Ειδησεογραφικό θρίλερ θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς την ανακοίνωση του Ιάπωνα πρωθυπουργού, Γ. Νόντα, την περασμένη εβδομάδα, ότι η χώρα του θα χρησιμοποιεί στις διμερείς της συναλλαγές με την Κίνα αντί για το δολάριο τα εγχώρια νομίσματα.
Η ανακοίνωση έγινε ύστερα από επίσημη επίσκεψή του στο Πεκίνο, όπου είχε συνομιλίες με τον Γουέν Ζιαμπάο, τον Κινέζο ομόλογό του στo πλαίσιo των οποίων αποφασίστηκε να συναλλάσσονται με γουάν και γιεν. Μέχρι τώρα, το 60% του σινο-ιαπωνικού εμπορίου διεξαγόταν με δολάρια.
Ποιο είναι το κόστος για τις ΗΠΑ; Ασφαλώς οικονομικό, αλλά και γεωπολιτικό. Η κίνηση αυτή της Κίνας και της Ιαπωνίας δείχνει μια τάση να περιθωριοποιηθούν οι Αμερικανοί στην περιοχή της Άπω Ασίας, όχι πολύ καιρό μετά την περιοδεία του Μπ. Ομπάμα και την πομπώδη ανακοίνωση δημιουργίας μιας μεγάλης στρατιωτικής βάσης στη βόρεια Αυστραλία, στην οποία θα σταθμεύουν χιλιάδες Αμερικανοί στρατιώτες και θα στοχεύει προς την Κίνα.
Τα πράγματα, βέβαια, δεν είναι απλά ούτε ευθύγραμμα. Σε μια εβδομάδα και κάτι η Ιαπωνία ανακοίνωσε επίσης ότι «σκοπεύει να μειώσει τις εισαγωγές πετρελαίου από το Ιράν», δίνοντας την αίσθηση ότι ευθυγραμμίζεται με τις κυρώσεις που αποφάσισαν οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. Η αντίδραση της Κίνας στις δυτικές κυρώσεις ήταν η προτροπή να «συνεργαστεί η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας με το Ιράν για τον πυρηνικό σταθμό του Φορντό». Και οι δύο χώρες εισάγουν σημαντικές ποσότητες ιρανικού πετρελαίου (10% των αναγκών της η πρώτη, 11% η δεύτερη). Οι ανακοινώσεις έγιναν στo πλαίσιo επίσημης επίσκεψης του Αμερικανού υπουργού Οικονομικών Τ. Γκάιτνερ.
Ασφαλώς δεν θα περίμενε κανείς άλλη αντίδραση από την Ιαπωνία, δεδομένων των μακροχρόνιων σχέσεων στρατιωτικής εξάρτησης από τις ΗΠΑ. Η οποιαδήποτε σημαντική αλλαγή στον τομέα αυτών των σχέσεων θα είναι δύσκολη και θα καταστεί ακόμη δυσκολότερη σε ενδεχόμενη αμερικανική στρατιωτική επέμβαση στο Ιράν, όταν όλες οι δυνάμεις θα κληθούν να διαλέξουν πλευρές.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών παρατηρητών, η εξαίρεση του δολαρίου από τις σινο-ιαπωνικές συναλλαγές και άλλα μέτρα οικονομικής συνεργασίας που ανακοινώθηκαν ταυτόχρονα, όπως η έκδοση από την Ιαπωνική Τράπεζα για τη Διεθνή Συνεργασία ομολόγων σε γουάν, στην Κίνα, και η αγορά κρατικών ομολόγων της Κίνας από την Ιαπωνία, συνιστούν κινήσεις που αυξάνουν το βαθμό ολοκλήρωσης των δύο μεγαλύτερων οικονομιών της Ασίας και πρωτοφανές άνοιγμα της Κίνας, η οποία επιτρέπει τη χρησιμοποίηση της αγοράς κεφαλαίων της.
