρα να επιστρέψουν νέοι άνθρωποι σε αυτόν τον ευλογημένο τόπο;
Αυτή τη στιγμή οι συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές. Ακόμη και οι άνθρωποι που βγαίνουν στη σύνταξη δεν επιστρέφουν στις πατρογονικές τους εστίες, πόσο μάλλον οι νέοι. Ο μόνος τρόπος για να επιστρέψει κάποιος νέος στα άγια αυτά χώματα, είναι να υπάρξουν πρωτοβουλίες από επιχειρηματίες Βορειοηπειρώτες αλλά και Ελλαδίτες, ώστε να ανοίξουν κάποιες επιχειρήσεις εκεί, με τη βοήθεια πάντα της ελληνικής πολιτείας.
Έχετε όμως τον παπά-Νικόδημο Καρκασίνα, ακοίμητο φρουρό του χωριού…
Ο πατέρας Νικόδημος είναι ένας θαυμάσιος άνθρωπος με μεγάλη αποδοχή, προικισμένος με πνεύμα, μόρφωση και χιούμορ. Είναι ένας πολύ καλός άνθρωπος που φυλάει Θερμοπύλες. Είμαστε τυχεροί, όπως και τα γύρω χωριά που εξυπηρετεί. Έχει κάνει σημαντικό έργο στην περιοχή μας. Ένα από αυτά είναι η αναστήλωση της Αγια-Μαρίνας, μιας σπηλιάς με αγιογραφίες που χρονολογείται από τον 3ο μ.Χ. αιώνα [βλ. φωτογραφία]. Μόνος του κουβαλούσε υλικά… Κάθε μέρα ανεβαίνει εκεί από ένα δύσβατο δρόμο και κάνει λειτουργίες.
Τα προβλήματα του χωριού;
Όπως και στα άλλα μειονοτικά χωριά, η αλβανική κυβέρνηση δεν δίνει τη δέουσα προσοχή. Δεν έχουμε δίκτυο ύδρευσης. Εξυπηρετούμαστε με ιδιωτικές γεωτρήσεις και στέρες (δεξαμενές) στα σπίτια. Τριάντα χρόνια υποσχέσεις… Η παροχή ρεύματος σταματά συχνά. Ευτυχώς, έχουμε έναν καλό τεχνικό που τυγχάνει να είναι και πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Φοινίκης. Το οδικό δίκτυο έχει επίσης πολλά προβλήματα που θα ήταν χειρότερα αν δεν γινόταν, με χρηματοδότηση της Ε.Ε., ο οδικός άξονας Μαυροματίου (συνοριακή διάβαση)-Κρανιάς. Οι εσωτερικοί δρόμοι είναι μέσα στην πέτρα, στη λακκούβα και στη λάσπη. Τέλος, αν αρρωστήσεις καλύτερα είναι να πας στους Φιλιάτες ή στα Ιωάννινα. Το Νοσοκομείο των Αγίων Σαράντα, παρ’ όλες τις προσπάθειες του προσωπικού, έχει σοβαρές ελλείψεις.
Πώς δραστηριοποιείστε;
Η Αδελφότητα εδώ και δυο χρόνια μετατράπηκε σε Σύλλογο Απανταχού για να σμίξουμε για το χωριό. Προσπαθούμε να κρατήσουμε ζωντανό το όνομα του χωριού και την αγάπη γι’ αυτό στις νέες γενιές. Σε συνεργασία, πάντα, με τον πρόεδρο του χωριού κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας. Αποκαταστήσαμε ένα δίκτυο νερού μετά από μια πυρκαγιά που το κατέστρεψε. Στείλαμε κυρτούς καθρέφτες για τις επικίνδυνες στροφές. Πρόσφατα αποφασίσαμε για την αγορά παραδοσιακών στολών, όπως και για την αποστολή λαμπτήρων, γιατί οι δρόμοι του χωριού είναι στο σκοτάδι. Τον προηγούμενο μήνα μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο έγιναν 15 διαρρήξεις σπιτιών… Με τον δήμαρχο που το συζητήσαμε μου είπε για την προσπάθειά του να εγκαταστήσει σύστημα ασφαλείας στην ευρύτερη περιοχή. Αλλά, όπως πρόσθεσε, «δυστυχώς δεν βοηθάει κανένας».
Απ’ έδω;
Εδώ με εκδηλώσεις και πολιτιστικές δράσεις προσπαθούμε να κρατήσουμε τη συνοχή μας και να συντονίζουμε τις προσπάθειες για το χωριό. Τα έσοδά μας είναι δωρεές αλλά και οι συνδρομές των μελών μας.
