Του Ηλία Σταθάτου*
Οι μέρες στο Λονδίνο μπορούν να γίνουν εξαιρετικά αλλόκοτες. Πας στο ψιλικατζίδικο για κάτι που ξέχασες, κοιτάς και τις εφημερίδες επί τη ευκαιρία. Και τον βλέπεις να σε κοιτάζει από όλα τα εξώφυλλα. Μπλε σαν πτώμα, με τα κόκκινα λέιζερ μάτια του Εξολοθρευτή, σε διάφορες αποχρώσεις και μοντάζ. Πάντα όμως εκεί, απειλητικός, παγωμένος, να σχεδιάζει το επόμενο του χτύπημα. Μιλάμε φυσικά για τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Δεν υπερβάλλω, αυτά είναι πραγματικά εξώφυλλα. Δείτε αυτό του Economist, στο οποίο μάλιστα ο Ρώσος πρόεδρος έχει, αντί για μάτια, μαχητικά αεροπλάνα ΜiG!
Όμως ο παραλογισμός δεν σταματά εδώ. Ανοίγεις το facebook ή το twitter: Χορηγούμενες εκδηλώσεις από το Kings College και διάφορα ινστιτούτα για το πώς να αντιμετωπιστεί η «ρωσική επιθετικότητα». Δημοσιεύματα για την ανάπτυξη βρετανικών τανκ στις Βαλτικές Χώρες. Γνώμες «ρωσολόγων» όπως ο Τσαρλς Λίστερ (ο οποίος ούτε ρώσικα ομιλεί, ούτε έχει κάποια στρατιωτική εμπειρία) σχετικά με το πώς τα ρωσικά αντιαεροπορικά συστήματα είναι «απολύτως αντιμετωπίσιμα» και… ορμάτε αδέρφια.
Μόλις χθες, στην εκπομπή Hardtalk του BBC, ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ για τη Συρία, ο Στάφαν Ντε Μιστούρα, εξέφρασε την άποψη πως η Μόσχα απεύχεται να επαναληφθεί ένα σενάριο τύπου Λιβύης, προσθέτοντας ότι και ο ίδιος δεν θεωρεί πως μια ολική κατάρρευση του συριακού κράτους θα φέρει θετικά αποτελέσματα. Ήρθε αντιμέτωπος με την απόκριση «οπότε, συμφωνείτε με το Κρεμλίνο, αυτό θέλετε να μας πείτε;». Όποιος δηλαδή αναγνωρίζει και θέλει να εμποδίσει το σενάριο μιας ολοκληρωτικής κατάρρευσης του καθεστώτος είναι αυτόματα «απολογητής του Κρεμλίνου».
Η… ρωσο-υστερία έχει μακρά παράδοση στη Μεγάλη Βρετανία. Το 19ο αιώνα, πριν τον πόλεμο της Κριμαίας, υπήρξε παρόμοια ατμόσφαιρα, με μια πρωτόλεια τότε «κοινωνία των πολιτών», δραστηριοποιούμενη γύρω από τις ενορίες της, να οργανώνει επιτροπές δράσης – και με έντυπα όπως οι Times ή το σατιρικό περιοδικό Punch να πρωτοστατούν στην καμπάνια κήρυξης πολέμου στη Ρωσία. Το κλίμα ήταν τέτοιο ώστε λεγόταν ότι ακόμα και ο σύζυγος της Βασίλισσας Βικτωρίας, πρίγκιπας Αλβέρτος, ήταν Ρώσος κατάσκοπος! Χιλιάδες πίστεψαν μάλιστα ότι… συνελήφθη, και μαζεύτηκαν στο διάσημο μπουντρούμι του Πύργου του Λονδίνου ώστε να τον δουν να εισέρχεται σιδηροδέσμιος!
Σήμερα όμως, πώς εξηγείται ένα τέτοιο φαινόμενο; Δεν θα επιχειρήσουμε να αναμασήσουμε τα γνωστά κλισέ, και το τι επικρατεί στο διεθνές σκηνικό. Το σημερινό, εξαιρετικά επικίνδυνο κλίμα δεν οφείλεται μόνο στην ουκρανική ή τη συριακή σύρραξη, αλλά στο γεγονός ότι η Ρωσία είναι… καλή για business: είναι ο (πραγματικός ή φανταστικός) αντίπαλος που προτιμά το στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα. Αντίπαλος συμβατικός, ενταγμένος σε μια αφήγηση και αντανακλαστικά 50 χρόνων αντιπαράθεσης, που «δικαιολογεί» εντυπωσιακά –και πανάκριβα– οπλικά συστήματα (τα οποία συχνά δεν λειτουργούν), φουσκωμένους προϋπολογισμούς, θέσεις εργασίας, αναλυτές…
Σύμφωνα με διαρροές και δεκάδες συζητήσεις off-the-record, το βρετανικό στρατιωτικό κατεστημένο μίσησε όσο δεν πάει άλλο τους πολέμους τύπου Ιράκ ή Αφγανιστάν. Σύμφωνα με τη στρατιωτική αργκό, «αυτοί οι πόλεμοι είναι βαρετοί, βρώμικοι και φτηνοί». Όταν οι ένοπλες δυνάμεις του νησιού στο οποίο πλέον κατοικώ γύρισαν πίσω από το Αφγανιστάν, εγκατέλειψαν αμέσως τη μισητή εκπαίδευση καταστολής αντάρτικου, και επέστρεψαν στην εκπαίδευση αντιμετώπισης πολέμου με τη Ρωσία.
Σε λίγες ημέρες η βρετανική κυβέρνηση θα ανακοινώσει τον προϋπολογισμό για το επόμενο διάστημα. Ήδη δημοσιεύματα βασισμένα σε «πηγές του Βασιλικού Ναυτικού» διαμαρτύρονται πως οι βρετανικές φρεγάτες θα χάσουν τους πυραύλους τους, θα μείνουν μόνο με τα κανόνια και «δεν θα μπορούν να αντιμετωπίσουν στα ίσια τους Ρώσους».
Θα ήταν αστείο αν δεν ήταν τόσο επικίνδυνο.
* Τη στήλη γράφει κάθε δεύτερη εβδομάδα ο Ηλίας Σταθάτος από το Λονδίνο.
