Ένα κείμενο πού γράφτηκε προ επταετίας, στις 11/9/2011
του Απόστολου Αποστολόπουλου
Ο κ. Ερντογάν δήλωσε ότι δεν τίθεται «ακόμα» ζήτημα πολεμικής ενέργειας εκ μέρους της Τουρκίας με αφορμή τις γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ. Αναβλητικός, παρά τις απειλές, δεν επιχειρεί, ως αυτή τη στιγμή, έρευνες στην ελληνική ΑΟΖ στην περιοχή του Καστελλόριζου. Δηλώνει, σε μια κίνηση εντυπωσιασμού, ότι πολεμικά πλοία θα προστατεύουν τις γεωτρήσεις που θα πραγματοποιήσει η Τουρκία στη συμφωνημένη με τους τουρκοκύπριους περιοχή. Ουδείς, όμως, απειλεί τις γεωτρήσεις αυτές αν και παραβιάζουν κατάφορα κάθε έννοια νομιμότητας, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο.
Η Τουρκία είχε το χρόνο αλλά δεν έκανε καμία προετοιμασία ώστε να περάσει αμέσως από τα λόγια στην πράξη μόλις άρχισαν οι γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ. Προφανώς δεν είχε εξ αρχής σκοπό να προκαλέσει την οποιαδήποτε ένοπλη σύγκρουση. Η Τουρκία φάνηκε τελείως απροετοίμαστη και στο διπλωματικό πεδίο. Εξαπέλυσε απειλές, αγνοώντας, δήθεν, τη δημόσια υποστήριξη των ΗΠΑ, Ε.Ε. και Ρωσίας στις κυπριακές ενέργειες. Η απειλητική ρητορική της κατέληξε σε διπλωματική ήττα που ίσως δεν της κοστίσει άμεσα, αλλά αποκαλύπτει σοβαρές αδυναμίες της κυβέρνησης Ερντογάν. Ίσως οι αραβικοί λαοί να μην αντιληφθούν αμέσως την άτακτη υποχώρηση της Τουρκίας, αλλά ασφαλώς οι ηγεσίες των αραβικών χωρών θα της χρεώσουν την επιπόλαιη και αποτυχημένη μπλόφα. Δεν μπορεί να γίνεις περιφερειακή δύναμη με αποτυχημένες μπλόφες. Η Κύπρος ζύγισε σωστά τα δεδομένα, είδε ότι οι διπλωματικές ισορροπίες και όχι η στρατιωτική ισχύς, θα ήταν ο αποφασιστικός παράγων.
Ωστόσο ο κ. Ερντογάν άφησε περιθώριο (με εκείνο το «ακόμα δεν ήρθε η ώρα της πολεμικής βίας») να σκεφτούμε ότι η Τουρκία μπορεί, από τώρα και στο εξής, να προετοιμαστεί για ένοπλη σύγκρουση αν ή όταν το αποφασίσει. Αν αυτό εννοούσε ο κ. Ερντογάν, όλοι οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να πληροφορηθούν εγκαίρως και να ετοιμαστούν ανάλογα για να αντιμετωπίσουν την απειλή. Η Τουρκία δεν μπορεί να αιφνιδιάσει, κανείς δεν έχει αυτό το άλλοθι. Η Τουρκία έχει, ωστόσο, άμεσο και ισχυρό συμφέρον να αρπάξει κάτι από τον θησαυρό και γνωρίζει ότι μόνο με το «δίκαιο του ισχυρότερου» μπορεί να το καταφέρει. Αυτό ουδείς, πλέον, το αγνοεί εκτός αν εσκεμμένα επιλέξει να το «ξεχάσει».
Στρατιωτικός αντίπαλος το Ισραήλ
Στρατιωτικός αντίπαλος της Τουρκίας δεν είναι βεβαίως η αδύναμη Κύπρος αλλά το Ισραήλ, το οποίο και χωρίς τη βοήθεια των ΗΠΑ, θεωρείται ότι είναι σε θέση να αντιμετωπίσει νικηφόρα τις τουρκικές δυνάμεις. Ιδίως λόγω της Ισραηλινής υπεροχής στον αέρα. Το θέμα, όμως, δεν είναι αυτό. Μια τουρκοϊσραηλινή σύγκρουση, με επίκεντρο το θησαυρό της κυπριακής ΑΟΖ, έχει ισχυρές πιθανότητες να εμπλέξει ή να δημιουργήσει σοβαρές αναταραχές και σε άλλες χώρες, από την Ελλάδα έως και αραβικά κράτη. Η Τουρκία, αναλαμβάνοντας μια πολεμική ενέργεια, θα δημιουργούσε τις «ιδανικές» προϋποθέσεις για ένα γενικευμένο «μεσογειακό» πόλεμο. Τούτο θα προκαλούσε αναπόφευκτα την άμεση ή έμμεση ανάμιξη και των Μεγάλων Δυνάμεων. Προληπτικά ή κατασταλτικά.