Συνεργάζεστε με άλλους;
Μια κίνηση ήταν αυτή με τους Τσαουσιώτες, να αγοράσουμε και να διαθέσουμε σαρακοστιανά φέτος. Αυτήν την περίοδο κάνουμε ζυμώσεις και με άλλες Αδελφότητες ή Συλλόγους για παρθούν πρωτοβουλίες ώστε να κρατήσουμε τον τόπο μας ενωμένο και ζωντανό.
Πώς θα συμμετέχετε στην απογραφή;
Καταρχήν πρέπει να πούμε ότι ακόμα δεν έχει οριστικοποιηθεί ο τρόπος της απογραφής. Εμείς θα περιμένουμε τις οδηγίες από την επίσημη Κοινότητά μας και την «Ομόνοια» ώστε να συντονιστούμε με τις άλλες αδελφότητες και να είμαστε εκεί μεταξύ Οκτωβρίου και Νοεμβρίου. Αν χρειαστεί, θα διαθέσουμε κάποιο κονδύλιο για τη μετάβαση στα χωριά μας.
Ο πόνος σου, ποιος είναι Αλέξανδρε;
Θα τον πω σε ένα τετράστιχο: «Πουλάνε την πατρίδα σου και εσύ μένεις αμέτοχος, μα τα εγγόνια σου θα πουν ήσουν και εσύ συνένοχος». Έχουμε 300 σπίτια και 2.000 περίπου είναι οι εγγεγραμμένοι στο χωριό. Το πρόβλημα είναι ότι πολλοί δεν πηγαίνουν να εγγράψουν τα παιδιά τους στο δημοτολόγιο. Τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μια αδιαφορία. Η δική μας η γενιά, των σαραντάρηδων, που κάτι έχει ζήσει κι έχει μνήμες, κάπως προσπαθεί. Προ κρίσης είχαμε πανηγύρια με 3.000-4.000 ανθρώπους! Νεότεροι ούτε που επισκέπτονται το χωριό τους. Αν πάει έτσι, ο τόπος μας θα αφανιστεί. Ο τόπος είναι οι άνθρωποι. Πρέπει επειγόντως να βρούμε συνοδοιπόρους για να του δώσουμε ζωή και χαρά.
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Καλά νέα 1
Με ικανοποίηση πληροφορηθήκαμε ότι ο Δήμος Δρόπολης εξυπηρετεί μερικώς, με το δημοτικό λεωφορείο του, τους κατοίκους της Άνω Δρόπολης. Ευχές για τα καλύτερα… και στο Πωγώνι.
Καλά νέα 2
Οι δήμαρχοι Φοινικαίων και Δρόπολης-Πωγωνίου, η ΔΕΕΕΜ «Ομόνοια» Χιμάρας, η ΑΣΕ, ο Σύλλογος Βορειοηπειρωτών και η Ένωση Χειμαρριωτών αποφάσισαν τη σύσταση Επιτροπής με σκοπό τη μαζική συμμετοχή των Βορειοηπειρωτών στην απογραφή. Είθε να υπάρξει συσπείρωση και ενωτικός λόγος!
Περιουσιακό
Τρεις ειδήσεις εντείνουν τη δυσοσμία στην περιοχή της παραλίας που ζει η Ελληνική Μειονότητα: Α) Ο νέος νόμος του Ράμα, που παρέχει αμνηστία για αδήλωτα κέρδη έναντι φορολογικών κρατήσεων, λύνει τα χέρια περαιτέρω για τις «στρατηγικές επενδύσεις» στην παραλία. Β) Μεγάλη κλοπή εγγράφων ιδιοκτησίας κατοίκων στους Δρυμάδες πραγματοποιήθηκε από το γραφείο Διεύθυνσης Προστασίας Ακινήτων στον Αυλώνα, τα οποία πλαστογραφήθηκαν. Η Εισαγγελία Αυλώνα διατείνεται ότι δράστης είναι το «οργανωμένο έγκλημα»… Γ) Συνέχεια έχει η υπόθεση του «στρατηγικού επενδυτή» συζύγου της Αλβανίδας υπουργού Εξωτερικών Τζάσκα: η συνεργάτιδα του αδερφού της, συνδέεται με την επιχείρηση του συζύγου της κ. Τζάσκα με άλλη επένδυση, για 5άστερο ξενοδοχείο με 106 σουίτες στην παραλία. «Όλα είναι νόμιμα» δηλώνει η κυρία υπουργός… Η κατάσταση αυτή δεν λέει να τελειώσει, αλλά στο ελληνικό ΥΠΕΞ περί άλλων τυρβάζουν.
