«Φανταστείτε τους ηλικιωμένους, τους αρρώστους, τα μικρά παιδιά να ζουν στο σκοτάδι, χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, χωρίς ζεστασιά με την παραμικρή ψιχάλα! Με τι δύναμη να περιμένουν κάτι καλύτερο σ’ αυτόν τον τόπο, ενώ λείπουν τα βασικά; Ήμασταν και είμαστε εγκαταλελειμμένοι στα δικά μας πατρώα εδάφη!»
[ανακοίνωση της Δημογεροντίας Δερβιτσιάνης του Δήμου Δρόπολης] *
Ο τραγικός χαμός της μικρής Χρυσάνθης από τη Δερβιτσιάνη της Δρόπολης, στις 28 Νοεμβρίου, σε μια νύχτα παγερή και βροχερή που το ηλεκτρικό ρεύμα είχε διακοπεί, προήλθε από πυρκαγιά. Το κερί, μοναδική πηγή φωτισμού στα σπίτια της Μειονότητας όταν κόβεται το ρεύμα, για άγνωστη αιτία έβαλε φωτιά σε όλο το σπίτι… Κάθε τρεις και λίγο, με την παραμικρή ψιχάλα, τα δίκτυα παροχής ηλεκτρικού ρεύματος διακόπτουν τη λειτουργία τους. Ο Δρόμος επιχείρησε να ρίξει φως στο σκοτεινό τοπίο της Εθνικής μας Μειονότητας, όταν το «αντάμωμα» και τα κλαρίνα ρίχνουν την αυλαία τους, οι νοικοκυραίοι επιστρέφουν στην Ελλάδα, και «πίσω» ξεμένουν οι λιγοστοί «απ’ έκει». Ρωτήσαμε κόσμο από τους δυο Μειονοτικούς Δήμους, Φοινίκης και Δρόπολης, για τα πιο φλέγοντα ζητήματα: Τι συμβαίνει στην καθημερινότητα; Ποιες είναι οι ελλείψεις στις υποδομές;
Οδικό δίκτυο
Ενώ οι κεντρικοί άξονες που ενώνουν τις πόλεις της Αλβανίας, όπως και οι επαρχιακοί δρόμοι, είναι σε ένα καλό έως ανεκτό επίπεδο ώστε να μπορούν να συνδέονται τα χωριά που βρίσκονται πλησίον τους, το ορεινό δίκτυο είναι σε κακά χάλια. Αρκετοί δρόμοι μεταξύ χωριών αλλά και μέσα στα χωριά είναι στρωμένοι με μπετόν, αποτέλεσμα ιδιωτικής πρωτοβουλίας (κάτοικοι, σύλλογοι, τοπική εκκλησιαστική ενορία κ.λπ.). Ενδεικτικό παράδειγμα είναι αυτό του χωριού Δρόβιανη, ο δρόμος του οποίου (6 χιλιόμετρα από την κεντρική αρτηρία) στρώθηκε με ιδιωτική πρωτοβουλία, με προσπάθειες της ενορίας και της κοινότητας. Απελπιστική είναι η κατάσταση στο ορεινό Πωγώνι του Δήμου Δροπόλεως, όπως και στην ορεινή περιοχή του Δήμου Φοινίκης.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της διαδρομής ενός «πέταλου» 50 χιλιομέτρων το οποίο διανύεται με αυτοκίνητο σε δύο ώρες και κάτι (βλ. χάρτη). Χωματόδρομος, περίπου 5% στρωμένος μπετόν με ιδιωτική πρωτοβουλία, για 58 χωριά, είναι ο «μονόδρομος» επικοινωνίας. Αντίστοιχα και στις υπόλοιπες ορεινές περιοχές του ίδιου Δήμου, και ιδιαίτερα στην Λεσινίτσα, η κατάσταση είναι αποθαρρυντική. Στις πρόσφατες νεροποντές πλημμύρισαν οι δρόμοι και οι αγροτικές εκτάσεις, και αποκλείστηκαν τα ορεινά – προβλήματα που ευτυχώς αντιμετωπίζονται ακόμα από την Τοπική Αυτοδιοίκηση και την εθελοντική εργασία.
