Η τελευταία εβδομάδα είδε την επιτάχυνση εξελίξεων που φέρουν όλα τα «παραδοσιακά» χαρακτηριστικά των αρχικών φάσεων μιας σοβαρής πολιτικής κρίσης. Η ατμόσφαιρα θυμίζει την αλυσίδα πολιτικών τρανταγμάτων της περιόδου 1989 – 1993. «Ο υποκλέψας του υποκλέψαντος», η εμπλοκή ΕΥΠ, η σύγκρουση με εκδοτικά και ολιγαρχικά συμφέροντα, η σαπίλα του χώρου των ποδοσφαιρικών ομάδων, ο υπόκοσμος και η διαπλοκή του με το πολιτικό σύστημα, η μαφιοποίηση της πολιτικής ζωής. Η ήδη βαριά υπόθεση των υποκλοπών που προέκυψε μέσα στο τελευταίο τρίμηνο, τώρα έχει μπει σε νέα φάση με όλο και πιό αμφίβολη τη δυνατότητα διαχείρισής της από πλευράς κυβέρνησης. Εξελισσόμενες, κινήσεις που δείχνουν να στριμώχνουν ασφυκτικά το περιβάλλον Μητσοτάκη. Με λίστες υποκλοπών που διακινούνται από αντιθετικές πλευρές (Documento, Νέα, Βήμα αλλά και Καθημερινή) και με καθημερινές τις προαναγγελίες για νέες δόσεις «αποκαλύψεων». Ατμόσφαιρα αλληλοεκβιασμών, αλληλοκαρφωμάτων, και συμπράξεων με τμήματα του υποκόσμου. Αυτή τη στιγμή φέρεται να τελεί υπό παρακολούθηση με το λογισμικό Predator περίπου το μισό υπουργικό συμβούλιο αλλά και ταυτόχρονα βασικοί ολιγάρχες –μέχρι προ ολίγου στυλοβάτες της παρούσας κυβέρνησης– κυρίως μέσω ανθρώπων του περιβάλλοντός τους. Ο Μαρινάκης μέσω συνεργατών του, ο Α. Παπαχελάς (Σκάι – Αλαφούζος), ο διευθυντής του STAR (συμφερόντων Βαρδινογιάννη). Το επόμενο βήμα που προέκυψε είναι μια μετωπική σύγκρουση Μαρινάκη-Μητσοτάκη. Με ανάμειξη του Τύπου που ελέγχει ο πρώτος (Νέα, Βήμα), και με την μη εξαιρετέα σε τέτοιες περιτπτώσεις ποδοσφαιρική της διάσταση. Φυσικά τέτοιοι καυγάδες δεν γίνονται «για ένα πέναλτι». Πίσω από τις δηλώσεις Μαρινάκη αλλά και τη γραμμή άμυνας Μητσοτάκη με το ότι «δεν εκβιάζεται από επιχειρηματικά συμφέροντα που έχουν παρεξηγήσει τους ρόλους τους κ.λπ.» (με τη συνέντευξη που έδωσε στον ΑΝΤ1), διαφαίνονται αξιώσεις, όροι και εκβιασμοί από πλευράς του ολιγάρχη. Κάποιοι πιό ορατοί –όπως η ουσιαστική απαίτησή του για παράδοση στη δικαιοσύνη του «ανιψιού- πρωθυπουργού»– άλλοι, οι περισσότεροι αθέατοι
Δεν υπήρξε «κεραυνός εν αιθρία»
Τα πρώτα έντονα σημάδια ότι κρίσιμα κέντρα ισχύος (ευρωπαϊκής κατά το πλείστον προέλευσης) έχουν θέσει εν αμφιβόλω ή και έχουν αποσύρει την προηγούμενη στήριξή τους στον Μητσοτάκη είναι ορατά τουλάχιστον από τη φετινή άνοιξη. Με τις αντιρρήσεις που διαμήνυσε η Κομισιόν μέσω δημοσιευμάτων (Euroactiv) ως προς την προοπτική να μοιράσει ο Μητσοτάκης μόνος του το πακέτο ανάκαμψης. Αλλά και με σταθερά επαναλαμβανόμενες πλαγιοκοπήσεις ως προς τη διαχείριση του προσφυγικού. Η «απότομη» στροφή του Μητσοτάκη προς τις ΗΠΑ, με την επίσκεψή του εκεί και τον λόγο του στο Καπιτώλιο, αμέσως μετά μάλιστα από τη συνάντησή του με τον Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη, συνέπεσε χρονικά με το άνοιγμα του θέματος των υποκλοπών (με ευρωπαϊκή αφετηρία) και με μια σημαντική επιβάρυνση των σχέσεών του με τμήματα της ευρωκρατίας. Με τμήματά της, γιατί από την άλλη δεν έχει αποσυρθεί μέχρι αυτή τη στιγμή η στήριξη που του παρέχεται από πλευρές που εκπροσωπεί ο Γερμανός χριστιανοδημοκράτης Μ. Βέμπερ, αρχηγός του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, αλλά και από τμήματα του αμερικανικού κατεστημένου που οι κινήσεις του τον αβαντάρουν.
