Συμπεράσματα (και με ελληνικό ενδιαφέρον) από την επίθεση των κερδοσκοπικών funds στην Αργεντινή
Του Γιώργου Τοζίδη
Η «επιλεκτική αθέτηση πληρωμών» την οποία επέβαλαν στην Αργεντινή στις 30 Ιουλίου¹ τα κερδοσκοπικά κεφάλαια-γύπες με τη συνδρομή ενός δικαστή των ΗΠΑ επέφερε, τελικά, αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που προσδοκούσαν οι εμπνευστές και θιασώτες του μέτρου (μεταξύ των οποίων και η εθελόδουλη ελληνική κυβέρνηση). Όχι μόνο δεν ξέσπασε κοινωνική αναταραχή, οικονομική κρίση, φυγή κεφαλαίων στο εξωτερικό, αλλά οι λαϊκές τάξεις, αντιλαμβανόμενες τον κίνδυνο, στήριξαν την κυβέρνηση και συσπειρώθηκαν γύρω από αυτήν.
Όμως η «επιλεκτική αθέτηση πληρωμών» της Αργεντινής πυροδότησε εξελίξεις οι οποίες, ακόμη και βραχυπρόθεσμα, στρέφονται εναντίον όσων υπερασπίζονται τα συμφέροντα των κερδοσκοπικών κεφαλαίων και αμφισβητούν το δικαίωμα των κρατών να προχωρούν σε αναδιάρθρωση των χρεών τους όταν απειλείται η ευημερία των πολιτών τους. Συνοπτικά:
1. Η Βουλή της Αργεντινής νομοθέτησε πρόταση για την ανταλλαγή των κρατικών ομολόγων, που είχαν δοθεί στους πιστωτές της χώρας σε αντικατάσταση των ομολόγων που είχαν «κουρευτεί» και τα οποία είχαν υπαχθεί στο αμερικανικό δίκαιο, με αντίστοιχα ομόλογα τα οποία θα υπόκεινται στο εθνικό δίκαιο της Αργεντινής. Η ανταλλαγή των ομολόγων βρίσκεται σε εξέλιξη και το αποτέλεσμά της μπορεί να συμβάλει στην καθιέρωση αυτού του μέτρου και από άλλες χώρες που αντιμετωπίζουν αντίστοιχα προβλήματα (μεταξύ των οποίων και η χώρα μας).
2. Εκδηλώθηκε η πρωτοβουλία του G77² και της Κίνας στον ΟΗΕ που οδήγησε στην υιοθέτηση απόφασης με την οποία η Συνέλευση του Οργανισμού «αποφασίζει να επεξεργαστεί και να υιοθετήσει μέσω μιας διαδικασίας διακυβερνητικών διαπραγματεύσεων, ως ένα θέμα προτεραιότητας ένα πολύπλευρο νομικό σύστημα για τις διαδικασίες αναδιάρθρωσης των κρατικών χρεών». Ο σκοπός για τη δημιουργία αυτού του συστήματος είναι να αυξηθεί «η αποτελεσματικότητα, η σταθερότητα και προβλεψιμότητα του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, ώστε να επιτυγχάνεται αποδεκτή, περιεκτική και δίκαιη οικονομική μεγέθυνση και βιώσιμη ανάπτυξη, σε συμφωνία με τις εθνικές συνθήκες και προτεραιότητες».
Η απόφαση ψηφίστηκε από 124 κράτη-μέλη, ενώ 11 χώρες καταψήφισαν (μεταξύ των οποίων και οι ΗΠΑ) και 41 απείχαν (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα). Είναι χαρακτηριστικό ότι καμία χώρα της ευρωζώνης δεν ψήφισε υπέρ της πρότασης παρά το γεγονός ότι από τα 18 κράτη-μέλη, τα 15 (μεταξύ των οποίων και η Γερμανία) έχουν δημόσιο χρέος που υπερβαίνει το 60% του ΑΕΠ (κριτήριο βιωσιμότητας με βάση το Μάαστριχτ), ενώ το μέσο ποσοστό δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ για την ευρωζώνη ως σύνολο ήταν 93,9% στο α’ τρίμηνο του 2014.
