Το ΕΑΜ μας έσωσε από την πείνα (Αντιστασιακό τραγούδι). Του Ευτύχη Μπιτσάκη
Η χρεωκοπία της Ελλάδας είναι αναπόφευκτη. Η μορφή; Αυτή θα καθοριστεί από τα συμφέροντα των επικυρίαρχων.
Στο προηγούμενο άρθρο (Δρόμος, 9 Οκτωβρίου), υποστήριξα ότι κύρια αιτία της σημερινής κατάληξης ήταν η πολιτική της κυρίαρχης τάξης μετά το 1945. Δευτερεύουσες: ανικανότητα, ρεμούλα, σκάνδαλα, κλπ. Υποστήριξα, επίσης, ότι η καταστροφή δεν ήταν μονόδρομος. Αλλά τώρα η καταστροφή είναι δεδομένη. Οι αίτιοι της καταστροφής δεν θέλουν και δεν μπορούν να προτείνουν διέξοδο, υπηρέτες, όπως είναι, τού εγχώριου και του διεθνούς κεφαλαίου. Σε κάθε ριζοσπαστική πρόταση, αντιτάσσουν το επιχείρημα: Έξω από την Ε.Ε.; Όχι άλλα δάνεια; Θέλετε λοιπόν να μην πληρωθούν μισθοί και συντάξεις; Αυτό για το σήμερα. Και για το μέλλον; Συναίνεση: Συναίνεση των δύο κομμάτων. Και προπαντός: να συναινέσει ο λαός στην πείνα και στην εξαθλίωση.
Ο παγκοσμιοποιούμενος καπιταλισμός, αγγίζοντας τα ιστορικά του όρια, δεν έχει να προσφέρει άλλο από ανεργία, αβεβαιότητα, πείνα, εξάντληση των αποθεμάτων του πλανήτη, λεηλασία του «τρίτου κόσμου», και νέους πολέμους. Και η εγχώρια αστική τάξη, ανάπηρη εκ γενετής και δουλόφρων από παράδοση, μετέτρεψε τη χώρα σε νομαρχία της Ε.Ε. Εκποίηση της χώρας και της εθνικής ανεξαρτησίας. Πείνα για τον λαό και κράτος καταστολής για όσους δεν υποτάσσονται. Πού βρισκόμαστε λοιπόν;
Ξένη κατοχή; Όχι ακριβώς! Νέο ΕΑΜ; Όπως έγραψα στο προηγούμενο σημείωμα, κανείς Άρης δεν θα ανεβεί αυτή τη φορά στο Βελούχι. Αυτό που είναι αναγκαίο σήμερα, είναι ένα παλλαϊκό κίνημα, ένα μέτωπο σωτηρίας, με θεμέλιο έναν νέο, διεθνιστικό πατριωτισμό. Και εδώ αναδεικνύεται η ιστορική ευθύνη της ελληνικής Αριστεράς. Ποιάς Αριστεράς; Του ΚΚΕ, του ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ και της «εξωκοινοβουλευτικής» Αριστεράς. Τί προτείνει λοιπόν η Αριστερά;
Άρθρα, μελέτες και βιβλία έχουν γραφτεί από αριστερούς και μαρξιστές ειδικούς. Μία και πειστική, επιστημονικά θεμελιωμένη πρόταση, δεν υπάρχει. Το ΚΚΕ, χωρίς πολιτική συμμαχιών, μόνο, άσπιλο και αμόλυντο, προτείνει ένα άλμα στο κενό: μια αόριστη λαϊκή οικονομία και εξουσία, αφήνοντας για ένα επίσης αόριστο μέλλον τον σοσιαλισμό και μάλιστα τον «σοσιαλισμό που γνωρίσαμε», ο οποίος, υγιής ών, δεν κατέρρευσε: προδόθηκε. Ο ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ, με τη σειρά του, δεν τόλμησε ακόμα να απαλλαγεί από τις αυταπάτες τού μακαρία τη λήξη ευρωκομμουνισμού και ενός ασαφούς ευρωπαϊσμού. Ως προς τον ιστορικά αναγκαίο (και πιθανόν επιτεύξιμο) σοσιαλισμό: Συνήθως η διανόηση του χώρου αρκείται στο να προσθέτει στο «σοσιαλισμό», τη λέξη: δημοκρατικός, παρά το ότι οι διανοούμενοι του χώρου γνωρίζουν ότι διαπράττουν ένα σφάλμα πλεονασμού: ο σοσιαλισμός είναι εξ ορισμού δημοκρατικός. Τέλος η «εξωκοινοβουλευτική» Αριστερά: Είναι σχεδόν ο μόνος χώρος που έχει προσπαθήσει να απαντήσει στα ερωτήματα του σήμερα και της σοσιαλιστικής προοπτικής. Όμως, τα συνθήματα: Έξω από το ευρώ. Έξω από την Ε.Ε. Ανατροπή, Επανάσταση, Κομμουνιστική Απελευθέρωση, κ.λπ., είναι επί του παρόντος λόγια. Δεν είναι λάθος ως στόχοι στρατηγικού χαρακτήρα. Αλλά για να φθάσεις εκεί «θέλει δουλειά πολλή», όπως λέει και ο ποιητής.
