Οι πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα μπορούν να ανοίξουν δρόμο…
Του Πέτρου Ι. Μηλιαράκη*
Αρχικώς πρέπει να παρατηρηθεί ότι η ευρωπαϊκή έννομη τάξη έχει εγκαθιδρύσει κανόνες απολύτως αντιφατικούς. Από τη μια πλευρά έχει θεσπισθεί η «κοινωνική συνοχή» και από την άλλη πλευρά έχει θεσπισθεί η «ελεύθερη αγορά» που κατά πολλούς (άλλωστε) είναι και «αυτορυθμιζόμενη». Ως εκ τούτου οι πολιτικές στην Ευρωπαϊκή Ένωση όπως έχουν θεσμοθετηθεί με τις Συνθήκες(1) κινούνται σ’ ένα πολιτικό εκκρεμές.
Στo πλαίσιo της ενωσιακής έννομης τάξης εγκαθιδρύονται Αρχές(2) με σκοπό την «ευημερία των λαών της Ένωσης», την «ασφάλεια και δικαιοσύνη», την «κοινωνική πρόοδο», «την πλήρη απασχόληση» και την «καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού».
Οι προαναφερόμενες δεσμεύσεις, Αρχές και Αξίες που αφορούν τον ευρωπαϊκό νομικό και πολιτικό πολιτισμό, είναι δεδομένο ότι παραγνωρίζονται πλήρως από την άρχουσα ιδεολογία που κυριαρχεί στις πολιτικές της Ένωσης με προεξάρχουσα την γερμανική οικονομική και χρηματοπιστωτική ελίτ. Οι προαναφερόμενοι κανόνες υποτάσσονται πλήρως στις σκοπιμότητες, αλλά και στη βαρβαρότητα του νεοφιλελευθερισμού.
Ταυτοχρόνως, στο πεδίο της οικονομικής πολιτικής, η Συνθήκη της Λισσαβώνας με τα άρθρα 120 ΣΛΕΕ και επόμενα, καθορίζει τους κανόνες των οικονομικών πολιτικών και ειδικότερα των δημοσιονομικών ελλειμμάτων.
Η διάταξη, δε, του άρθρου 126 ΣΛΕΕ κυριαρχεί. Αξιοσημείωτο είναι ότι η διάταξη του άρθρου 126 ΣΛΕΕ είναι κρίσιμη για την ελληνική πραγματικότητα. Και είναι κρίσιμη γιατί πέραν των ευθυνών που πρέπει να αποδοθούν σε παραλείψεις των Ενωσιακών Οργάνων (Συμβουλίου και Επιτροπής), αποτελεί ρητή αναφορά των μνημονιακών δεσμεύσεων.
Είναι κοινός τόπος ότι η μνημονιακή πολιτική έχει δημιουργήσει στην πατρίδα μας απόκρημνη οικονομική κατάσταση και ταυτοχρόνως έχει περιφέρει την κοινωνία σε ανθρωπιστική κρίση.
Η αντιμετώπιση όμως της κρίσης του ελληνικού χρέους ασφαλώς μπορεί να λάβει χώρα με επίκληση και αυτών ακόμη των Συνθηκών, και των Αρχών και Αξιών που έχει εγκαθιδρύσει η ενωσιακή έννομη τάξη. Πέραν όμως αυτών, θα πρέπει να λάβει χώρα αξιοποίηση της Δήλωσης 30, η οποία είναι προσαρτημένη στη Συνθήκη της Λισσαβώνας και αφορά μελλοντικές πολιτικές για την ανάπτυξη και όχι την ύφεση.
Η Δήλωση 30
Προς κατανόηση του αναγνώστη για τη λειτουργία της Δήλωσης 30 θα πρέπει να διευκρινισθούν τα εξής:
1) Ως έχει προεκτεθεί στο πλαίσιο των δανειακών δεσμεύσεων που επέβαλε η τρόικα στη χώρα και που αποδέχθηκαν οι μνημονιακές κυβερνήσεις και συγκυβερνήσεις, το άρθρο 126 ΣΛΕΕ αφορά εφαρμοστέο κανόνα.
2) Το άρθρο 126 ΣΛΕΕ σχετίζεται ευθέως με το Πρωτόκολλο 12 που θεσπίζει το ανώτατο όριο του χρέους στο 60% έναντι του ΑΕΠ. (Τούτο σημαίνει ότι χρέος κράτους-μέλους που υπερβαίνει το 60% είναι παράνομο χρέος).
3) Η Δήλωση 30 αφορά ακριβώς πολιτικές που συναρτώνται με το άρθρο 126 ΣΛΕΕ.
4) Ως εκ τούτου, στη Δήλωση 30 συλλειτουργούν: α) Το άρθρο 126 ΣΛΕΕ και β) το Πρωτόκολλο 12.
Με τούτα τα δεδομένα η Δήλωση 30 αφορά κρίσιμη νομικοπολιτική βάση για διαπραγμάτευση προκειμένου να επιλυθεί το ζήτημα διαγραφής σημαντικού μέρους του προδήλως αδιατήρητου ελληνικού δημόσιου χρέους.