Τίθεται το ερώτημα: Αυτή η κίνηση της Κίνας μαρτυρεί ότι η προτεραιότητά της είναι η Ασία; Ή με άλλη διατύπωση: Περιορίζεται στην Ασία; Η απάντηση είναι μάλλον αρνητική, πρώτον γιατί η Ιαπωνία δεν είναι ασιατική, αλλά παγκόσμια δύναμη, δεύτερον γιατί οι κινήσεις αυτές φέρουν μια σημαντική γεωπολιτική διάσταση. Εξάλλου, η διεθνής οικονομική δραστηριότητα των Κινέζων είναι πασιφανής σε όλες τις ηπείρους και σε τομείς κρίσιμους, όπως των εξαγορών επιχειρήσεων και των πρώτων υλών.
Ωστόσο, δεν μπορεί να αγνοηθούν και άλλες διαστάσεις. Αφενός η επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας, λόγω της κρίσης του δυτικού καπιταλισμού και της μείωσης των εξαγωγών. Σήμερα πλέον δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία γι’ αυτήν, το μόνο που συζητείται είναι το μέγεθος. Το βάθεμα της περιφερειακής συνεργασίας και η στροφή προς την εσωτερική αγορά μπορούν να αποτελέσουν μαξιλάρια που θα απορροφήσουν μέρος των κρισιακών κραδασμών, εξωτερικών και εσωτερικών. Αφετέρου, η εξάντληση του κινεζικού μοντέλου καπιταλισμού που στηρίχθηκε στη βάρβαρη εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης για την προσέλκυση επενδύσεων. Παρόμοια, αλλά όχι και τόσο έντονα, λόγω της εξοικείωσης με τη μακροχρόνια στασιμότητα, προβλήματα παρουσιάζει και η Ιαπωνία.
Όμως, ανεξαρτήτως των οικονομικών καταναγκασμών που επιβάλλουν να ξεπεραστούν μακροχρόνιες σινο-ιαπωνικές αντιπαλότητες εδραιωμένες στη μαζική ψυχολογία – ας μην ξεχνάμε ότι η Ιαπωνία υπήρξε δύναμη κατοχής για τους Κινέζους, διεθνώς οι απευθείας συναλλαγές χωρίς μεσολάβηση του δολαρίου αξιολογούνται ως μια σημαντική εξέλιξη που απαντά ευθέως στην προβολή της αμερικανικής ισχύος. Άλλη μια ένδειξη τέλους εποχής…
Ποιο είναι το κόστος για τις ΗΠΑ; Ασφαλώς οικονομικό, αλλά και γεωπολιτικό. Η κίνηση αυτή της Κίνας και της Ιαπωνίας δείχνει μια τάση να περιθωριοποιηθούν οι Αμερικανοί στην περιοχή της Άπω Ασίας, όχι πολύ καιρό μετά την περιοδεία του Μπ. Ομπάμα και την πομπώδη ανακοίνωση δημιουργίας μιας μεγάλης στρατιωτικής βάσης στη βόρεια Αυστραλία, στην οποία θα σταθμεύουν χιλιάδες Αμερικανοί στρατιώτες και θα στοχεύει προς την Κίνα.
Τα πράγματα, βέβαια, δεν είναι απλά ούτε ευθύγραμμα. Σε μια εβδομάδα και κάτι η Ιαπωνία ανακοίνωσε επίσης ότι «σκοπεύει να μειώσει τις εισαγωγές πετρελαίου από το Ιράν», δίνοντας την αίσθηση ότι ευθυγραμμίζεται με τις κυρώσεις που αποφάσισαν οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. Η αντίδραση της Κίνας στις δυτικές κυρώσεις ήταν η προτροπή να «συνεργαστεί η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας με το Ιράν για τον πυρηνικό σταθμό του Φορντό». Και οι δύο χώρες εισάγουν σημαντικές ποσότητες ιρανικού πετρελαίου (10% των αναγκών της η πρώτη, 11% η δεύτερη). Οι ανακοινώσεις έγιναν στo πλαίσιo επίσημης επίσκεψης του Αμερικανού υπουργού Οικονομικών Τ. Γκάιτνερ.