Καθόλου τυχαία οι εκπρόσωποι των ΗΠΑ προσπάθησαν να εμποδίσουν την ψήφιση της συγκεκριμένης απόφασης, με το επιχείρημα ότι αρμόδιο διεθνές σώμα για τις αναδιαρθρώσεις δημόσιου χρέους είναι το ΔΝΤ, ένα επιχείρημα που μάλλον διεύρυνε τον αριθμό των κρατών που ψήφισαν υπέρ της απόφασης…
3. Τον Ιούλιο, οι χώρες BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική), στις οποίες πρόκειται να ενταχθεί και η Αργεντινή το 2015, προχώρησαν στη δημιουργία δύο διεθνών οργανισμών στην προσπάθειά τους να απεξαρτηθούν από το δολάριο και να ανταγωνιστούν τις πολιτικές του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας (Π.Τ.): τη «Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα» με αρχικό κεφάλαιο 50 δισ. δολάρια και τη «Δεξαμενή Συναλλαγματικών Αποθεμάτων» στην οποία τα πέντε κράτη-μέλη θα συνεισφέρουν 100 δισ. δολάρια. Ως η δύναμη με το μεγαλύτερο ύψος συναλλαγματικών διαθεσίμων στον κόσμο, η Κίνα θα συνεισφέρει τη μερίδα του λέοντος στη δεξαμενή αυτή, με 41 δισ. δολάρια, ενώ από 18 δισ. δολάρια θα συνεισφέρουν Βραζιλία, Ινδία και Ρωσία και, τέλος, 5 δισ. η Νότιος Αφρική.
Η απόφαση των BRICS αντιμετωπίσθηκε απαξιωτικά από τους νεοφιλελεύθερους οικονομολόγους που προέταξαν το επιχείρημα ότι τα διαθέσιμα κεφάλαια των δύο οργανισμών είναι ανεπαρκή για να αντιμετωπίσουν μια διεθνή κρίση. Συνέκριναν, μάλιστα, τους δύο οργανισμούς με αναπτυξιακές τράπεζες της Ασίας και της Αφρικής που διαθέτουν περισσότερα κεφάλαια και, σήμερα, συνεργάζονται με το ΔΝΤ και την Π.Τ. Για μια ακόμη φορά επιβεβαιώνεται η «αδυναμία» των νεοφιλελεύθερων αναλυτών να συλλάβουν τις ευρύτερες συνέπειες της δημιουργίας των δύο οργανισμών από χώρες των οποίων οι οικονομίες είναι συμπληρωματικές, είναι κάτοχοι ενεργειακών πόρων και υψηλών συναλλαγματικών αποθεμάτων και η διεθνής φήμη τους είναι ανώτερη αυτής των ΗΠΑ και των συμμάχων τους.
Οι παραπάνω εξελίξεις πιστοποιούν ότι:
Α) Οι αναδιαρθρώσεις των κρατικών χρεών απασχολούν, πλέον, την πλειοψηφία των χωρών του πλανήτη (ιδιαίτερα μετά την απόφαση του ΟΗΕ). Αυτή η εξέλιξη ευνοεί και τις διαπραγματεύσεις για την αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους με την προϋπόθεση ότι αυτές θα διενεργηθούν από μια αξιόπιστη κυβέρνηση που θα υπερασπίζεται τα συμφέροντα της χώρας και όχι των δανειστών της.
Β) Την ανάδυση ενός πολυπολικού κόσμου που και μόνη η ύπαρξή του θα λειτουργήσει θετικά για όλες εκείνες τις χώρες που αναζητούν τον δικό τους δρόμο για την ανάπτυξη και την ευημερία. Σε αυτόν τον πολυπολικό κόσμο, μια αριστερή κυβέρνηση της Ελλάδας θα πρέπει να αξιοποιήσει και τη γεωπολιτική θέση της αλλά και τη μακραίωνη ιστορία και πολιτισμό της συμβάλλοντας στη δημιουργία ενός εναλλακτικού παραγωγικού υποδείγματος με υποκείμενο τους συνεταιρισμένους παραγωγούς.
¹ Σχετικά με τα όσα προηγήθηκαν: «Αργεντινή: Ο αγώνας ενάντια στους γύπες», Δρόμος της Αριστεράς, φ. 222/12.07.14
²Βλέπε παρουσίαση του G77 στο «Υπάρχει και αυτός ο νότος…», Δρόμος της Αριστεράς, φ. 221/05.07.
