Συνέντευξη στην Ειρήνη Βοσκάκη
Μιλήσαμε με τον Γιάννη Μπάκο, μουσικό συντάκτη της ιστοσελίδας Νόστιμον Ήμαρ, με αφορμή την επιμέλεια του ίδιου στο ημερολόγιο του 2017 με θέμα «Μουσική & Ιστορία» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Α/συνεχεια σε συνεργασία με την ιστοσελίδα. Τον ρωτήσαμε για την επιλογή της θεματολογίας, τον ρόλο της μουσικής στο σήμερα αλλά και σε διάφορες ιστορικές στιγμές, καθώς και την εμπλοκή της με τον κόσμο και τα κινήματα.
Για το 2017 από τις εκδόσεις Α/συνεχεια, το Νόστιμον Ήμαρ και με δική σας επιμέλεια, κυκλοφορεί ένα ημερολόγιο με κεντρικό θέμα τη μουσική. Πιο συγκεκριμένα περιέχει διάφορα τραγούδια τα οποία σημάδεψαν κινηματικές στιγμές και αγώνες. Πώς νομίζετε ότι συνδέεται η μουσική με τέτοιες διαδικασίες και πώς μπορεί να γίνει βοηθητική σε αυτές;
Η μουσική ως η μαζικότερη μορφή τέχνης αποτελεί το πιο διαδεδομένο μέσο έκφρασης συναισθημάτων, γι’ αυτό και χρονολογεί και εξελίσσει την ιστορία της παράλληλα με ΄κείνη της γλώσσας, κατ’ ουσίαν παράλληλα με την ανθρώπινη εξέλιξη. Η σχέση της με τους κοινωνικούς αγώνες είναι άρρηκτη, όπως είναι σε δομικό επίπεδο και με τη χαρά, τη λύπη, τη γέννηση, τον θάνατο, τον έρωτα, τον χωρισμό, την πολιτική. Η μουσική που ακούμε, η μουσική που επιλέγουμε να έχουμε μαζί μας στις σημαντικές στιγμές της ζωής μας, είναι αλληλένδετη με τη γενιά που μεγαλώνουμε και τα συμβάντα που στιγματίζουν τη ζωή μας. Έτσι, παρατηρούμε π.χ. πως αντιδρά κάποιος που ως έφηβος ανήκε στο κίνημα των χίπηδων ακούγοντας Janis Joplin ή πως μπορεί άνθρωποι που έφυγαν στην ξενιτιά την δεκαετία του ’50 να έχουν δεθεί με τα τραγούδια του Καζαντζίδη. Το πολιτικό τραγούδι της περιόδου της δικτατορίας των Συνταγματαρχών, αλλά και της μεταπολίτευσης είναι το πιο πρόσφατο και φρέσκο παράδειγμα μιας τέτοιας διασύνδεσης κινήματος και μουσικής.
Μπορεί η μουσική να συμβάλει στην ανάταση του λαϊκού αισθήματος το οποίο φαίνεται να περνάει μια περίοδο κάμψης;
Η μουσική έχει έναν ρόλο οριζόντιο, είναι μια μορφή αλληλεγγύης. Είναι απλόχερη προσφορά αποτύπωσης ιδεών από κάποιον ταλαντούχο σε αυτήν τη μορφή έκφρασης προς το ακροατήριό του. Μπορεί να συγκεντρώσει την οργή ενός κινήματος μέσα σε λίγες λέξεις, όπως μπορεί να χαρίσει ελπίδα μέσω μιας ιδιαίτερης σύνθεσης. Δεν ξέρω κατά πόσο μπορεί η μουσική να συμβάλει στην ανάταση, σίγουρα όμως μπορεί να την εκφράσει, να πει με λίγα λόγια όλα όσα η σαστισμένη από τον καταιγισμό εξελίξεων κοινωνία, αδυνατεί να τακτοποιήσει στη σκέψη της. Η μουσική μπορεί να συντηρήσει την ελπίδα και να βοηθήσει στην πνευματική ανάταση, δεν μπορεί όμως να αποτελέσει το μόνο φως σε μια σκοτεινή περίοδο. Άλλωστε το λαϊκό αίσθημα περνάει περίοδο κάμψης όχι γιατί δεν υπάρχει μουσική να το εκφράσει, αλλά γιατί δεν πείθεται από τις πολιτικές προτάσεις, καταρρακωμένο από το αδιέξοδο πολιτικής ηθικής μέσα στο οποίο καλείται να ασκήσει τα δικαιώματα του.
