Φτωχοποιούνται… οι φτωχοί και η μεσαία τάξη, ενισχύονται οι οικονομικά εύρωστοι και η ελίτ
του Παύλου Δερμενάκη
Όπως προκύπτει από τα δημοσιεύματα των εφημερίδων «Η Καθημερινή» και «Το Βήμα» της περασμένης Κυριακής, δόθηκαν σε επιλεκτική δημοσιότητα τα στοιχεία των φορολογικών δηλώσεων για το έτος 2016 (εισοδήματα 2015). Αξίζει δε να σημειωθεί ότι τα στοιχεία που δημοσιεύουν οι δύο εφημερίδες δεν είναι τα ίδια και σε ορισμένα σημεία υπάρχουν μεγάλες διαφορές.
Το «παιγνίδι» με την επιλεκτική δημοσιοποίηση των στοιχείων για τη φορολογία εισοδήματος δεν είναι καινούργιο. Διαρκεί όσο και τα μνημόνια. Το τελευταίο «Στατιστικό Δελτίο Φορολογικών Δεδομένων» αφορούσε τις δηλώσεις 2011 (εισοδήματα 2010), δηλαδή το έτος έναρξης (2010) των μνημονίων. Έκτοτε αυτή η αναλυτική έκδοση του υπουργείου Οικονομικών, με την πληθώρα των στοιχείων, δεν ξαναείδε το φως της δημοσιότητας καθώς στα επόμενα, μετά το 2010, έτη μεγάλωνε η φτωχοποίηση του λαού. Μην αναζητήσουμε λοιπόν τους λόγους, είναι προφανείς.
Υπάρχει όμως και το κωμικοτραγικό στην υπόθεση που αφορά την παρούσα κυβέρνηση της «αριστεράς». Στις 4/9/2014, 20 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, ως αξιωματική αντιπολίτευση, είχαν καταθέσει «Ερώτηση και Αίτηση Κατάθεσης Εγγράφων» στη Βουλή, ζητώντας από την τότε κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου τη δημοσιοποίηση των σχετικών φορολογικών στοιχείων μετά το 2011, επικαλούμενοι ότι «ο κάθε πολίτης έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση φορολογικών δεδομένων για να βγάλει τα συμπεράσματά του». Σήμερα οι ίδιοι, κάποιοι μάλιστα που υπέγραψαν τη σχετική ερώτηση όπως η κα Ολγα Γεροβασίλη, τώρα υπουργός Διοικητικής Ανασυγκρότησης, συνεχίζουν να κάνουν τα ίδια ακριβώς με τους προηγούμενους…
Αν και δεν διαθέτουμε τα πρωτογενή στοιχεία, αφού η κυβέρνηση δεν έχει φροντίσει μέχρι σήμερα να τα δώσει στη δημοσιότητα, θα προσπαθήσουμε, μέσω της περιορισμένης και όχι ασφαλούς-σωστής πληροφόρησης από τις εφημερίδες, να καταλήξουμε σε κάποια συμπεράσματα.
Η φοροεπιδρομή που έχει συντελεστεί στα χρόνια των μνημονίων και τα αρνητικά αποτελέσματα των μνημονιακών πολιτικών αποτυπώνονται ανάγλυφα και στις φορολογικές δηλώσεις, ιδιαίτερα όταν γίνεται σύγκριση με το παρελθόν.
Μείωση εισοδημάτων και αύξηση φόρων
Το σύνολο των εισοδημάτων που δηλώθηκαν το 2016 ήταν μικρότερο κατά 23 δισ. ευρώ (-23,5%), συγκριτικά με το 2011. Η μείωση των εισοδημάτων προκύπτει από τις εισοδηματικές κατηγορίες 20.001-100.000 και έχουν άμεση αρνητική επίπτωση στα φορολογικά έσοδα.