Συμμαχίες, στρατηγική και τακτική
Τι είδους δουλειά; Να ξαναδιαβάσουμε τον Μάρξ (ή να τον διαβάσουμε). Να ξαναδιαβάσουμε (ή να διαβάσουμε) τον Λένιν. Και τούς δύο για το πρόβλημα των συμμαχιών και τη διαλεκτική στρατηγικής και τακτικής.
Πρώτο βήμα: να επισημάνουμε τους άμεσους στόχους. Πρώτο λοιπόν, άμεσοι, τακτικοί στόχοι. Ταυτόχρονα: «μεσοπρόθεσμοι». Ταυτόχρονα και «τέλος», ο στρατηγικός στόχος, ο σοσιαλισμός.
Πρώτος, άμεσος στόχος: Η επιβίωση του ελληνικού λαού (στην έννοια λαός, δεν περιλαμβάνω αυτούς που πλουτίζουν σε βάρος των δημιουργών του κοινωνικού πλούτου). Που σημαίνει: Άρνηση της υποταγής στο Μνημόνιο (δηλαδή στη δρακόντεια, καταστροφική σύμβαση δανεισμού). Εκδίωξη της τρόικας. Εκδίωξη της κυβέρνησης. Άρνηση της εκποίησης της κρατικής περιουσίας (προϊόν του μόχθου του ελληνικού λαού), της γης και των μνημείων του πολιτισμού μας. Ταυτόχρονα: Σεβασμός του Συντάγματος, της ταξικά περιορισμένης έστω, αστικής δημοκρατίας. Υπεράσπιση των μισθών και των συντάξεων των εργαζομένων. Γενικότερα των δικαιωμάτων της εργατικής τάξης. Υπεράσπιση του επιστημονικού και ουμανιστικού χαρακτήρα της παιδείας, του ατελούς έστω συστήματος υγείας κ.λπ., κ.λπ. Ακόμα: ανάπτυξη νέων μορφών αλληλεγγύης και βοήθειας για τα θύματα της οικονομικής καταιγίδας.
Ποιοί θα συμφωνούσαν στα προηγούμενα; Προφανώς όλοι οι αριστεροί και όχι μόνο, επειδή πρόκειται για αιτήματα σωτηρίας του Ελληνικού Λαού. (Ας θυμηθούμε το κατοχικό: «Το ΕΑΜ μας έσωσε από την πείνα»). Η Αριστερά, συνεπώς, οφείλει να πρωτοστατήσει στην ανάπτυξη ενός πλατιού, λαϊκού κινήματος σωτηρίας της χώρας. Εδώ λοιπόν (και κατ’ αρχήν) βρίσκεται η ιστορική ευθύνη των κομμάτων και των οργανώσεων της Αριστεράς. Απεργίες, διαδηλώσεις, συγκεκριμένα αιτήματα, άλλες μορφές πάλης, είναι δυνατόν να έχουν ως συνέπεια την ανάπτυξη ενός πλατιού λαϊκού κινήματος που θα αποτελέσει αποτελεσματικό οδόφραγμα στην καταστροφική πολιτική των μειοδοτών. Πρώτη, λοιπόν, άμεση ευθύνη της Αριστεράς. Και η κοινή δράση, στοιχειώδης μορφή ενότητας, δεν προϋποθέτει ότι θα έχουμε λύσει τα μεγάλα προβλήματα του ηττημένου (επί του παρόντος) παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος. Αυτοί, λοιπόν, που αρνούνται την κοινή δράση για τη σωτηρία της χώρας, έχουν ιστορικού μεγέθους ευθύνη. Και ας μην αυταπατώνται: αν συνεχίσουν έτσι, αργά ή γρήγορα, η κίνηση των μαζών, θα τους πετάξει στο περιθώριο της Ιστορίας.
