«Ο τάχα μου αποκαλούμενος πολιτισμένος κόσμος στέκει για βδομάδες, για μήνες, παρακολουθώντας τη γενοκτονία του παλαιστινιακού λαού μην μπορώντας ή μη θέλοντας να τη σταματήσει. Γιατί η αλήθεια είναι ότι όλοι ξέρουμε τι συμβαίνει. Κανένας δεν μπορεί τώρα να πει δεν ήξερα.»
(Χάρης Δούκας)
Ο Δήμος της Αθήνας βράβευσε τον δημοσιογράφο Γκίντεον Λέβι με το Βραβείο Δημοκρατίας της Πόλης των Αθηνών 2025 σε ένα γεμάτο από κόσμο θέατρο που χειροκρότησε θερμά τον Δήμαρχο Χάρη Δούκα για τη θέση του στο παλαιστινιακό και για την πρόσκληση και βράβευση του Γκίντεον Λέβι τον οποίο επευφήμησαν παρατεταμένα -όλοι όρθιοι- στο τέλος της ομιλίας του.
Κόντρα στο φασισμό
Παρακολουθώ εδώ και πάρα πολλά χρόνια τον Γκίντεον Λέβι στον αγώνα του για τα δίκια του παλαιστινιακού λαού και για τη διάσωση της συνείδησης των εβραίων του Ισραήλ. Είναι ένας από τους ήρωές μου. Πριν από 15 χρόνια ζήτησα από τον εξαίρετο Πέτρο Ζερβό να τον σκιτσάρει για το Περίπτερο Ιδεών και προχτές του έδωσα τυπωμένο σε μεγέθυνση το σκίτσο του.
Μαζί με την Αμίρα Χας, συνάδελφο στην εφημερίδα Χααρέτζ, είναι σταθερά στην πρώτη γραμμή ενός άνισου αγώνα συγκεντρώνοντας πάνω τους το ανάθεμα πολλών συμπολιτών τους και της κυβέρνησης του Ισραήλ. Παλιότερα δεν ήταν τόσο μόνοι τους οι καταγγέλλοντες το ισραηλινό απαρτχάιντ όσο σήμερα. Υπήρχε ένα κίνημα ειρήνης που έκανε αισθητή την παρουσία του με ανθρώπους σαν τον Γιούρι Αβνέρι, υπήρχαν πολιτικοί κάπως μετριοπαθείς, υπήρχε μια Αριστερά που είχε κάποιο λόγο και οι φασίστες δεν είχαν ακόμα καταλάβει τόσο ολοκληρωτικά και αποκλειστικά την εξουσία, την κυβέρνηση, το στρατό και τα μέσα ενημέρωσης. Ούτε είχαν αυτοεξοριστεί σπουδαίοι διανοούμενοι όπως ο Ilan Pappe, Avi Shlaim κ.ά. Και ήταν κάπως πιο φιλικό στους Παλαιστίνιους ή έστω πιο ουδέτερο το ευρωπαϊκό κατεστημένο, το οποίο πλέον είναι απολύτως συνένοχο στη γενοκτονία.
Και σήμερα υπάρχουν στο Ισραήλ εβραίοι που αντιστέκονται στη γενοκτονία και την εθνοκάθαρση, αξιοθαύμαστοι όπως οι νέοι που φυλακίζονται επειδή αρνούνται να υπηρετήσουν στο στρατό και να σκοτώσουν Παλαιστίνιους, οι θρησκευόμενοι των Neturei Karta και Satmar Hasidim που απορρίπτουν ως αντιεβραϊκό το κράτος του Ισραήλ και ζητούν «Ελεύθερη Παλαιστίνη», τα μέλη των οργανώσεων B’Tselem και Physicians for Human Rights που καταγράφουν πέτρα-πέτρα και αγωνίζονται εδώ και χρόνια κατά των κατεδαφίσεων παλαιστινιακών σπιτιών οι οποίοι πρόσφατα δημοσιοποίησαν το τεκμηριωμένα καταγγελτικό τους κείμενο με τίτλο «Η γενοκτονία μας» και μερικοί άλλοι διανοούμενοι, καλλιτέχνες και συνεργάτες της εφημερίδας Χααρέτζ που ξεχωρίζει απ’ όλη τη χαβούζα των ισραηλινών ΜΜΕ που στάζουν μίσος και αίμα. Αλλά ως εκεί.