Ύδρευση
Τα χωριά και στους δύο δήμους δεν έχουν κεντρικό δίκτυο ύδρευσης. Τα τελευταία χρόνια γίνονται αγωνιώδεις προσπάθειες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τη δημιουργία υδραγωγείων με στόχο τη μόνιμη ή εκ περιτροπής κάλυψη παροχής νερού στις κατοικίες. Κάθε νοικοκυριό έχει τη «στέρα» του (στέρνα, δεξαμενή αποθήκευσης νερού). Συνέπεια είναι οι ιδιωτικές ή συλλογικής ιδιοκτησίας γεωτρήσεις, οι οποίες σε κάποιες περιπτώσεις έχουν δημιουργήσει προβλήματα στο οικοσύστημα της περιοχής. Μόνο στο χωριό Καλύβια, 50 γεωτρήσεις έχουν αφανίσει τα νερά τριών πηγών από τις οποίες υδρευόταν το χωριό. Η κοινότητα του χωριού Δίβρη της Φοινίκης έχει 150 γεωτρήσεις. Σήμερα ο Δήμος Φοινίκης επιδιώκει να υδροδοτήσει 29 χωριά του Δήμου του με ένα πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, ύψους 10.000.000 ευρώ, από το οποίο επωφελούνται και οι εταιρίες που έχουν το έχουν αναλάβει.
Αποχέτευση-Απορρίμματα
Ατομικοί βόθροι ικανοποιούν τα νοικοκυριά, χωρίς ένα κεντρικό αποχετευτικό δίκτυο, ενώ ελάχιστα χωριά ικανοποιούν τις ανάγκες τους σε απορριμματοφόρα και στους δύο Δήμους. Έτσι, χωματερές έχουν ήδη δημιουργηθεί εδώ και 2 ή 3 δεκαετίες ακόμα και μέσα στα ίδια τα χωριά, ή τα σκουπίδια καίγονται, προκαλώντας κινδύνους για την υγεία. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση επιδιώκει να περιορίσει «αυτό το κακό», αλλά τα σκουπίδια συγκεντρώνονται μόνο σε λίγα «κεντρικά» χωριά, ενώ το προσωπικό και τα οχήματα δεν επαρκούν για τις ανάγκες των δύο απλωμένων σε έκταση Δήμων.
Ηλεκτρικό δίκτυο
Το ηλεκτρικό δίκτυο και στους δυο Μειονοτικούς Δήμους είναι το ίδιο από την εποχή του Ενβέρ Χότζα. Αν εξαιρέσει κανείς την αναμόρφωση του ηλεκτρικού δικτύου στο κλεινόν άστυ των περιοχών αυτών (Αργυρόκαστρο, Άγιοι Σαράντα, Αυλώνα), των οποίων ο πληθυσμός πολλαπλασιάζεται στους θερινούς μήνες, τα χωριά αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα. Την προηγούμενη εβδομάδα για περίπου τρεις ημέρες το ρεύμα στη Δρόπολη είχε διακοπεί μετά από σφοδρές βροχοπτώσεις. Παλαιότερα, μέχρι και πριν από αρκετά χρόνια οι διακοπές ήταν με ωράριο. Πλέον οι διαρκείς βλάβες του ηλεκτρικού δικτύου κάνουν τη ζωή των κατοίκων ανυπόφορη, ειδικά τους χειμώνες. Οι προειδοποιήσεις του πρωθυπουργού Ράμα (ο οποίος προεκλογικά είχε υποσχεθεί εκσυγχρονισμό των δικτύων παροχής ρεύματος), με προσχηματικές μνείες της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης, υποκρύπτουν ένα άγνωστο μέλλον αναφορικά με την ενέργεια (ΒΑΠΕ, επέκταση των ΥΗ/Σ ή εκποίηση των υπαρχόντων)**.
Τηλεφωνία
Η σταθερή τηλεφωνία –κυρίως στα μεγάλα χωριά– προτιμάται αποκλειστικά για το ίντερνετ. Ο κόσμος της Μειονότητας χρησιμοποιεί συνήθως δύο συσκευές, μία για τα ελλαδικά δίκτυα και μία για τα αλβανικά. Η κατάσταση είναι σύνθετη: αλλού δεν «πιάνει» το αλβανικό και «πιάνει» το ελλαδικό, αλλού το αντίστροφο, αλλού και τα δύο και αλλού ούτε το ένα ούτε το άλλο – όπως σε ορεινά χωριά του Δήμου Φοινίκης (π.χ. Λεσινίτσα).
