Τrafficking, βιασμοί, ενδοοικογενειακή βία
Η σχέση της βίας κατά των γυναικών με την οικονομική κρίση έχει πολλές και σύνθετες όψεις και θα πρέπει να εξεταστεί ανάλογα με τη μορφή της. Στη χώρα μας οι κυριότερες μορφές είναι αυτές της παράνομης διακίνησης γυναικών, του βιασμού και της ενδοοικογενειακής βίας. Στην πρώτη περίπτωση, η σχέση αυτή είναι σίγουρα πιο άμεση, καθώς το trafficking αποτελεί μια ανήθικη και παράνομη «εμπορική» δραστηριότητα, η οποία υπόκειται στους νόμους της αγοράς και της ζήτησης. Αλλά η μείωση της ζήτησης λόγω της οικονομικής κρίσης, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αναμένουμε ότι θα μειώσει τα θύματα της σωματεμπορίας. Αντίθετα, το πιθανότερο είναι οι οικονομικές επιπτώσεις να μετακυλιστούν στις γυναίκες αυτές, εξαθλιώνοντας ακόμη περισσότερο τις συνθήκες και τους όρους διαβίωσής τους.
Όσον αφορά τη σχέση του βιασμού και οικονομικής κρίσης, αυτή είναι πιο έμμεση και θα πρέπει να αναζητηθεί στους περίπλοκους ψυχολογικούς μηχανισμούς που πυροδοτούνται από την αύξηση της εργασιακής, οικονομικής και γενικότερης κοινωνικοπολιτικής ανασφάλειας και οδηγούν το θύτη σε μια ανάγκη επιβεβαίωσής του μέσω της ανεξέλεγκτης άσκησης σεξουαλικής βίας.
Αυτό που θα πρέπει να επισημανθεί είναι, ότι στις δύο παραπάνω μορφές βίας οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης είναι κυρίως μονομερείς, αφορούν δηλαδή το θύτη, καθώς τα θύματα έχουν πολύ περιορισμένη δυνατότητα αντίδρασης στην κατάσταση. Αυτό δεν συμβαίνει στην τρίτη περίπτωση. Η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί μια σύνθετη μορφή βίας που συνδυάζει την ψυχολογική, λεκτική, σωματική και σεξουαλική κακοποίηση με οικογενειακούς δεσμούς, συγκατοίκηση και ανατροφή παιδιών. Σε αυτή τη σχέση, οι οικονομικές συνθήκες επηρεάζουν τόσο την τάση για κακοποίηση από την πλευρά του θύτη, όσο και την τάση ανοχής από την πλευρά του θύματος.
2.171 κλήσεις σε 6 μήνες
Η γραμμή SOS 15900 της Γενικής Γραμματείας Ισότητας που από τον Μάρτιο λειτουργεί σε 24ωρη βάση, έχει δεχτεί 2.171 κλήσεις για καταγγελία περιστατικών έμφυλης βίας. Από αυτές, η συντριπτική πλειοψηφικά (84%) αφορούν περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας. Τα αιτήματα των γυναικών αφορούν κυρίως σε ψυχοκοινωνική στήριξη (49%), σε νομική συμβουλευτική (27%) και σε δωρεάν νομική βοήθεια (20%). Τα αυξημένα ποσοστά καταγγελιών ίσως σηματοδοτούν μια αύξηση των κρουσμάτων βίας το τελευταίο εξάμηνο ή μια τάση των γυναικών «να σπάσουν τη σιωπή». Σε κάθε περίπτωση, με δεδομένη την εργασιακή ανασφάλεια και το γεγονός ότι οι γυναίκες φέρουν κυρίως το βάρος ανατροφής των παιδιών τους, το ερώτημα που αντιμετωπίζουν οι σύμβουλοι βίας και οι ίδιες οι γυναίκες είναι το εξής: υπάρχει η οικονομική δυνατότητα απομάκρυνσης των θυμάτων από την κακοποιητική σχέση;
H έμφυλη βία στην οικογένεια εκφράζει μια ετεροβαρή σχέση δυνάμεων: αυτή του ισχυρού κοινωνικά και σωματικά άνδρα και της αδύναμης γυναίκας. Και αν η σωματική και κοινωνική διάσταση τείνουν ίσως να αμβλύνονται, παραμένει ωστόσο η οικονομική διάσταση, καθώς ο άντρας υπερισχύει τις περισσότερες φορές και οικονομικά.
Είναι, λοιπόν, πιθανό ότι όσο η οικονομική κρίση βαθαίνει, τόσο περισσότερες γυναίκες θα επιλέξουν να παραμείνουν στην κακοποιητική σχέση, λόγω οικονομικής εξάρτησης και αδυναμίας ένταξης στην αγορά εργασίας. Από την πλευρά του θύτη, όσο η σχέση θα γίνεται περισσότερο ετεροβαρής, αυτός θα αντιλαμβάνεται την αδυναμία αντίδρασης της γυναίκας, με αποτέλεσμα την αύξηση της βίας. Ταυτόχρονα, η ενδεχόμενη μείωση του εισοδήματος του ίδιου του θύτη, η ανεργία και η κοινωνικοπολιτική ανασφάλεια δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την εμφάνιση έντασης, νέων επεισοδίων βίας και την εγκαθίδρυση κακοποιητικών σχέσεων.
Το μεγαλύτερο βάρος στις ευπαθείς ομάδες
Γίνεται εμφανές ότι οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης μάς επηρεάζουν όλους, ωστόσο οι ευπαθείς ομάδες τείνουν να φέρουν το μεγαλύτερο βάρος. Στην περίπτωση των κακοποιημένων γυναικών αυτό συνεπάγεται την αύξηση του κινδύνου για τη σωματική τους ακεραιότητα και για την ίδια τους τη ζωή, τις περισσότερες μάλιστα φορές μέσα στο ίδιο τους το σπίτι. Και αν η οικονομική κρίση οδηγεί πολλές γυναίκες θύματα σε ανοχή της βίας, αυτό θα πρέπει να αντισταθμίζεται από μηδενική ανοχή από την πλευρά της πολιτείας και ολόκληρης της κοινωνίας. Όπως αναφέρει ο Πολωνός κοινωνιολόγος Ζίγκμουντ Μπάουμαν, η ποιότητα μιας κοινωνίας θα πρέπει να κρίνεται από την ποιότητα ζωής των ασθενέστερων μελών της.
1. Στοιχεία από την ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας: https://www.isotita.gr/var/uploads/PRESS%20(APO%20SEP%202010)/DT_25-11-11_HMERA_KATA_THS_BIAS.pdf