Εκφυλισμός ενός λαού
Η ισραηλινή κοινωνία στο μεγαλύτερο τμήμα της έχει πλήρως εκφυλιστεί. Αποτελεί ένα μόρφωμα ετερόκλητων στοιχείων που το μόνο που τους ενώνει είναι η αρπαγή, η εθνοκάθαρση και η γενοκτονία. Τους ενώνει η κατοχή, όπως εύστοχα επισημαίνει ο Γκίντεον Λέβι. Εβραίοι της Ρωσίας και της Ουκρανίας, Εβραίοι της Γερμανίας και της Πολωνίας, Εβραίοι της Αιθιοπίας και της Υεμένης, Εβραίοι της Ισπανίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ομάδες και άνθρωποι που δεν έχουν κανένα κοινό στοιχείο που να τους ενώνει εκτός από τα κλοπιμαία που έχουν μοιράσει μεταξύ τους. Κλοπιμαία από τη λαφυραγωγία στην Παλαιστίνη, από το πλιάτσικο που συνεχίζεται με μεγάλη ένταση και αγριότητα, με νέες αρπαγές, νέες δολοφονίες και νέες καταστροφές στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη και με επέκταση στο Λίβανο, τη Συρία, το Ιράν και την Υεμένη και απειλές στην Ιορδανία, το Ιράκ και την Αίγυπτο.
Κατά ομάδες έχουν διαφορετικές κοινωνικές συνήθειες και έθιμα, διαφορετικές μητρικές γλώσσες, μαγειρεύουν διαφορετικά φαγητά, τραγουδούν και χορεύουν άλλα τραγούδια, ρώσικα, πολωνέζικα, γερμανικά, σεφαραδίτικα, αμερικάνικα, υεμενίτικα και μόνο μερικά εβραϊκά που τα μαθαίνουν υποχρεωτικά τα παιδιά στα σχολεία ή τους σερβίρονται από το ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Γι’ αυτό είναι τόσο πολύ δημοφιλές το ελληνικό τραγούδι. Γιατί είναι μεσογειακό, έχει δύση και ανατολή, είναι ενωτικό και πολιτικά -γι’ αυτούς- ουδέτερο. Αραβικά και τούρκικα θα άκουγαν και αραβικά και τούρκικα φαγητά θα έτρωγαν φανερά αν δεν τους εμπόδιζε το ρατσιστικό μίσος και η κρατική πολιτική ορθότητα. Πατρίδα τους έχουν τη Ρωσία, την Ουκρανία, την Πολωνία, τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Τουρκία, την Ελλάδα, την Αφρική και την Αραβία. Καμία σχέση με την Παλαιστίνη πλην εκείνου του 6% που ζούσε ειρηνικά με τους Παλαιστίνιους μέχρι τον αγγλικό «δάκτυλο». Όλοι οι υπόλοιποι, το 94%, είναι φυτευτοί στην Παλαιστίνη.
Είναι καθαροί σημίτες οι κατάλευκοι Ευρωπαίοι, οι Πολωνοί και οι Ρώσοι, αλλά και οι κατάμαυροι Αφρικανοί, δηλαδή φυλετικά συγγενείς με τους Άραβες; Ούτε σαν αστείο δεν θέλουν να το ακούσουν. Και ας κατηγορούν τους επικριτές του Ισραήλ ως αντισημίτες. Συμβατικά λένε καλημέρα μεταξύ τους. Και δεν είναι μόνο το φυλετικό∙ είναι και το πολιτισμικό∙ είναι και το κοινωνικό. Οι λευκοί Ασκενάζι της Κεντρικής Ευρώπης είναι τα αφεντικά αν και είναι μειοψηφία. Όλοι οι άλλοι, οι Σεφαραδίτες και εν γένει οι Μιζραχί είναι βήτα διαλογής, οι δε μαύροι εβραίοι θεωρούνται κατάλληλοι μόνο για παρακατιανές εργασίες! Κι αυτά επιβεβαιώνονται από τις στατιστικές και από τις μελέτες και τα σχόλια που κάνουν οι ερευνητές και οι συγγραφείς τους.
