Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Η βόρεια Χιλή θεωρείται ένα από τα πιο κατάλληλα σημεία για αστρονομικές παρατηρήσεις με τα άνυδρα βουνά της και τον διαυγή ουρανό. Έτσι ετοιμάζεται να υποδεχθεί τη μεγαλύτερη αστρονομική κάμερα, μεγέθους ενός μικρού αυτοκινήτου και βάρους 2,8 τόνων. Η συσκευή θα τοποθετηθεί πάνω σε ένα υπό κατασκευή τηλεσκόπιο και θα επιτρέψει την εξερεύνηση του ουρανού όπως ποτέ προηγουμένως, εξηγούν στο AFP υπεύθυνοι του προγράμματος που χρηματοδοτείται από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η τεράστια αυτή κάμερα, η κατασκευή της οποίας κόστισε περίπου 800 εκατομμύρια δολάρια, θα αρχίσει να τραβάει τις πρώτες εικόνες στη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2025. Κάθε τρεις ημέρες θα σαρώνει τον ουρανό επαναλαμβάνοντας την κίνηση επ’ άπειρον.
Θα περάσουμε από «τη μελέτη ενός άστρου και όλης της φυσικής εις βάθος αυτού του άστρου στη μελέτη δισεκατομμυρίων άστρων ταυτόχρονα», δήλωσε ο Μπρούνο Ντίας, πρόεδρος της χιλιανής Εταιρείας Αστρονομίας (Sochias).
Η κάμερα LSST (Space-Time Research as a Legacy for Posterity) αναμένεται να διαθέτει μέσα σε δέκα χρόνια δεδομένα για είκοσι εκατομμύρια γαλαξίες, 17 δισεκατομμύρια άστρα και έξι εκατομμύρια διαστημικά αντικείμενα.
Οι επιστήμονες θα διαθέτουν έναν ανανεωμένο κατάλογο εικόνων του ηλιακού συστήματος, θα μπορούν να χαρτογραφήσουν τον Γαλαξία και να προχωρήσουν την έρευνα της ενέργειας και της σκοτεινής ύλης.
Η συσκευή θα έχει έναν ψηφιακό αισθητήρα 3.200 μεγαπίξελ και μία εικόνα του θα ισοδυναμεί με αυτήν που μεταδίδουν μαζί πάνω από 300 τηλεοράσεις υψηλής ευκρίνειας μεσαίου μεγέθους.
Το τηλεσκόπιο που θα την ενσωματώσει διαθέτει ένα κάτοπτρο διαμέτρου 8,4 μέτρων. Είναι μακράν του τηλεσκοπίου των 40 εκατοστών που έφθασε στη Χιλή πριν από 60 χρόνια, όταν εγκαταστάθηκε το πρώτο διεθνές παρατηρητήριο της χώρας στο Σέρο Τολόλο κατά τη δεκαετία του 1960.
Το παρατηρητήριο Βέρα Κ. Ρούμπιν (Vera C. Rubin), από το όνομα της Αμερικανίδας αστρονόμου που ανακάλυψε τη σκοτεινή ύλη, το οποίο θα υποδεχθεί την τεράστια κάμερα, είναι ένα από τα μεγάλα κέντρα αστρονομίας της Χιλής.
Βαρυτικά κύματα: Το ευρωπαϊκό διαστημικό συμβολόμετρο LISA
Τρεις δεκαετίες μετά την υποβολή της πρότασης, η ευρωπαϊκή διαστημική υπηρεσία ESA έδωσε το πράσινο φως για το διαστημικό συμβολόμετρο LISA, έναν σχηματισμό από τρεις δορυφόρους που θα ανιχνεύουν βαρυτικά κύματα, κυματισμούς στην υφή του χωροχρόνου τους οποίους προβλέπει η Γενική Σχετικότητα του Αϊνστάιν.
