του Γιώργου Καραμπελιά*
Η σημερινή εξαθλίωση και απαξίωση της πολιτικής, η παντελής απουσία οράματος, σηματοδοτεί το τέλος ενός ιστορικού κύκλου παγκόσμιου και εγχώριου, που συμπίπτουν χρονικά, αλλά δεν είναι και ταυτόσημοι. Στην Ελλάδα μάλιστα εκδηλώνονται με παροξυστικό τρόπο οι συνέπειες της εξάντλησης και των δύο ιστορικών κύκλων, σε μια θανατερή σύμπτωση.
Κατ’ αρχάς έχει εισέλθει σε μια ανεπίστρεπτη αναξιοπιστία το όραμα της Αριστεράς για μια κοινωνία ισότητας και ελευθερίας. Παντού όπου δοκιμάστηκε οδήγησε αρχικώς σε κοινωνίες ανελεύθερες και ολοκληρωτικές και εν συνεχεία εξαιρετικά άνισες. Και σε ανελευθερία και σε ανισότητα. Εδώ, εξαιτίας του περιορισμένου χρόνου, μπορούμε απλώς να επισημάνουμε μερικά δομικά στοιχεία της: Αρχικώς εισήλθε σε κρίση η μονοδιάστατη θεωρητικά και οικονομίστικη αντίληψη που την υποβαστάζει. Μονοδιάστατη γιατί περιορίζει τις αντιθέσεις σε μία και μόνη, στην πάλη των τάξεων, υποτιμώντας όλες τις άλλες αντιθέσεις, εθνικές, φυλετικές, ανθρώπου-φύσης, ατόμου-συλλογικότητας, κ.ο.κ. Και, συναφώς, ο οικονομισμός, η αντίληψη πως όλα τα κοινωνικά φαινόμενα ερμηνεύονται από την οικονομία και τη δυναμική της. Οικονομίστικη μοιρολατρία και λατρεία των παραγωγικών δυνάμεων και της ανάπτυξης, ταυτόσημη με των αστών και φιλελεύθερων οικονομολόγων.
Τέλος δε, το ουσιαστικότερο στοιχείο το οποίο και επισήμαναν στοχαστές όπως ο Μπακούνιν, ο Όργουελ, ο Κώστας Παπαϊωάννου ή ο Ζαν Κλωντ Μισεά σήμερα είναι το γεγονός ότι δεν είναι αλήθεια πως τα αριστερά κόμματα αποτελούν κόμματα των προλεταρίων, αλλά σε αυτά μάλλον οι άνθρωποι του λαού υποτάσσονται σε μια άλλη τάξη ή τάξεις, τη διανόηση και τους διαχειριστές της κοινωνικής μηχανικής. Αυτοί χρησιμοποιούν το πληβειακό επαναστατικό δυναμικό για να κατακτήσουν την πολιτική εξουσία στο όνομά των μαζών και να οικοδομήσουν ένα ανελεύθερο σύστημα. Μόνο στην Κίνα θα γίνει μια προσπάθεια για μία αντιγραφειοκρατική επανάσταση η οποία όμως οδηγήθηκε σε αδιέξοδο και κατέληξε στην κυριαρχία του Ντενγκ Σιάο-Πινγκ και του κινεζικού σοσιαλ-καπιταλισμού.
Η φύση των ηγετικών ομάδων της Αριστεράς εξηγεί και την ευκολία με την οποία μεταπηδούν από το ένα σύστημα στο άλλο, από την Κομσομόλ στους ολιγάρχες και από το Κ.Κ. Κίνας στην Κόσκο. Αυτό εξηγεί και την ευκολία με την οποία η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ μεταβλήθηκε στην αισχρότερη θεραπαινίδα των αγορών και των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.
Επειδή δεν έχουμε την πολυτέλεια νέων εμφυλίων, που μας καταστρέφουν από το 1915 μέχρι σήμερα, θα πρέπει να διατυπώσουμε ένα συνεκτικό όραμα σωτηρίας και ταυτόχρονα ολοκλήρωσης του ανολοκλήρωτου προσώπου μας, μια κυριολεκτικά Μεγάλη Ιδέα για τον ελληνικό λαό, που διανύει τη βαθύτερη παρακμή της ιστορίας του και κινδυνεύει με ιστορική εξαφάνιση
Αυτός ο διεθνής κύκλος έρχεται να συναντήσει τον ελληνικό κύκλο μιας Αριστεράς που μετά το 1918 συγκροτήθηκε σε αντιπαλότητα με το ίδιο το ελληνικό έθνος! Ενώ η γένεση του σοσιαλιστικού κινήματος από τους ριζοσπάστες των Επτανήσων μέχρι τον Μαρίνο Αντύπα και τον Σταύρο Καλλέργη σημαδεύτηκε από τη σύζευξη εθνικού και κοινωνικού, όπως το διατυπώνει ο Δημήτρης Γληνός το 1910, στη συνέχεια με τη Φεντερασιόν και την επίδραση των μπολσεβίκων επικρατεί μια αποεθνοποιητική αντίληψη που αντιπαραθέτει το εθνικό με το κοινωνικό, παραθεωρώντας το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν ήταν ιμπεριαλιστική χώρα, αλλά είχε ζητήματα εθνικής ολοκλήρωσης.