Σε μια διμερή σύγκρουση με το Ισραήλ, χωρίς ανάμιξη τρίτων, αν η Τουρκία ηττηθεί είναι αναμενόμενες θεμελιώδεις ανατροπές στο εσωτερικό της, ενώ θα υποστούν θανάσιμο πλήγμα και οι περιφερειακές φιλοδοξίες της. Το χειρότερο, ωστόσο, για την Τουρκία θα ήταν μια διαφαινόμενη νίκη της επί του Ισραήλ που θα το αποσταθεροποιούσε και θα έθετε σε κίνδυνο την ασφάλεια ή και την ίδια του την υπόσταση. ΗΠΑ, Ε.Ε. αλλά και η Ρωσία δεν επιθυμούν επ’ ουδενί μια τέτοια εξέλιξη επειδή θα έθετε σε ανεξέλεγκτη τροχιά όλο τον αραβικό κόσμο. Αλλά και επειδή η Τουρκία θα αποκτούσε ανεξέλεγκτη ισχύ σε μια από τι πλέον κρίσιμες περιοχές του κόσμου. Πράγμα ανεπίτρεπτο για τις αυθεντικές Μεγάλες Δυνάμεις.
Η Τουρκία δεν μπορεί να προκαλέσει ένα, έστω στιγμιαίο, «πολεμικό επεισόδιο» στην περιοχή των γεωτρήσεων της κυπριακής ΑΟΖ διότι ούτε οι ΗΠΑ ούτε το Ισραήλ θα αποδεχθούν ένα είδος «Ιμίων» για τα συμφέροντά τους. Αντίθετα η Τουρκία ίσως αντιμετωπίσει τον ευνουχισμό των περιφερειακών φιλοδοξιών της, την έξαρση του κουρδικού, έως απόσχιση των κουρδικών εδαφών, ακόμα και απώλειες στην Κύπρο. Ο μόνος τρόπος να περιοριστούν οι υπέρμετρες φιλοδοξίες κάποιου είναι να κοπεί δραματικά το μέγεθος της ισχύος του. Και η ήττα και η νίκη μόνο δεινά θα προκαλούσαν στην Τουρκία.
Χρειάζεται προνοητικότητα
Η Τουρκία θέλει να περιορίσει την ελληνική ΑΟΖ του Καστελλόριζου, για να επεκτείνει τη δική της ώστε να ενωθεί με την Αιγυπτιακή. Θα κερδίσει μέρος του θησαυρού και θα διατηρήσει τις φιλοδοξίες της ως περιφερειακή δύναμη. Αν η Τουρκία εξασφαλίσει μια τέτοια σύμπλευση με την Αίγυπτο, μπορεί να αποκτήσει ανεξέλεγκτη ισχύ πράγμα που συγκρούεται με τα στρατηγικά συμφέροντα του Ισραήλ, των ΗΠΑ, της Ε.Ε. ακόμα και της Ρωσίας.
Η Ελλάδα μπορεί, λοιπόν, να έχει και να ισχυροποιήσει τις θέσεις της στο διπλωματικό πεδίο, αν κινηθεί προνοητικά όπως η Κύπρος. Αρκεί να λάβει υπ’ όψη ότι ο οποιοσδήποτε σύμμαχος μόνο αν έχει να υπερασπιστεί και δικά του καίρια συμφέροντα μπορεί να διακινδυνεύσει ένοπλη υποστήριξη. Αυτό πρέπει να γίνει σαφές πέρα από οποιεσδήποτε ιδεολογίες, ιδεοληψίες και προκαταλήψεις. Η Κύπρος πέτυχε επειδή καθόρισε, ως είχε δικαίωμα, τη δική της ΑΟΖ εμπλέκοντας τα δικά της συμφέροντα με εκείνα άλλων ισχυρότερων χωρών. Η Ελλάδα;
Υ.Γ.: Εφτά χρόνια μετά ουδέν νεώτερο. Πλην του ότι από το ένα κράτος οδεύουμε σε δυο Κοινότητες. Ο δεύτερος θάνατος του Τάσου Παπαδόπουλου.