Μόνο Τραμπ
Στο τέλος της συνέντευξης Τύπου, ρώτησα τον Λέβι αν οι εβραίοι των ΗΠΑ και κυρίως οι νέοι που ξεσηκώθηκαν μέσα κι έξω από τα πανεπιστήμια με συνθήματα «Όχι στο όνομά μας», «Όχι στη γενοκτονία» και «Ελεύθερη Παλαιστίνη» καταγγέλλοντας τη σφαγή και την εθνοκάθαρση στην Παλαιστίνη, ασκούν κάποια επίδραση στην ισραηλινή κοινωνία, αν προβληματίζουν κανένα, αν επηρεάζουν την κοινή γνώμη. Η απάντησή του ήταν κατηγορηματικά αρνητική.
«Για τους Ισραηλινούς υπάρχει μόνο ένας Αμερικανός που μετράει, κι αυτός είναι ο Ντόναλντ Τραμπ. Και όσο αυτός συνεχίζει να υποστηρίζει το Ισραήλ τυφλά, αυτόματα, μαζικά, άνευ όρων, μπορείς να αναβάλλεις την αλήθεια.
Μπορείς να πεις, εντάξει, οι νεαροί φοιτητές στα πανεπιστήμια είναι εναντίον μας επειδή είναι αραβικά τα χρήματα, γιατί τα πανεπιστήμια (σημείωση: το Χάρβαρντ, το Μπέρκλεϊ, το Κολούμπια κ.ά.) διευθύνονται από Άραβες, Καταριανούς και εμίρηδες, να πεις όλων των ειδών τις ιστορίες που λες στον εαυτό σου. Το τελευταίο που θα σκεφτούν οι Ισραηλινοί είναι γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι κάνουν κριτική στο Ισραήλ. Μήπως σε κάτι έχουμε κάνει κάποιο λάθος και μήπως πρέπει να αλλάξουμε την πολιτική μας αν θέλουμε να φέρουμε περισσότερη συμπόνια στον κόσμο; Είναι το τελευταίο πράγμα που θα τους απασχολήσει. Έτσι, για όσο καιρό ο Τραμπ θα είναι στα πράγματα κανείς δεν σκέφτεται τι θα συμβεί μετά τον Τραμπ. Και δεν είναι μόνο για τους νέους ανθρώπους και για τους εβραίους. Τι γίνεται με τους Δημοκρατικούς; Κάποια στιγμή θα ξαναπάρουν την εξουσία στις ΗΠΑ. Και τι θα γίνει τότε; Κανένας δεν βλέπει λίγο μακρύτερα. Ζούμε τη στιγμή και όσο ο Τραμπ μάς υποστηρίζει, οι περισσότεροι Ισραηλινοί θα θεωρούν ότι αυτό είναι αρκετό για να συνεχίσουν.»
Η αληθινή ιστορία του Ισραήλ είναι η κατοχή
Ταξίδεψα από την Super-Sparta στην Αθήνα. Έτσι χαρακτηρίζει ο πρωθυπουργός μας τη χώρα μας, Υπέρ-Σπάρτη.