Πάντως από κάποιο σημείο και ύστερα (μέσα στον Ιούλιο) φαίνεται σαν να έχει δοθεί κάποιο σήμα τελειώματός του. Με ομοβροντίες από κομβικά διεθνή έντυπα. New York Times, Figaro, Washington Post, και πολύ πρόσφατα και Economist. Αυτού του σήματος δοθέντος, προέκυψε αλλαγή στάσης και από εγχώρια μέχρι πρότινος φίλια κέντρα. Με πύκνωση των πυρών από την Καθημερινή, τα Νέα και το Βήμα και με επιλεκτική ανάσυρση σκανδαλωδών, δυσωδών υποθέσεων από την ούτως ή άλλως πλουσιότατη παρακαταθήκη που συνοδεύει το παρόν κυβερνητικό σύστημα εξουσίας. Υποκλοπές, ρόλος ΕΥΠ, υπόθεση Πάτση και άλλες συναφείς – Ρ. Πιτσίκα κ.λπ.
Εξωτερικές πιέσεις
Το ελληνικό πολιτικό σύστημα και ειδικότερα το κυβερνητικό σύστημα εξουσίας δείχνει ότι εσωτερικεύει τις εντεινόμενες αντιθέσεις και ανταγωνισμούς μέσα στο δυτικό σύστημα. Το ζήτημα συνδέεται με πολυδαίδαλες, δυσανάγνωστες διαδρομές ακόμα και από κύκλους με μεγάλη πρόσβαση σε πληροφόρηση. Εν τούτοις ορισμένες βασικές διαστάσεις του μπορούν να εκτιμηθούν με βεβαιότητα. Εμπλέκονται τα αλληλοσυγκρουόμενα σχέδια αναδασμού και διευθετήσεων γύρω από τα ενεργειακά δίκτυα και τις συναφείς με αυτά γεωπολιτικές βλέψεις επί της Ανατολικής Μεσογείου. Αν μείνουμε μόνο στη Δύση –γιατί κινήσεις γίνονται και από Ρωσία και Κίνα– εμπλέκονται ΗΠΑ, Γερμανία, Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία και ένα περίπλοκο σύστημα ρευστών σχέσεων Τουρκίας, Σαουδικής Αραβίας, μοναρχιών του Κόλπου, Ιράν, Ισραήλ και Αιγύπτου. Άλλη διάσταση αλληλοσυνδεμένη με την προηγούμενη είναι η επίσης ρευστή κατάσταση που διαμορφώνεται στην Ευρώπη με το μπρα ντε φερ ανάμεσα σε διαφορετικές μερίδες του ευρωατλαντικού συστήματος που εμπλέκουν κέντρα των ΗΠΑ, της Γερμανίας, την πιεζόμενη Αγγλία αλλά και τις πιο υπόκωφα για την ώρα πιεζόμενες Γαλλία και Ιταλία.
