Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Το Orion, το σκάφος της αποστολής Artemis I, συνεχίζει να κινείται γύρω από τη Σελήνη ακολουθώντας μια τροχιακή κίνηση η οποία το έφερε τη Δευτέρα 28 Νοεμβρίου σε ένα σημείο του διαστήματος πίσω από τον φυσικό μας δορυφόρο. Το σημείο αυτό είναι το πιο μακρινό όπου έχει φτάσει μέχρι σήμερα ένα διαστημόπλοιο που να μπορεί να μεταφέρει ανθρώπους. Πρόκειται για ένα ρεκόρ, το οποίο όπως είναι ευνόητο η επιστημονική κοινότητα και η ανθρωπότητα εύχονται να σπάσει πολύ γρήγορα και αυτή τη φορά όχι με μη επανδρωμένο σκάφος αλλά με κάποιο διαστημόπλοιο στο οποίο άνθρωποι θα ταξιδεύουν πιο βαθιά μέσα στο ηλιακό μας σύστημα.
Η NASA έκανε τη σχετική ανακοίνωση με τον διοικητή της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας Μπιλ Νέλσον να δηλώνει ενθουσιασμένος τόσο για αυτό το ρεκόρ όσο και για την επιτυχημένη μέχρι στιγμής εξέλιξη της αποστολής που ξεκίνησε με πολλά προβλήματα και συνεχείς αναβολές εκτόξευσης. Θα ακολουθήσει περίπου σε έναν χρόνο η δεύτερη αποστολή του προγράμματος Artemis το σκάφος της οποίας θα ακολουθήσει την ίδια ακριβώς τροχιακή πορεία της πρώτης αποστολής αλλά αυτή τη φορά στο σκάφος θα υπάρχουν αστροναύτες.
Η τρίτη αποστολή που εκτιμάται ότι θα γίνει μέχρι το 2025 θα έχει αποστολή την επιστροφή του ανθρώπου στη Σελήνη. Στο πλήρωμα της αποστολής θα βρίσκεται τουλάχιστον μια γυναίκα και έχει αποφασισθεί ότι μια αστροναύτης θα βγει πρώτη από τη σεληνάκατο γράφοντας ιστορία αφού θα γίνει η πρώτη γυναίκα που πατάει το έδαφος του φυσικού μας δορυφόρου.
Naftemporiki.gr
Η τήξη των πάγων και τα μικρόβια
Οι προειδοποιήσεις ότι η τήξη των πάγων της Αρκτικής μπορεί να απελευθερώσει αρχαίους παθογόνους παράγοντες αποκτούν νέα βαρύτητα μετά την «ανάσταση» ιών που παρέμειναν κατεψυγμένοι για χιλιάδες χρόνια στη Σιβηρία. Ένας από τους 13 νέους ιούς που απομονώθηκαν από το περμαφρόστ, όπως ονομάζεται το μονίμως παγωμένο έδαφος του βορρά, παρέμενε μολυσματικός παρόλο που είχε περάσει 48.000 χρόνια στην κατάψυξη.
Η ανακάλυψη δεν έχει υποβληθεί ακόμα σε ανεξάρτητο έλεγχο, παρουσιάζεται όμως ως προδημοσίευση από την ομάδα του ιολόγου Ζαν-Μαρί Αλεμπίκ του γαλλικού Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Έρευνας.
Οι «ιοί-ζόμπι», όπως τους βάφτισε η ερευνητική ομάδα, δεν προσβάλλουν τον άνθρωπο αλλά αμοιβάδες, μονοκύτταρα πρωτόζωα που ζουν στο νερό. Παρόλα αυτά, η αναβίωσή τους στο εργαστήριο αναδεικνύει τον κίνδυνο για τη δημόσια υγεία καθώς η κλιματική αλλαγή λιώνει το περμαφρόστ, το οποίο καλύπτει σήμερα το ένα τέταρτο του Βόρειου Ημισφαιρίου.
Οι 13 ιοί-ζόμπι είναι ακίνδυνοι για τον άνθρωπο, όμως «η κατάσταση θα μπορούσε να αποδειχθεί καταστροφική σε περίπτωση που εμφανιστούν ασθένειες των φυτών, των ζώων ή των ανθρώπων από την αναβίωση ενός αρχαίου, άγνωστου ιού» γράφουν οι ερευνητές. Ανάλογη προειδοποίηση απηύθυνε μέσω του New Scientist ο Έρικ Ντέλουαρτ, ιολόγος του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο.
«Αν οι συντάκτες της μελέτης απομονώνουν πράγματι ζωντανούς ιούς από το αρχαίο περμαφρόστ, είναι πιθανό ότι […] ιοί των θηλαστικών επίσης επιζούν κατεψυγμένοι για αιώνες» είπε.