Έτσι η ελληνική Αριστερά σφραγίστηκε με την αντίστοιχη ιδεολογία και άφησε το μονοπώλιο των εθνικών διεκδικήσεων στα χέρια της Δεξιάς και του βενιζελισμού. Αντί να κατανοήσει πως η «Μεγάλη Ιδέα» ήταν στην πραγματικότητα το όραμα του Ρήγα και της Φιλικής και να το εγκολπωθεί, στρέφοντάς το σε δημοκρατική κατεύθυνση, όπως ο Σταύρος Καλλέργης που πολέμησε στην Κρητική Επανάσταση, αντίθετα τη δαιμονοποίησε. Το ίδιο και χειρότερο έκανε σε σχέση με το Μακεδονικό εμμένοντας στη δημιουργία «μακεδονικού κράτους». Οι σκληροί αγώνες των Ελλήνων κομμουνιστών πήγαιναν στράφι, μια και δεν μπορούσαν να συνδεθούν με το εθνικοαπελευθερωτικό αίτημα και μόνο στη συγκυρία της Κατοχής μπόρεσαν να συμβαδίσουν με αυτό και θα το εκφράσουν λαϊκά στοιχεία όπως ο Άρης Βελουχιώτης – εξάλλου και η Σοβιετική Ένωση βρισκόταν στο ίδιο στρατόπεδο. Και όμως, το 1949 θα αναδυθεί και πάλι η μακεδονική παράνοια, που προκάλεσε χιλιάδες θύματα αριστερών αγωνιστών.
Στη συνέχεια η Αριστερά θα βγει από την απομόνωση υποστηρίζοντας τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της Κύπρου και, εξάλλου, η μεγάλη Σοβιετία το επέτρεπε, καθώς στρεφόταν εναντίον της Αγγλίας και του NATO.
Όμως, εξαιτίας και της κατασυκοφάντησης του πατριωτισμού από τη χούντα, η εθνομηδενιστική παράμετρος της ελληνικής Αριστεράς θα αναδειχθεί σταδιακώς οε κυρίαρχη, κατά τη μεταπολίτευση, μετά δε το 1990 θα ηγεμονεύσει απολύτως στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης, των ευρωπαϊκών προγραμμάτων και της οριστικής απομάκρυνσης από το λαϊκό σώμα. Έτσι μεταβάλλεται σε μηχανισμό ιδεολογικής απαξίωσης του ελληνικού λαού και της ελληνικής συνέχειας και εκπαιδεύει τις νεώτερες γενιές σε ένα ακραίο «δικαιωματιστικό» και εθνομηδενιστικό πνεύμα. Πλέον ο εχθρός είναι οι Έλληνες – «Έλληνας είσαι και φαίνεσαι», κ.ο.κ.
Παράλληλα λοιπόν με την ηγεμονία των μεσοαστικών στρωμάτων και της διανόησης στην ηγεσία της, καταφανή στην περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ, και τη σταδιακή απομάκρυνση των λαϊκών στρωμάτων, αποφασιστικός επιβαρυντικός παράγοντας θα είναι η εχθροπάθεια απέναντι στο έθνος και η άρνηση της ιστορικής του συνέχειας.
Και, σε μια χώρα με μεγάλα εθνικά ζητήματα –Κύπρος, Αιγαίο, Μακεδονικό, οικονομική και πολιτική αποικιοποίηση–, η άρνηση του πατριωτισμού μετασχηματίζεται σε μειοδοσία και μίσος για τον «λαϊκιστή» λαό. Προφανώς δε άνθρωποι που δεν αγαπούνε την πατρίδα τους δεν μπορούν να αγαπούν ούτε τον ίδιο τον λαό της. Γι’ αυτό μπορούν με τέτοια ευκολία να εκποιούν τα πάντα, από τις τράπεζες και τα αεροδρόμια μέχρι τα αρχαιολογικά μνημεία και από τη Μακεδονία μέχρι το Αιγαίο και την Κύπρο.
Πρέπει λοιπόν να κλείσουμε οριστικά αυτούς τους δύο τεμνόμενους κύκλους μιας Αριστεράς που διαβουκόλησε τα λαϊκά στρώματα σε παγκόσμια κλίμακα και μιας ελληνικής Αριστεράς που πλέον μισεί το ίδιο το έθνος και τον λαό της.