Έχουν τη σημασία τους εδώ, δύο έστω και αναγκαστικά μερικές επισημάνσεις. 1) Η απεγνωσμένη μόχλευση που επιχειρεί ο Μητσοτάκης –ως αντίβαρο στις πιέσεις που δέχεται– της απόφασης για το ξεπάγωμα των ερευνών για υδρογονάνθακες από την Exxon Mobil στη Νοτιοδυτική Πελοπόννησο και στα Δυτικά της Κρήτης. Ίσως και «του χαρτιού» μιας πιθανής επέκτασης των χωρικών υδάτων νοτίως της Κρήτης. Οι αποφάσεις αυτές σχετίζονται με το «πράσινο φως» κυρίως από αμερικανικής πλευράς. Μένει να φανεί κατά πόσον τελούν υπό μερικήν αίρεσιν και από τι συνοδεύονται μέσα σ’ ένα ούτως ή άλλως ρευστοποιούμενο τοπίο. Και βέβαια κατά πόσον ο Μητσοτάκης θα συνεχίσει να έχει το χρίσμα ως διαχειριστής της παρτίδας ή αν αντίθετα η πιθανή προοπτική πολιτικά επαχθών ρυθμίσεων θα απαιτήσει την επίσπευση της αντικατάστασής του από άλλα σχήματα που θα εξασφάλιζαν ευρύτερη στήριξη. 2) Το κουβάρι των υποκλοπών οδηγεί σε άμεσες συνδέσεις με το Ισραήλ μέσω Κύπρου. Κατά μήκος των συνδέσεων αυτών, κρίσιμα πρόσωπα που σχετίζονται με τον «ανιψιό πρωθυπουργού» εμπλέκονται σε μεγάλα πρότζεκτ ενεργειακών και τηλεπικοινωνιακών διασυνδέσεων με κρίσιμο κόμβο τη Σ. Αραβία. Με παράλληλη εμπλοκή και του νυν επικεφαλής της ΔΕΗ. Το ποια ΜΜΕ κάνουν τις σχετικές με τα παραπάνω, επισημάνσεις/«αποκαλύψεις», σε ποιες δόσεις, με ποιους χρονισμούς και με ποιες υπαινικτικές απειλές έχει τη δική του σημασία.
Το μεταμνημονιακό καθεστώς απομειούμενης κυριαρχίας θέτει τα όρια των κινήσεων συμπολίτευσης και αντιπολίτευσης εντός του πλαισίου μιας εξασφαλισμένης «συστημικής υποτελούς συναίνεσης». Όμως άλλο γραμμή υποτέλειας και άλλο πολιτικός αυτοχειριασμός. Έτσι δεν παύουν να αναζητούνται με συχνά σπασμωδικό τρόπο σανίδες σωτηρίας για την αποφυγή ή έστω την χρονική μετάθεση μιας γενικευμένης πολιτικής-κοινωνικής-εθνικής κρίσης
Επιχειρηματικοί αναδασμοί
Πολύπλοκο και εδώ το παίγνιο που συνδέει εγχώρια ολιγαρχικά συμφέροντα με ευρύτερους οξύτατους ανταγωνισμούς διεθνών οικονομικών κέντρων. Αναγκαστικά θα περιοριστούμε σε δύο μόνο αλλά πάντως πολύ ενδεικτικές διαστάσεις που δείχνουν σημαντικές ροπές και τάσεις που κυριαρχούν.
1) Το τοπίο που διαμορφώνεται όσον αφορά τη διαχείριση και τη μεταφορά υδρογονανθράκων μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, έχει παροξύνει τις εντάσεις ανάμεσα σε μερίδες του εφοπλιστικού κεφαλαίου και στις βασικές κυβερνητικές γεωπολιτικές επιλογές. Της πλήρους στοίχισης με τη Δύση και της συνακόλουθης, εξελισσόμενης περιχαράκωσης έναντι «των άλλων». Πολύ σύνθετο το τοπίο γιατί η κατάσταση δείχνει παράλληλα να ευνοεί άλλες μερίδες. Είναι ενδεικτικά τα όσα έγιναν ορατά με το επεισόδιο της δέσμευσης των ελληνόκτητων τάνκερ από το Ιράν. Επιπλέον πρέπει να συνυπολογιστεί και η σοβούσα από πολλού επιδίωξη της «γερμανικής» Ευρώπης για το κόντεμα του ελληνικού εφοπλισμού. Η πρόσφατη δήλωση Μητσοτάκη για διακοπή της πορείας ιδιωτικοποίησης του λιμένα Αλεξανδρούπολης σε συνδυασμό με τη βάσιμη προοπτική των συμφερόντων Μαρινάκη για κατακύρωση σ’ αυτούς του ελέγχου του λιμένα, σίγουρα δεν είναι άσχετη με τον μεταξύ τους πόλεμο.
2). Υπάρχει εδώ και καιρό ισχυρή κόντρα σχετικά με τους αναδασμούς μέσα στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Στο πλαίσιο αυτό είναι δηλωτική η κινητικότητα Στουρνάρα, και οι κατά διαστήματα τον τελευταίο χρόνο προειδοποιητικές του βολές απέναντι στην κυβέρνηση Μητσοτάκη. Πολύ περισσότερο η ανοιχτή παρέμβασή του στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Παγκρήτιας Τράπεζας. Οι πρωτοβουλίες Στουρνάρα που ευθέως παραπέμπουν στην ΕΚΤ (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα), συνδέονται επιπλέον και με το μέλλον της Τράπεζας Αττικής και της σημαντικής «προίκας» που αυτή διαχειρίζεται μέσω της σύνδεσής της με το πρώην ΤΣΜΕΔΕ. Με βάση τα παραπάνω, μάλλον εξηγεί πολλά το ότι ο Πάτσης, με σημαντικούς δεσμούς με την αδελφή του πρωθυπουργού, επιχείρησε μέσω του σχήματος Lyktos συμφερόντων Σάλλα να συμμετάσχει στην πρόσφατη αύξηση κεφαλαίου της Παγκρήτιας με ένα εκατομμύριο ευρώ.