Παρά τη μείωση των εισοδημάτων τα φορολογικά έσοδα αυξήθηκαν λόγω της συνολικής αύξησης των φορολογικών επιβαρύνσεων (μείωση αφορολόγητου, αυξήσεις συντελεστών φόρου). Από 7,3 δισ. ευρώ το 2011, σε 8,2 δισ. το 2016 (+12,3%). Μόνο για το 2016, έναντι του 2015, οι επιπλέον φόροι ήταν 400 εκατ. ευρώ όταν τα δηλωθέντα συνολικά εισοδήματα ήταν αυξημένα μόλις κατά 300 εκατ. ευρώ!!!
Ραγδαία φτωχοποίηση
Στην περίοδο 2011-2016 διαπιστώνουμε μια ραγδαία αύξηση (26,7%) του αριθμού των φορολογούμενων που δηλώνουν έως 20.000 ευρώ με οριακή μείωση (0,6 δισ. ευρώ), στο σύνολο των εισοδημάτων. Στην πράξη συσσωρεύονται πλέον στα λαϊκά στρώματα και «πιέζονται» προς τα κατώτερα εισοδήματα όλο και μεγαλύτερες ομάδες πληθυσμού.
Επί του συνόλου των δηλώσεων, εισοδήματα κάτω των 1.000 ευρώ μηνιαίως δηλώνει για το 2016, το 64,1% των φορολογούμενων, έναντι 49% το 2011. Το μέσο ετήσιο εισόδημα στην κατηγορία αυτή το 2016 είναι μόλις 4.185 ευρώ ενώ το 2011 ήταν 5.500 ευρώ. Δηλαδή τα 2/3 των φορολογούμενων ζουν σε συνθήκες φτώχειας, με όποιο τρόπο και αν την ορίσεις. Και όμως οι «δήμιοι» αποφάσισαν νέο αίμα, με τη μείωση του αφορολόγητου το οποίο στην καλύτερη περίπτωση θα φτάσει τα 5.600 ευρώ αν όχι παρακάτω.
Συνολικά 600.000 νοικοκυριά (21% επί του συνόλου) δηλώνουν μηδενικό εισόδημα. Το αντίστοιχο ποσοστό το 2011 ήταν ακριβώς στο μισό 10,2%.
Όπως πάντοτε οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι συνεχίζουν, αλλά με πολύ χειρότερες εισοδηματικές συνθήκες, να πληρώνουν τους φόρους. Από το σύνολο των εισοδημάτων (74,2 δισ.) που δηλώθηκαν, οι μισθωτοί και συνταξιούχοι δήλωσαν τη «μερίδα του λέοντος», 58 δισ. ή 78,2% και φυσικά επιβαρύνονται με τον ανάλογο φόρο.
Διάλυση της «μεσαίας τάξης»
Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των μνημονίων είναι η διάλυση του κοινωνικού τμήματος που ονομάζαμε «μεσαία τάξη», την οποία μπορούμε να προσδιορίσουμε στις εισοδηματικές κατηγορίες 20.001 ‒ 100.000 ευρώ.
Το 2016 μόλις το 17,5% των φορολογουμένων είχε ετήσιο εισόδημα πάνω από 20.000 ευρώ. Το αντίστοιχο ποσοστό το 2011 ήταν 28,9%. Τη μεγαλύτερη μείωση τόσο αριθμητικά, όσο και σε αξίες, την έχει υποστεί το τμήμα 50.001 ‒ 100.000 ευρώ. Αριθμητικά μειώθηκαν κατά 60% και σε εισόδημα κατά 56,6%.
Η διάλυση της μεσαίας τάξης έχει και τις μεγαλύτερες αρνητικές επιπτώσεις στα φορολογικά έσοδα. Η μείωση των εισοδημάτων της «μεσαίας τάξης» κατά 22,2 δισ. ευρώ, σημαίνει πρακτικά ετήσια απώλεια φορολογικών εσόδων της τάξης των 3 δισ. ευρώ. Όσα δηλαδή είναι τα νέα μέτρα (φορολογικά – μείωση συντάξεων), που αποφάσισαν κυβέρνηση και δανειστές στη Μάλτα. Συνεπώς στην πράξη πυροβολούμε (μας πυροβολούν) τα πόδια μας για να μπορέσουμε να περπατήσουμε!