Είναι δυνατόν να απαντήσουμε σε μια τέτοια κατάρρευση, αποκαλυψιακού χαρακτήρα, που συμπαρασύρει ανθρώπους ιδέες, παραδόσεις;
Ας θυμηθούμε τον Μιχάλη Κατσαρό:
ξανθός όμορφος ο εχθρός του βασιλείου…
τα μάτια του αστραπές και συνωμοσία…
Πώς γίνεται τόσο εσύ να ξεπέσεις;
Η ένδοξη Ρώμη σε περίμενε τόσους αιώνες
σε προφητείες έλεγε τον ερχομό σου
κι εσύ αφομοιώθηκες;
Παρότι η απάντηση είναι πολύ δύσκολη, διότι απαιτείται ένας νέος ιστορικός κύκλος τη στιγμή που ο προηγούμενος δεν έχει καν συζητηθεί έξω από πολύ στενούς κύκλους, ωστόσο, παράλληλα με τη διαύγαση της ιστορικής εμπειρίας, πρόσφατης και παλαιότερης, είμαστε υποχρεωμένοι να αρχίσουμε να ιχνηλατούμε τα πρώτα στοιχεία μιας τέτοιας απάντησης.
Πρωταρχική είναι η αναγνώριση της σημασίας του εθνικού παράγοντα και του πατριωτισμού, ως θεμέλιου της δημοκρατίας και των κοινωνικών μετασχηματισμών, απέναντι στη μεγάλη χοάνη της παγκοσμιοποίησης. Σκέψου συνολικά, δράσε εθνικά.
Ακολουθεί η απόρριψη του οικονομισμού και της λογικής της αέναης επέκτασης, που οδηγεί στην καταστροφή της φύσης, αλλά και της φύσης του ανθρώπου, με την εποχή του μετανθρώπου. Αποφασιστική δε είναι η αναγνώριση της σημασίας της μνήμης, ατομικής και συλλογικής, για τη συγκρότηση των ατομικών και συλλογικών υποκειμένων.
Όσο για τα οικονομικά-κοινωνικά μας προτάγματα, μπορούμε να ξεκινήσουμε απορρίπτοντας την εμπορευματοποίηση των πάντων, περιορίζοντας το εμπόρευμα και την οικονομία σε μία θέση που δεν θα είναι αποκλειστική, όπως και έκαναν επί χιλιάδες χρόνια οι παλιότερες ανθρώπινες κοινωνίες. Μόνο τότε και η πολιτική θα μπορούσε να αποκτήσει έναν αυτόνομο ρόλο πέρα από τη χυδαία υποταγή της στον πιο άκρατο οικονομισμό. Μόνο τότε θα πάψουν να εκλέγονται Τσίπρες επειδή υπόσχονται κατάργηση του ΕΝΦΙΑ.
Επειδή δεν έχουμε την πολυτέλεια νέων εμφυλίων, που μας καταστρέφουν από το 1915 μέχρι σήμερα, θα πρέπει να διατυπώσουμε ένα συνεκτικό όραμα σωτηρίας και ταυτόχρονα ολοκλήρωσης του ανολοκλήρωτου προσώπου μας, μια κυριολεκτικά Μεγάλη Ιδέα για τον ελληνικό λαό, που διανύει τη βαθύτερη παρακμή της ιστορίας του και κινδυνεύει με ιστορική εξαφάνιση. Δημογραφική κατάρρευση, φυγή των νέων, γεωπολιτικές προκλήσεις, οικονομική και πολιτισμική κατάρρευση. Και αυτό το όραμα θα στηριχτεί υποχρεωτικά σε μια μεγάλη ιστορική παράδοση, που θα πρέπει να ενεργοποιηθεί στο σήμερα.
Και επειδή η οικονομία και η εξουσία έχουν περάσει στα χέρια των ξένων, επειδή οι άρχουσες ελίτ έχουν σχεδόν πλήρως αποεθνικοποιηθεί και αδιαφορούν για τη χώρα τους, μόνο οι ευρύτερες λαϊκές δυνάμεις θα μπορούσαν, έστω την ύστατη στιγμή, να αποτρέψουν την οριστική καταστροφή, συνδέοντας τα κοινωνικά αιτήματα με την εθνική επιβίωση. Η τύχη της χώρας βρίσκεται κυριολεκτικά στα χέρια των λαϊκών στρωμάτων.
Και αν οι δυνάμεις οι προερχόμενες από την Αριστερά, που έχουν αποκοπεί από την κυβερνητική αθλιότητα, συνεχίσουν να κωφεύουν σε αυτό το αίτημα που αναδεικνύεται από την κοινωνία, τότε αναπόφευκτα τα λαϊκά στρώματα θα στραφούν προς τη δεξιά και την άκρα δεξιά, η οποία και θα απαλλοτριώσει το εθνικό αίτημα προς το συμφέρον της και αναπόδραστα θα το χαντακώσει. Είναι ήδη αργά για την απαραίτητη εγρήγορση. Τώρα περισσότερο από ποτέ.
* Ο Γιώργος Καραμπελιάς είναι συγγραφέας και εκδότης του περιοδικού Άρδην