Είστε και εσείς μουσικός και θα είχε σημασία να μας πείτε μία γνώμη για το τι πιστεύετε ότι λείπει σήμερα ή τι, ίσως, περισσεύει στη μουσική σκηνή και στους καλλιτέχνες οι οποίοι παρά τα όσα συμβαίνουν δεν φαίνεται να παίρνουν θέση.
Κατά την άποψη μου αυτό που σίγουρα περισσεύει είναι η επιτήδευση, οπότε αυτόματα αυτά που λείπουν θεωρώ πως είναι ο αυθορμητισμός και η δημιουργικότητα. Η ελληνική μουσική σκηνή είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη αγορά στο κομμάτι της αφομοίωσης ρευμάτων, με δεκάδες καλλιτέχνες και σχήματα να στρέφονται σε άγνωστα προς αυτούς είδη, μόνο και μόνο επειδή «πάει» προς τα κει το πράμα. Μουσικός αριβισμός σε έξαρση, με το κίνημα «Freedom» να ανοίγει τον δρόμο στα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 2000, τη γενιά των ρεμπέτικων διασκευών να ακολουθεί και τώρα να έχουμε περάσει στο νεοπαραδοσιακό κομμάτι της εξέλιξης με δεκάδες σχήματα που ακολουθούν την τάση της εποχής. Σίγουρα δεν έχουν πάψει να κυκλοφορούν και πολλές ενδιαφέρουσες προτάσεις εντός των παραπάνω πλαισίων, άλλωστε δεν είμαι οπαδός του «κάθε πέρσι και καλύτερα» και έχω πίστη πως σε μερικά χρόνια θα κοιτάμε πίσω και θα βλέπουμε και σπουδαία πράγματα να μας ακολουθούν.
Γράφετε τη στήλη «το τραγούδι της ημέρας» στο Νόστιμον Ήμαρ. Ποιο πιστεύετε ότι θα ήταν το τραγούδι της χρονιάς που θα χαρακτήριζε το 2016 με όλα όσα συνέβησαν και γιατί;
Η στήλη μας στο Νόστιμον Ήμαρ ξεκίνησε πριν λίγους μήνες με σκοπό την ανάδειξη μουσικών στιγμών του παρελθόντος, αλλά και του σήμερα που θεωρούμε πως αξίζουν προσοχής. Είτε συνδέονται με κινήματα, είτε με σημαντικές στιγμές για όλους μας, είτε με καθαρά μουσικά κριτήρια. Το να επιλέξω ένα τραγούδι δεν είναι δύσκολο, γιατί ξέρω τι είναι αυτό που μου άρεσε πιο πολύ μέσα στη χρονιά, η δυσκολία όμως είναι να βρω ένα τραγούδι που να χαρακτηρίζει εύστοχα μια χρονιά γεμάτη τόση απώλεια ανθρώπινης ζωής, σε κάθε φάσμα της κοινωνίας. Ξέρετε, ο καλλιτεχνικός κόσμος μπορεί να είναι μέσα στα σπίτια μας καθημερινά μέσω των τεχνών, η αξία όμως της ανθρώπινης ζωής είναι ίδια είτε μιλάμε για έναν άγνωστο στο Χαλέπι ή στην Κωνσταντινούπολη, είτε για τον λατρεμένο Λέοναρντ Κοέν. Επιλέγοντας όμως ένα κομμάτι από το 2016 που χαρακτηρίζει τη σημερινή εποχή, αυτό είναι το «Burn the witch» των Radiohead, μια αποτύπωση του τέλματος αξιών στην οποία βυθιζόμαστε, όπου ο άνθρωπος, όπως είπε και ο Βίλχεμ Ράιχ, έπαψε να αποζητά το συναίσθημα και στράφηκε προς έννοιες όπως η καριέρα και ο πλουτισμός.