Αυτό το βραβείο θέλω να το αφιερώσω σ’ αυτούς που πραγματικά το δικαιούνται. Στους δημοσιογράφους της Γάζα. (παρατεταμένο χειροκρότημα) Πάνω από 200 έχουν σκοτωθεί κι όσοι έχουν επιβιώσει είναι τα μάτια και τα αυτιά και οι γραφείς της πραγματικότητας, είναι οι μόνοι μάρτυρες που βρίσκονται εκεί. Είμαι σίγουρος ότι θα έρθει η στιγμή που αυτοί θα είναι σ΄ αυτή τη σκηνή, όσοι επιβιώσουν. Ας θυμηθούμε, λοιπόν, τους πραγματικά γενναίους ανθρώπους, τους πιο θαρραλέους που είναι αυτοί στη Γάζα.
Επειδή αυτό το βραβείο είναι για τη δημοκρατία, θέλω να σας ρωτήσω αν ένα κράτος που συμπεριφέρεται με αγριότητα στην αυλή του για πάνω από 50 χρόνια μπορεί να εκληφθεί ως δημοκρατία. Ένα κράτος του οποίου ο μισός πληθυσμός που ζει κάτω από τον έλεγχό του δεν έχει δικαιώματα, πώς μπορεί να θεωρείται δημοκρατία; Και η Νότια Αφρική θεωρείτο δημοκρατία για τους λευκούς πολίτες της. Το Ισραήλ είναι μία δημοκρατία για τους εβραίους πολίτες του.
Την ώρα που μιλάμε εδώ έχουν σκοτωθεί τουλάχιστον δύο παιδιά στη Γάζα. Και τουλάχιστον 5 ή 6 ενήλικες θα έχουν σκοτωθεί στη Γάζα. Μέχρι να τελειώσει η ωραία μας συνάντηση τουλάχιστον άλλα οκτώ ή δέκα άτομα θα έχουν σκοτωθεί στη Γάζα. Δεν πρέπει να τους ξεχνάμε.
Μη άνθρωποι
Δεν χρησιμοποιούσα τον όρο «γενοκτονία» μέχρι πριν από δυο βδομάδες. Το άφηνα στο Διεθνές Δικαστήριο στη Χάγη να αποφασίσει εάν είναι γενοκτονία ή όχι. Όμως, όταν το Δικαστήριο θα τελειώσει τις διαβουλεύσεις του δεν είμαι σίγουρος ότι θα έχουν απομείνει πολλοί άνθρωποι στη Γάζα. Έτσι δεν μπορούμε να περιμένουμε. Αυτό που παρακολουθούμε στη Γάζα δεν μπορεί να αποκληθεί τίποτα άλλο από «γενοκτονία». Δεν είναι εύκολο για μένα, ως Ισραηλινό, να λέω στους γιους των φίλων μου που είναι στρατιώτες ότι κάνουν γενοκτονία. (χειροκρότημα) Αλλά είναι πιο ζόρικο για μένα να κλείνω τα μάτια και να μην αντικρίζω αυτό που γίνεται.
Δυστυχώς, οι περισσότεροι Ισραηλινοί δεν βλέπουν τη Γάζα και δεν θέλουν να δουν τη Γάζα. Οι Έλληνες βλέπουν πιο πολύ τη Γάζα από τους Ισραηλινούς. Και οι δειλοί συνεργοί των ΜΜΕ τούς βοηθούν να μην βλέπουν τη Γάζα με το να μην δείχνουν τη Γάζα! Για τα ΜΜΕ του Ισραήλ οι μόνοι είκοσι άνθρωποι που βρίσκονται στη Γάζα είναι οι είκοσι όμηροι. Αυτοί είναι οι μόνοι άνθρωποι που ζουν στη Γάζα! Όλοι οι υπόλοιποι δεν λογίζονται, δεν υπάρχουν, δεν είναι ανθρώπινα όντα! Έτσι τα βλέπουν στο Ισραήλ.