Οι τρεις δορυφόροι που σχεδιάζεται να εκτοξευτούν το 2035 θα ακολουθούν τη Γη στο ταξίδι της γύρω από τον Ήλιο και θα σχηματίζουν ένα τέλειο ισοσκελές τρίγωνο με πλευρά 2,5 εκατομμυρίων χιλιομέτρων, έξι φορές την απόσταση Γης-Σελήνης.
Οι τρεις δορυφόροι θα σημαδεύουν με δέσμες λέιζερ ο ένας τον άλλο για να μετρούν διαρκώς τη μεταξύ τους απόσταση. Τα βαρυτικά κύματα θα γίνονται αντιληπτά από απειροελάχιστες μεταβολές, της τάξης των μερικών δισεκατομμυριοστών του χιλιοστού.
Τα βαρυτικά κύματα πηγάζουν από επιταχυνόμενα αντικείμενα μεγάλης μάζας, όπως μαύρες τρύπες που κινούνται σπειροειδώς η μία γύρω από την άλλη πριν συγκρουστούν.
Φαινόμενο που προέβλεψε ο Αϊνστάιν το 1916, οι κυματισμοί αυτοί εξαπλώνονται σφαιρικά με την ταχύτητα του φωτός και ουσιαστικά αλλάζουν ανεπαίσθητα τις αποστάσεις μεταξύ των αντικειμένων.
Για έναν παρατηρητή που βρίσκεται στον δρόμο τους, τα κύματα αυτά περιοδικά τεντώνουν τον χώρο σε μια διάσταση, ας πούμε κατά μήκος, και τον συρρικνώνουν σε μια άλλη διάσταση, ας πούμε κατά πλάτος.
Ε.Ε.: Στρίβειν των κλιματικών στόχων διά των αμυντικών δαπανών…
Αντιμέτωπα με τη συρρίκνωση των εθνικών προϋπολογισμών, τα κράτη-μέλη μείωσαν τα κονδύλια σε ένα κοινό ταμείο που έχει σχεδιαστεί για την τόνωση της καινοτομίας στο μπλοκ από 10 δισ. ευρώ σε 1,5 δισ. ευρώ και εξασφάλισαν ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για έργα που σχετίζονται με την άμυνα και όχι για την πράσινη τεχνολογία ή άλλες επενδύσεις που σχετίζονται με το κλίμα. Η μετατόπιση των προτεραιοτήτων προς την άμυνα είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα του Ευρωπαϊκού Ταμείου που ανακοινώθηκε το 2022 και το οποίο υποτίθεται ότι θα ενίσχυε τις δαπάνες σε τομείς όπως η πράσινη μετάβαση και η τεχνολογία αιχμής, ως μέρος της απάντησης του μπλοκ στον νόμο των ΗΠΑ για τη μείωση του πληθωρισμού, ύψους σχεδόν 800 δισ. δολαρίων.
Κατά την τελευταία σύνοδο κορυφής της ΕΕ, που πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο, οι ηγέτες έστειλαν μήνυμα ότι θα συμφωνούσαν μόνο σε επιπλέον 1,5 δισ. ευρώ για την άμυνα, αφού η Επιτροπή είχε πιέσει για μια «πλατφόρμα στρατηγικών τεχνολογιών» (STEP) ύψους 10 δισ. ευρώ, η οποία θα περιελάμβανε επενδύσεις σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και σε έργα επιστημονικής έρευνας.
Οι χώρες της ΕΕ συζητούν τη χρηματοδότηση περαιτέρω στρατιωτικής βοήθειας προς το Κίεβο ύψους 5 δισ. ευρώ ετησίως στο πλαίσιο ενός ξεχωριστού ταμείου, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ειρήνης, ενώ η απόφαση αναμένεται να ληφθεί έως τον Μάρτιο.
Αστεροειδής σαν… γήπεδο ποδοσφαίρου πέρασε από τη Γη
Ο αστεροειδής που ονομάζεται 2008 OS7 αναμένεται να πλησιάσει έως και 1,7 εκατομμύρια μίλια στον πλανήτη μας σε λίγες ώρες, περίπου επτά φορές πιο μακριά από το φεγγάρι. Υπολογίζεται ότι έχει διάμετρο έως και 480 μέτρα, η οποία είναι μεγαλύτερη από το στάδιο Tottenham Hotspur (250 μέτρα).