Ασφαλώς δεν θα περίμενε κανείς άλλη αντίδραση από την Ιαπωνία, δεδομένων των μακροχρόνιων σχέσεων στρατιωτικής εξάρτησης από τις ΗΠΑ. Η οποιαδήποτε σημαντική αλλαγή στον τομέα αυτών των σχέσεων θα είναι δύσκολη και θα καταστεί ακόμη δυσκολότερη σε ενδεχόμενη αμερικανική στρατιωτική επέμβαση στο Ιράν, όταν όλες οι δυνάμεις θα κληθούν να διαλέξουν πλευρές.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών παρατηρητών, η εξαίρεση του δολαρίου από τις σινο-ιαπωνικές συναλλαγές και άλλα μέτρα οικονομικής συνεργασίας που ανακοινώθηκαν ταυτόχρονα, όπως η έκδοση από την Ιαπωνική Τράπεζα για τη Διεθνή Συνεργασία ομολόγων σε γουάν, στην Κίνα, και η αγορά κρατικών ομολόγων της Κίνας από την Ιαπωνία, συνιστούν κινήσεις που αυξάνουν το βαθμό ολοκλήρωσης των δύο μεγαλύτερων οικονομιών της Ασίας και πρωτοφανές άνοιγμα της Κίνας, η οποία επιτρέπει τη χρησιμοποίηση της αγοράς κεφαλαίων της.
Τίθεται το ερώτημα: Αυτή η κίνηση της Κίνας μαρτυρεί ότι η προτεραιότητά της είναι η Ασία; Ή με άλλη διατύπωση: Περιορίζεται στην Ασία; Η απάντηση είναι μάλλον αρνητική, πρώτον γιατί η Ιαπωνία δεν είναι ασιατική, αλλά παγκόσμια δύναμη, δεύτερον γιατί οι κινήσεις αυτές φέρουν μια σημαντική γεωπολιτική διάσταση. Εξάλλου, η διεθνής οικονομική δραστηριότητα των Κινέζων είναι πασιφανής σε όλες τις ηπείρους και σε τομείς κρίσιμους, όπως των εξαγορών επιχειρήσεων και των πρώτων υλών.
Ωστόσο, δεν μπορεί να αγνοηθούν και άλλες διαστάσεις. Αφενός η επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας, λόγω της κρίσης του δυτικού καπιταλισμού και της μείωσης των εξαγωγών. Σήμερα πλέον δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία γι’ αυτήν, το μόνο που συζητείται είναι το μέγεθος. Το βάθεμα της περιφερειακής συνεργασίας και η στροφή προς την εσωτερική αγορά μπορούν να αποτελέσουν μαξιλάρια που θα απορροφήσουν μέρος των κρισιακών κραδασμών, εξωτερικών και εσωτερικών. Αφετέρου, η εξάντληση του κινεζικού μοντέλου καπιταλισμού που στηρίχθηκε στη βάρβαρη εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης για την προσέλκυση επενδύσεων. Παρόμοια, αλλά όχι και τόσο έντονα, λόγω της εξοικείωσης με τη μακροχρόνια στασιμότητα, προβλήματα παρουσιάζει και η Ιαπωνία.
Όμως, ανεξαρτήτως των οικονομικών καταναγκασμών που επιβάλλουν να ξεπεραστούν μακροχρόνιες σινο-ιαπωνικές αντιπαλότητες εδραιωμένες στη μαζική ψυχολογία – ας μην ξεχνάμε ότι η Ιαπωνία υπήρξε δύναμη κατοχής για τους Κινέζους, διεθνώς οι απευθείας συναλλαγές χωρίς μεσολάβηση του δολαρίου αξιολογούνται ως μια σημαντική εξέλιξη που απαντά ευθέως στην προβολή της αμερικανικής ισχύος. Άλλη μια ένδειξη τέλους εποχής…
Αρ.Α.
Σχόλια