Υγεία
Στα νοσοκομεία αλλά και σε ιδιώτες γιατρούς στα Γιάννενα απευθύνεται ο κόσμος της Ελληνικής Μειονότητας, αλλά και το σύνολο των Αλβανών συγκατοίκων της. Αφενός μεν τα διαβόητα ΣΔΙΤ έχουν απορρυθμίσει τα Δημόσια Νοσοκομεία και τις υποδομές τους, κι αφετέρου υπάρχουν λόγοι που έχουν να κάνουν με τη μετανάστευση ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού ή παρακμής κοινωνικών αξιών. Νοσοκομεία όπως του Αργυροκάστρου δεν έχουν και το καλύτερο όνομα. Το Νοσοκομείο των Αγίων Σαράντα, με σοβαρές ελλείψεις, λειτουργεί ως κέντρο πρώτων βοηθειών. Τα Κέντρα Υγείας στα κεντρικά χωριά των δύο Δήμων, υποστελεχωμένα, λειτουργούν για ελαφριά περιστατικά ή για συνταγογράφηση, με ένα γιατρό και δυο νοσηλεύτριες ή κάποιο βοηθητικό προσωπικό που συνήθως τους αντικαθιστά.
Τοπικές συγκοινωνίες
Οι «φουγκόνιες» (furgona=μικρά λεωφορεία) της εταιρίας ενός Δροπολίτη που εξυπηρετούσαν με τo δρομολόγιo Δρόπολη-Αργυρόκαστρο πηγαίνοντας τους κατοίκους μέσα στο χωριό, σήμερα έχουν αντικατασταθεί με άλλη εταιρία, που εξασφάλισε τη «λισιέντζα» (lishenca=άδεια), κι αποβιβάζει τους κατοίκους στον κεντρικό δρόμο έξω από τα χωριά τους.
Όμως οφείλουμε να αναφερθούμε στην υποδειγματική κινητοποίηση των κατοίκων, όπου υπάρχει νεολαία, όπως στο χωριό Δερβιτσάνη Δρόπολης, και τις προσπάθειες που κάνουν σύλλογοι ή πρωτοβουλίες «απ’ έδω» (στην Ελλάδα) προκειμένου να μπαλώσουν τρύπες σε διάφορες ελλείψεις (δρόμοι, πολιτιστικά, ανακαινίσεις ναών, πλατείες, παιδικές χαρές, κινήσεις οικονομικής ενίσχυσης σε οικογένειες κ.λπ.) για τις οποίες ευθύνεται το επίσημο κράτος. Την περίοδο της πανδημίας η προσφορά τους ήταν συγκινητική.
* Για την αποκατάσταση του σπιτιού της Χρυσάνθης, που κάηκε ολοσχερώς, λειτουργεί λογαριασμός στην Ελλάδα: Εθνική Τράπεζα, GR3201103620000036261336063, δικαιούχος Ελισάβετ Ντρίτσου.
** Χαρακτηριστική είναι σκανδαλώδης πώληση, στην τουρκική εταιρία KURUM Energy, των ΥΗ/Σ Bistrica 1&2 (κατασκευής δεκαετίας του 1950), δύο σταθμών παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος από τα οποία γινόταν εξαγωγή και στην Ελλάδα, αφού ήδη αναβαθμίστηκαν από τη SIEMENS με πολλά χρήματα. Το βασικό πλεονέκτημα των δύο σταθμών παραγωγής είναι ότι η ροή των ποταμών που τα συνδέει είναι σταθερή, όπως και το γεγονός ότι βρίσκονται –γεωγραφικά– στην «καρδιά» της Ελληνικής Μειονότητας. H ίδια τουρκική εταιρία αγόρασε και τη Χαλυβουργία της Αλβανίας, η οποία αγοράζει το ρεύμα σε εξευτελιστική τιμή…
Διαβάστε το Μέρος Β’