Και όλα αυτά, οι ανακηρύξεις και οι αναγνωρίσεις δεν είναι αρκετές πλέον αν δεν ληφθούν μέτρα. Ο χρόνος εξαντλείται. Η περίπτωση μιας κατάπαυσης του πυρός, δεν ξέρω τι θα γίνει σε λίγες ώρες, εμένα μου μοιάζει σαν κάτι φανταστικό, όχι πραγματικό… Εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία το Ισραήλ έχει το πράσινο φως από τον Τραμπ να συνεχίσει τη σφαγή, εάν αυτή η συμφωνία δεν εφαρμοστεί.
Κάθε κριτική στο Ισραήλ θεωρείται αντισημιτισμός. Θέλω για άλλη μια φορά να ευχαριστήσω τον δήμαρχο της Αθήνας που δεν καθαρίζει τα γκράφιτι από τους τοίχους της Αθήνας! (δυνατό χειροκρότημα) Κάποια είναι αντισημιτικά, αλλά και κάποια είναι πολύ πολύ σωστά. Και για μία ζωντανή πόλη σαν την Αθήνα είναι τιμή για τους κατοίκους της που θέλουν να υψώσουν τη φωνή τους, είναι καθήκον τους, γι’ αυτό, παρακαλώ, αγνοήστε την ισραηλινή προπαγάνδα που σας κατηγορεί για αντισημιτισμό. Ξέρουμε ότι υπάρχουν αντισημίτες που πρέπει να πολεμηθούν, μερικοί χρησιμοποιούν τη Γάζα για τους δικούς τους σκοπούς, αλλά η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων που κάνουν κριτική στο Ισραήλ δεν είναι αντισημίτες. Είναι άνθρωποι με συνείδηση. Δεν είναι δικαίωμα, είναι καθήκον τους να το κάνουν. Γιατί δεν μπορώ να δω κανένα άνθρωπο με συνείδηση και αίσθημα δικαιοσύνης να παραμένει αδιάφορος, να μην κάνει τίποτα σε σχέση μ’ αυτό που γίνεται στη Γάζα, μπροστά στο λιμό, στη συστηματική καταστροφή. Αφανίζουν ολόκληρες συνοικίες, δεν θα μείνει τίποτα από τη Γάζα, είναι ήδη μη κατοικήσιμη και νομίζω ότι για να αποκατασταθεί η Γάζα θα χρειαστούν δεκαετίες. Και για να αποκατασταθούν οι άνθρωποι της Γάζας θα χρειαστούν γενεές επειδή ποτέ δεν θα ξεχάσουν. Και θα λένε στα παιδιά τους και στα εγγόνια τους τι πέρασαν αυτοί για να επιβιώσουν.
Θα σας κατηγορήσουν για αντισημίτες. Η «Ελεύθερη Γάζα» είναι μια νόμιμη επίκληση. «Ελεύθερη Γάζα» είναι ένα σύνθημα ή ένα γκράφιτι που προσδίδει τιμή στην Αθήνα. Και δεν πρέπει να σβήνονται… (χειροκρότημα)
Είδα τον Νετανιάχου στον ΟΗΕ. Ακούγοντάς τον νομίζεις ότι ακούς τη Μητέρα Τερέζα. Νοιάζεται για τα παιδιά της Γάζας περισσότερο από τη Γιούνισεφ, νοιάζεται για τους ενήλικες στη Γάζα σαν το Στρατό της Σωτηρίας!
Είπε ότι η εκκένωση της Γάζας γίνεται επειδή δεν θέλουν να διαπράξουν γενοκτονία. Μα έτσι γίνονται οι γενοκτονίες, με τις βίαιες μετακινήσεις των πληθυσμών. Οι εβραίοι από την Αυστρία, τη Γερμανία και την Τσεχοσλοβακία μετακινήθηκαν στην Πολωνία, αυτή ήταν η αρχή. Οι Αρμένιοι μετακινήθηκαν πριν αρχίσει η γενοκτονία τους. Έτσι, το να ισχυριστεί ότι το Ισραήλ παίρνει μέτρα ώστε να σωθούν οι κάτοικοι της Γάζας είναι μεγάλη προσβολή. Και δεν πρέπει να σιωπήσουμε.