Οι οικονομικά εύρωστοι ενισχύονται… και φοροδιαφεύγουν
Αν θεωρήσουμε ως εύρωστη την κατηγορία εισοδήματος πάνω από 100.000 ευρώ, καθώς δεν έχουμε πιο αναλυτική πληροφόρηση, διαπιστώνουμε ότι οικονομικά έχει ελάχιστες απώλειες στο εισόδημα. Ειδικότερα το δηλωθέν εισόδημα από 5,8 δισ. το 2011 μειώθηκε σε 5,5 δισ. ευρώ αλλά αύξησαν τη συμμετοχή τους στο σύνολο των εισοδημάτων από 6% στο 7%. Παράλληλα η αριθμητική μείωση, από 38.549 σε 25.000 έχει σαν συνέπεια την αύξηση του μέσου δηλωθέντος εισοδήματος κατά 46%, από 150.000 σε 220.000 ευρώ.
Βέβαια την παραπάνω αριθμητική μείωση δεν πρέπει να την θεωρήσουμε γεγονός όσον αφορά την πραγματική κοινωνική κατάσταση. Η συγκεκριμένη εισοδηματική κατηγορία έχει πολλές δυνατότητες φοροδιαφυγής-φοροαποφυγής. Με δεδομένο ότι η φορολογία είναι σημαντική στα υψηλά εισοδήματα, έχει τόσο το κίνητρο όσο και τα «εργαλεία» για να εμφανίσει μικρότερα εισοδήματα. Εισοδήματα μέσω εταιρειών και μάλιστα off-shore και άλλες τέτοιες τεχνικές, είναι σε καθημερινή χρήση.
Η εικόνα αυτή, της ενίσχυσης των οικονομικά εύρωστων αλλά και της οικονομικής ελίτ, συνάδει με την παγκόσμια τάση για συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του πλούτου σε όλο και λιγότερα χέρια. Στην Ελλάδα της κρίσης, που ο λαός φτωχοποιείται καθημερινά, η οικονομική ελίτ συνεχίζει να βγαίνει κερδισμένη και ισχυρότερη.
Φορολογική λεηλασία του λαού με όλα τα μέσα
Τα παραπάνω αφορούν μόνο την άμεση φορολογία των φυσικών προσώπων. Το συμπέρασμα είναι ότι στη μνημονιακή περίοδο τόσο τα εισοδήματα όσο και οι άμεσοι φόροι, έγιναν ακόμα πιο αντιλαϊκοί συγκριτικά με το παρελθόν. Και ενώ κυβέρνηση και δανειστές ετοιμάζονται για τη μείωση του αφορολόγητου στα λαϊκά στρώματα παράλληλα, μας προετοιμάζουν για τη μείωση των φόρων στις επιχειρήσεις στο όνομα της «ανάπτυξης».
Όμως η μεγάλη κλοπή των λαϊκών εισοδημάτων γίνεται με την έμμεση φορολογία που επιβαρύνει την κατανάλωση, τα καθημερινά μας έξοδα ανεξάρτητα από το ύψος του εισοδήματός μας, με ποσοστό κατά γενικό μέσο όρο 24%. Να σημειώσουμε ότι σύμφωνα με τον προϋπολογισμό 2017 οι άμεσοι φόροι φυσικών προσώπων είναι 9,2 δισ. ευρώ (20%) των νομικών προσώπων 3,2 δισ. (7%) οι έμμεσοι φόροι 26,4 δισ. (56%) και οι ειδικοί φόροι (ΕΝΦΙΑ κλπ) 8,1 δισ. (17%). Η αντιλαϊκότητα εκφρασμένη από την κυβέρνηση της «πρώτη φορά αριστερά» σε όλο της το «μεγαλείο». Και επιπλέον, οι αυξημένες εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία για τις συντάξεις-βοήθημα. Με όλα αυτά καταλήγουμε, πριν τους έμμεσους και τους ειδικούς φόρους, σε επιβάρυνση 40,2% του εισοδήματος για το 2016, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ.