Με τη Δήλωση 30: «Επιβεβαιώνεται η προσήλωση στους στόχους… για δημιουργία θέσεων απασχόλησης, και κοινωνικής συνοχής», ενώ, «στόχος είναι η προοδευτική δημιουργία δημοσιονομικού πλεονάσματος σε περιόδους (όμως!) ευνοϊκής συγκυρίας, ώστε να υπάρχει περιθώριο αντιμετώπισης των περιόδων οικονομικής ύφεσης.» (sic!) Δηλαδή, με βάση τα προαναφερόμενα τα «Μνημόνια» και οι Εφαρμοστικοί Νόμοι κατά το μέρος που αφορούν στην Ελλάδα, τήρησαν ακριβώς τα αντίθετα!
Πέραν αυτών, όμως, αξιοσημείωτο είναι ότι η Δήλωση 30 αφορά και βάση εκκίνησης για αναθεώρηση και διαπραγμάτευση, καθόσον με τη «Δήλωση» αυτή προαναγγέλλεται κινητικότητα όσον αφορά στις μελλοντικές πολιτικές της Ένωσης, τόσο σε επίπεδο πρωτοβουλιών της Επιτροπής, όσο και σε επίπεδο πρωτοβουλιών των κρατών-μελών. Δηλαδή η Δήλωση 30 αναγνωρίζει και θεσμοθετεί ότι συμφωνίες που αφορούν σταθερότητα και ανάπτυξη δεν μπορεί να είναι αγκυλωμένες σε δογματικές προδιαγραφές.
Και τούτο γιατί, στη Δήλωση αυτή σαφώς και μάλιστα με «ενδιαφέρον» (sic!) προβλέπεται συμβολή «πρωτοβουλιών» της Επιτροπής και των κρατών-μελών, με σκοπό την «ανάπτυξη των οικονομιών» και προφανώς όχι τη δημιουργία υφέσεων και ανθρωπιστών κρίσεων!
Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι δεν τίθεται περίγραμμα δεσμευτικό του πλαισίου και του περιεχομένου των παρεμβάσεων-πρωτοβουλιών της Επιτροπής ή των κρατών-μελών. Και τούτο γιατί στη Δήλωση 30 ρητώς ορίζεται ότι: «Δεν προδικάζονται οι μελλοντικές συζητήσεις».
Επειδή το θεσμικό οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης κινείται σ’ ένα εκκρεμές, έχω υποστηρίξει ότι: «Η ιστορία θα καταδείξει εάν και κατά πόσο οι πολιτικές που θα ακολουθηθούν, θα στραφούν προς μια συντηρητικότερη και νεοφιλελεύθερη ή σε μια ριζοσπαστικότερη και προοδευτικότερη κατεύθυνση»(3).
Με βάση τα προαναφερόμενα και με επίκληση στη Δήλωση 30 μπορούν να λάβουν χώρα σημαντικές πολιτικές. Τούτο, όμως, προϋποθέτει όχι μόνο αλλαγή πολιτικών αλλά και αλλαγή κυβέρνησης στην Ελλάδα. Προς την κατεύθυνση αυτή ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η μόνη εγγύηση.
Σε κάθε περίπτωση η Αριστερά με κύρια αναφορά το ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να διαδραματίσει σημαντικότατο ρόλο για τη δημιουργία ενός νέου νομικού και πολιτικού ευρωπαϊκού πολιτισμού. Οι Αριστερές Δυνάμεις και οι κοινωνίες στην Ελλάδα και στην Ευρώπη όχι μόνο πρέπει να έχουν, αλλά και θα έχουν το λόγο. Η αρχή μπορεί (και πρέπει) να γίνει από τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα!
(1) Η Ευρωπαϊκή Ένωση δομείται πάνω σε δύο (2) Συνθήκες που έχουν το αυτό νομικό και πολιτικό κύρος. Στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ) και στη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Αμφότερες οι Συνθήκες, με τα «Πρωτόκολλα» και τις «Δηλώσεις» συνιστούν τη Συνθήκη της Λισσαβώνας.
(2) Βλ. συνδυασμό διατάξεων των άρθρων 2 και 3 ΣΕΕ, της παρ. 2 του άρθρου 11 ΣΕΕ, των παρ. 1 και 2 του άρθρου 6 ΣΕΕ, και του άρθρου 151 ΣΛΕΕ.
(3) Βλ. Πέτρος Ι. Μηλιαράκης, To Ευρωπαϊκό Σύνταγμα μεταξύ νομικού δόγματος και πολιτικής, Εκδόσεις Λιβάνη (2005) σελ. 125.
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια (Στρασβούργου και Λουξεμβούργου). Ανήκει στην Οργάνωση Μελών ΣΥΡΙΖΑ Βιάννου και είναι Μέλος του Τμήματος Ευρωπαϊκής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ.