Ποιος εν τέλει κυβερνά και τι τελικά μπορεί να επιδιώκεται;
Θα κλείσουμε με μερικές συνοπτικές παρατηρήσεις ως προς αυτά.
Είναι φανερό ότι υπέρτερα κέντρα ρυθμίζουν το παιχνίδι. Το σύστημα Μητσοτάκη μπορεί να διαθέτει «μεγάλα αυτιά», είναι όμως όπως άλλωστε και όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις ο ελάσσων εταίρος στην κατανομή ισχύος. Τέτοιου είδους προνόμια είναι υπό αίρεσιν και τελούν υπό χρονικούς περιορισμούς. Συγκρινόμενο με τον ΣΥΡΙΖΑ το παρόν κυβερνητικό σύστημα εξουσίας, βέβαια διαθέτει πολύ οργανικότερα στηρίγματα και δεσμούς με τη γερμανική και την αμερικάνικη πλευρά που δεν πρέπει ν υποτιμηθούν. Αλλά σε κάθε περίπτωση λέει πολλά αυτή η ελεγχόμενη παροχή πληροφοριών σε υπολογισμένες χορογραφημένες δόσεις προς διάφορες κατευθύνσεις. Με εξασφαλισμένες και τις δέουσες σιωπές, ιδιαίτερα εκείνες τις εκκωφαντικές της «δικαιοσύνης». Επιπλέον οι ελληνικές μυστικές υπηρεσίες εμφανίζονται εντελώς διάτρητες και υπό τον έλεγχο συγκεκριμένων «τρίτων», όπως άνετα προκύπτει ακόμα και από μια απλή ανάγνωση των όσων έχει πει σχετικά η κυβέρνηση επιχειρώντας να χαράξει γραμμές στεγανοποίησης και άμυνάς της. ΗΠΑ και Ισραήλ είναι οι πιo εμφανείς αλλά όχι οι μόνοι κουμανταδόροι. Μέχρι και oυκρανική εμπλοκή έχει αναφερθεί!
Το μεταμνημονιακό καθεστώς απομειούμενης κυριαρχίας θέτει τα όρια των κινήσεων συμπολίτευσης και αντιπολίτευσης εντός του πλαισίου μιας εξασφαλισμένης «συστημικής υποτελούς συναίνεσης». Όμως άλλο γραμμή υποτέλειας και άλλο πολιτικός αυτοχειριασμός. Έτσι δεν παύουν να αναζητούνται με συχνά σπασμωδικό τρόπο σανίδες σωτηρίας για την αποφυγή ή έστω την χρονική μετάθεση μιας γενικευμένης πολιτικής-κοινωνικής-εθνικής κρίσης. Και οι τέτοιες κινήσεις τα τελευταία χρόνια (κινήσεις και της περιόδου ΣΥΡΙΖΑ και της περιόδου Σαμαρά-Βενιζέλου) οδηγούν σε μια ταλάντωση εκκρεμούς ανάμεσα στα αλληλοσυγκρουόμενα διεθνή δυτικά κέντρα. Ανάμεσα σε ΗΠΑ και Γερμανία βασικά αλλά και με μια διακύμανση των σχέσεων με την Γαλλία.
Ο Μητσοτάκης σε απόσυρση ή υπό επιτροπεία; Δεν μπορεί να υπάρχει κατηγορηματική απάντηση. Όμως σίγουρα βαρύνουν και κάποιοι ιδιαίτερα σημαντικοί παράγοντες σχετικά με τους χρονικούς ορίζοντες των επιλογών. Πρώτα απ’ όλα η βέβαιη κυβερνητική φθορά από την οικονομική ύφεση και από την αναμενόμενη δυσμενή εξέλιξη του χρέους λόγω αύξησης του κόστους δανεισμού. Και επιπλέον η εξέλιξη του πολέμου και της συναρτώμενης με αυτόν, δομικής κρίσης της Ε.Ε. που θα επηρεάσει αναγκαστικά τα χρονικά πλαίσια των αναδασμών και ανακατονομών ισχύος σε Ανατολική Μεσόγειο και Βαλκάνια.