Δεν θέλουν να ξέρουν
Μια τελευταία λέξη για τους Ισραηλινούς. Η ισραηλινή κοινωνία είναι τώρα κάτω από ένα πολύ βαρύ σύννεφο. Δεν θέλω να το υποτιμήσω αυτό. Η 7η Οκτωβρίου είναι ακόμα πολύ έντονη στα συναισθήματά μας, αλλά υπάρχει κι ένα άλλο σύννεφο. Το Ισραήλ προστατεύει τον εαυτό του από το γίνει ένα κράτος-παρίας. Δεν κάνουμε εμείς γενοκτονία, λένε. Εσείς είστε αντισημίτες.
Το αν υπάρχει πείνα στη Γάζα είναι θεμιτό αντικείμενο συζήτησης. Αν υπάρχει ή δεν υπάρχει πείνα. Τους δείχνεις βίντεο από τη Γάζα και σου λένε είναι φτιαχτό, ότι είναι προϊόν Τεχνητής Νοημοσύνης. Τους λες ιστορίες από πρώτο χέρι από γιατρούς που ήταν στη Γάζα, που πήγαν εκεί με κίνδυνο της ζωής τους να σώσουν ανθρώπους και σου λένε πώς αυτά είναι προπαγάνδα της Χαμάς. Πρέπει αυτή την κατάσταση να τη σπάσουμε. Είναι πολύ δύσκολο γιατί, πρώτον, οι Ισραηλινοί δεν θέλουν να ξέρουν και δεύτερον υπάρχει αυτό το πολύ ισχυρό σύστημα που τους επιτρέπει να πιστεύουν ότι ο ισραηλινός στρατός είναι ο πιο ηθικός στον κόσμο. Αν τους πεις ότι είναι ο δεύτερος πιο ηθικός στρατός στον κόσμο, μετά το Λουξεμβούργο, που δεν έχει και στρατό, θα σου πουν πώς τολμάς να το λες αυτό;
Είναι πολύ πολύ δύσκολο να το σπάσεις αυτό.
Σχεδόν 40 χρόνια πριν, ήμουν νέος δημοσιογράφος, ήμουν πολύ καλό παιδί μεγαλώνοντας στο Τελ Αβίβ. Πίστευα ό,τι μας έλεγαν στο σχολείο. Ότι οι Άραβες θέλουν να μας ρίξουν στη θάλασσα. Πίστευα ότι είμαστε ο περιούσιος λαός που θα διδάξει στον κόσμο την ηθική. Πίστεψα ότι μετά το ολοκαύτωμα είχαμε το δικαίωμα να κάνουμε ό,τι θέλουμε όποτε και όπου θέλουμε. Πίστευα ότι οι Άραβες είναι ο Γολιάθ κι εμείς ο Δαβίδ. Από το εκπαιδευτικό σύστημα, από τους γονείς μας, από τα ΜΜΕ, πίστευα σχεδόν τα πάντα. Και κάπου στα τέλη των 80ς, άρχισα να βλέπω τι γινόταν, όπως π.χ. το ξερίζωμα των ελιών∙ ήταν μεγάλο σκάνδαλο τότε.
Σήμερα, δεν υπάρχει μέρα που να μην ξεριζώνουν ελιές οι γκάνγκστερ των εποίκων στη Δυτική Όχθη. Συστηματικά, κάθε μέρα. Και τότε άρχισα να συνειδητοποιώ ότι αυτή είναι η αληθινή ιστορία του Ισραήλ: η κατοχή. Αυτό μας καθορίζει. Μπορείς να κάθεσαι το πρωί στο γραφείο σου με τους συναδέλφους σου και να είναι όλα καλά, αλλά στην πίσω σου αυλή να γίνονται τέρατα. Αυτό είναι που μας καθορίζει.
(Ομιλία του Γκίντεον Λέβι στην Αθήνα, Δημοτικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας», πρώτη Οκτωβρίου 2025)