Ως εδώ, καλά! Δηλαδή, να ελπίσουμε; Αλλά μπορούμε να ελπίζουμε σε μια βιώσιμη (και αξιοβίωτη) ανασυγκρότηση της οικονομίας, στα πλαίσια του ευρώ και της Ε.Ε.; Εδώ αρχίζουν τα περισσότερο δύσκολα. Λοιπόν: Έξω από το ευρώ! Έξω από την Ε.Ε. Θαυμάσια! Αλλά εδώ, γι’ αυτόν τον άμεσο και ταυτόχρονα στρατηγικό στόχο, απαιτούνται δύο προϋποθέσεις. Πρώτον: Επιστημονικά τεκμηριωμένη θέση ότι η ελληνική οικονομία, εξαρτημένη όπως είναι σε τεχνολογία, βιομηχανικά είδη, εξαγωγές κ.λπ., θα ήταν βιώσιμη έξω από το ευρώ και την Ε.Ε. Σε σχέση με τις θέσεις αυτές, υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία από οικονομολόγους και πολιτικούς επιστήμονες. Όμως, ενιαία θέση δεν υπάρχει, όπως δεν υπάρχει και ρεαλιστική, πειστική πρόταση για την παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας έξω από την Ε.Ε.
Θεωρία και πράξη
Λοιπόν: Εδώ χρειάζεται δημόσιος διάλογος μεταξύ οικονομολόγων και πολιτικών. Αρκεί ο διάλογος; «Αφού δεν έχεις τον λαγό, τι θέλεις το πιπέρι»; (Κρητική παροιμία). Εδώ: Θεωρία και πράξη. Η θεωρία να φωτίσει τον δρόμο και η πράξη, το λαϊκό κίνημα, το μέτωπο σωτηρίας, να επιβεβαιώσει την ορθότητα της θεωρίας, θέτοντας στην πράξη, το πρόβλημα της αποδέσμευσης.
Κίνημα, λοιπόν, για την εθνική ανεξαρτησία και την παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας. Οι στόχοι, όμως, αυτοί είναι ρεαλιστικοί στα πλαίσια του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, σήμερα, και με τα σημερινά δεδομένα; Σήμερα, εποχή της νεοφιλελεύθερης λαίλαπας; Προφανώς όχι! Εκ των πραγμάτων, συνεπώς, τίθεται ως στρατηγικός στόχος της Αριστεράς ο σοσιαλισμός. Αλλά δεν αρκεί να επαναλαμβάνουμε τη λέξη.
Ο στρατηγικός στόχος για να έχει νόημα, προϋποθέτει την ανάπτυξη ενός λαϊκού κινήματος που θα υπερβαίνει τον ορίζοντα του καπιταλισμού. Που θα συνδυάζει διαλεκτικά το εθνικό με το ταξικό. Ένα κίνημα οργανικό τμήμα του αναπτυσσόμενου εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τμήμα του οποίου θα είναι και το ελληνικό.
Εδώ, όμως, τίθεται εκ νέου το πρόβλημα της αποδέσμευσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιστοιχεί σε μια «στιγμή» του παγκοσμιοποιούμενου καπιταλισμού. Από τη φύση της, συνεπώς, είναι αδύνατο να μετασχηματισθεί σε Ευρώπη των Λαών. Όπως υποστήριζε ο Λένιν, Ενωμένη Ευρώπη του κεφαλαίου ή δεν θα υπάρξει, ή θα είναι αντιδραστική. Ο στόχος, συνεπώς, του επίσης διεθνοποιούμενου ευρωπαϊκού εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος, πρέπει να είναι οι Ενωμένες Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες της Ευρώπης. Στόχος που επί του παρόντος φαίνεται ουτοπικός.
Πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί αυτός ο στόχος; Με την ανάπτυξη ενός επίσης διεθνοποιημένου αντικαπιταλιστικού κινήματος. Αλλά η ανάπτυξη αυτή δεν θα είναι ίδια σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Η ανισόμετρη ανάπτυξη του εργατικού κινήματος θέτει, συνεπώς, το ερώτημα: Αν μια χώρα αποκτήσει πρώτη μια αριστερή κυβέρνηση, φεύγει από την Ε.Ε. ή παραμένει ώστε να λειτουργήσει ως καταλύτης για την αποσάθρωση του οικοδομήματος του ευρωπαϊκού κεφαλαίου; Στην εποχή της διεθνοποίησης της τεχνολογίας και της οικονομίας, είναι δυνατόν να επιστρέψουμε στη μορφή του έθνους-κράτους; Ένα επί πλέον ερώτημα που θα απαντηθεί στην πράξη με την ανάπτυξη και τη διεθνοποίηση του ευρωπαϊκού εργατικού κινήματος.
Εμείς εδώ και τώρα; Άμεσος στόχος: Ένα ταξικό, αντικαπιταλιστικό κίνημα πού θα συνδυάζει τον πατριωτισμό με τον διεθνισμό για τη σωτηρία της χώρας. Στην πορεία λύνουμε τα προβλήματα των στρατηγικών στόχων, μέσα από τη δημιουργία ευρύτερων συμμαχιών και κοινής δράσης.