Καθώς ο 2008 OS7 θα πετάει δίπλα από τη Γη, θα ταξιδεύει με ταχύτητα 18,1 χλμ. ανά δευτερόλεπτο ή λίγο πάνω από 40.000 μίλια την ώρα – περίπου 50 φορές δηλαδή την ταχύτητα του ήχου. Ο αστεροειδής είναι «δυνητικά επικίνδυνος», αν και ευτυχώς δεν αναμένεται να αποτελέσει κίνδυνο για τον πλανήτη μας.
Ο αστεροειδής ολοκληρώνει μια περιφορά γύρω από τον ήλιο κάθε 962 ημέρες (2,63 χρόνια). Αλλά καθώς το κάνει, διασταυρώνεται με την τροχιά της Γης, σύμφωνα με τον δρ Minjae Kim, ειδικό στο διάστημα στο τμήμα αστρονομίας του Πανεπιστημίου του Warwick.
Ο ίδιος περιγράφει το σώμα ως «πολύ μικρό» μιλώντας σχετικά, επειδή ο μεγαλύτερος γνωστός αστεροειδής στο ηλιακό σύστημα, η «Δήμητρα», έχει διάμετρο 580 μίλια είναι αρκετά μεγάλος δηλαδή για να ζήσουν επάνω του άνθρωποι.
«Ο 2008 OS7 –ένας πολύ μικρός αστεροειδής του οποίου η τροχιά τέμνεται με αυτή της Γης– έχει ταξινομηθεί ως “δυνητικά επικίνδυνος αστεροειδής”», είπε ο Δρ Κιμ. «Ενώ θα πλησιάσει ακόμα τη Γη, δεν χρειάζεται να ανησυχούμε πολύ για αυτό, καθώς αυτός ο αστεροειδής δεν θα εισέλθει στην ατμόσφαιρά της.
Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές του είναι η εκτιμώμενη διάμετρός του με βάση τη φωτεινότητα και τις ανακλαστικές του ιδιότητες. Αυτό τον τοποθετεί στην κατηγορία ενός μικρού έως μέτριου μεγέθους αστεροειδούς, περίπου ισοδύναμο με το μέγεθος ενός γηπέδου ποδοσφαίρου». Σύμφωνα με τη NASA, ο αστεροειδής έχει διάμετρο 210 έως 480 μέτρα. Δυστυχώς, αυτός ο αστεροειδής είναι πολύ μικρός για να φανεί με γυμνό μάτι, ή ακόμα και με ένα μέσο τηλεσκόπιο.
Η NASA απαριθμεί τον 2008 OS7 ως μία από τις επερχόμενες κοντινές προσεγγίσεις στον διαδικτυακό της ανιχνευτή, ο οποίος συγκεντρώνει επερχόμενα αντικείμενα που πλησιάζουν όλο και περισσότερο τη Γη. Ένας αστεροειδής ορίζεται ως «δυνητικά επικίνδυνος» εάν βρίσκεται σε απόσταση 0,05 αστρονομικών μονάδων (4,65 εκατομμύρια μίλια) από τη Γη και έχει διάμετρο μεγαλύτερη από 140 μέτρα.
Παρά το γεγονός ότι βρίσκεται επτά φορές πιο μακριά από το φεγγάρι όταν πλησιάζει κοντά του, ο αστεροειδής ταξινομείται ως αντικείμενο κοντά στη Γη (NEO) και παρακολουθείται από τη διαστημική υπηρεσία. «Οι NEO είναι κομήτες και αστεροειδείς που έχουν ωθηθεί από τη βαρυτική έλξη κοντινών πλανητών σε τροχιές που τους επιτρέπουν να εισέλθουν στη γειτονιά της Γης», δήλωσε η NASA.