Μια σημαντική συνεργασία
Μεταξύ του Δήμου Θήρας, του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) και του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) επισφραγίστηκε με την υπογραφή προγραμματικής σύμβασης με στόχο την παρακολούθηση του ενεργού υποθαλάσσιου ηφαιστείου Κολούμπου με χρήση του Ε/Σ Φιλία και του Υποβρύχιου Τηλεκατευθυνόμενου Οχήματος (Max Rover) που διαθέτει το ΕΛΚΕΘΕ.
Σε αυτό το πλαίσιο και με προτεραιότητα την υψηλή τεχνογνωσία και την επιστημονική αρτιότητα σε ζητήματα ηφαιστειακής επικινδυνότητας, πραγματοποιήθηκε ωκεανογραφική αποστολή στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο του Κολούμπου με σκοπό, σύμφωνα με την ανακοίνωση του δημάρχου Αντώνη Σιγάλα, «την πόντιση εξειδικευμένων επιστημονικών οργάνων του ερευνητικού προγράμματος SANTORini seafloor’s observatorY-SANTORY (Υποθαλάσσιο Παρατηρητήριο Σαντορίνης, χρηματοδότηση ΕΛΙΔΕΚ) για την οπτική καταγραφή του ηφαιστείου, τη μέτρηση της θερμοκρασίας των υδροθερμικών καμινάδων, την παρακολούθηση των φυσικών παραμέτρων του υδροθερμικού πεδίου και την επιτόπια μέτρηση των υδροθερμικών ρευστών και αερίων» και «τη συλλογή υλικού από την κολώνα του νερού με τη χρήση ειδικών δειγματοληπτών τύπου Niskin, από τον μικροβιακό τάπητα καθώς και ιζημάτων από τον πυθμένα του προτεινόμενου υδροθερμικού πεδίου με το υποβρύχιο όχημα MaxRover».
Επιπλέον, η επιστημονική ομάδα προχώρησε «στη συλλογή γεωλογικών δειγμάτων για γεωχημικές αναλύσεις για τη μελέτη της μαγματικής δραστηριότητας του ηφαιστείου». Όπως αναφέρει σε σχετικό δελτίο Τύπου ο Δήμος Θήρας, τα υποθαλάσσια ηφαίστεια μικρού βάθους, όπως ο Κολούμπος στο Αιγαίο, έχουν πολύπλοκη γεωλογία και η έρευνα των υδροθερμικών τους συστημάτων είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο. «Αυτά τα ρηχά υποθαλάσσια, υψηλής ενέργειας, δυναμικά, υδροθερμικά συστήματα συνδέονται με σημαντική και δυνητικά επικίνδυνη ηφαιστειακή δραστηριότητα» εξηγεί ο Δήμος Θήρας σε σχετική ενημέρωση, προσθέτοντας ότι «για πρώτη φορά στη Μεσόγειο Θάλασσα, δημιουργείται ένα ρηχό υποθαλάσσιο ηφαιστειακό παρατηρητήριο (SANTORY) στον κρατήρα του Κολούμπο με τη συμβολή και την οικονομική στήριξη του δήμου».
Ταυτόχρονα, ο δήμος αναφέρει ότι θα χρησιμοποιηθούν, με άξονα την ανάπτυξη, «καινοτόμες θαλάσσιες τεχνολογίες οι οποίες αφενός θα διευρύνουν τις γνώσεις για τη δυναμική και τους κινδύνους των υδροθερμικών πεδίων, παρέχοντας ελεύθερα δεδομένα τόσο στην επιστημονική κοινότητα όσο και στην κοινωνία, και αφετέρου θα δημιουργήσουν ένα πρότυπο σύστημα για την ανάπτυξη υποθαλάσσιων παρατηρητηρίων σε παγκόσμιο επίπεδο».
Η ερευνητική ομάδα του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών (ΙΘΑΒΒΥΚ) του ΕΛΚΕΘΕ πρόκειται να αναλάβει την υλοποίηση του ερευνητικού προγράμματος και την οργάνωση και πραγματοποίηση των ερευνητικών αποστολών και των βιολογικών δειγματοληψιών, την καταγραφή του οπτικού υλικού από τον βυθό και την ανάλυση των μικροβιολογικών δεδομένων, με Υπεύθυνη την Ερευνήτρια Β Δρ. Παρασκευή Πολυμενάκου.
Η ερευνητική ομάδα του Εργαστηρίου Φυσικής Γεωγραφίας του ΕΚΠΑ, με υπεύθυνη την αναπληρώτρια καθηγήτρια Παρασκευή Νομικού (υπεύθυνη του SANTORY), πρόκειται να αναλάβει την πραγματοποίηση των γεωλογικών δειγματοληψιών, την ανάλυση των γεωλογικών δεδομένων και την τοποθέτηση των επιστημονικών οργάνων σε συνεργασία με άλλους φορείς
Naftemporiki.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
Σημαντικές απειλές στη χελώνα
Τις σημαντικές απειλές και πιέσεις που δέχονται οι θαλάσσιες χελώνες της Μεσογείου στις περιοχές ωοτοκίας τους παρουσίασε το MEDASSET (Μεσογειακός Σύνδεσμος για τη Σωτηρία των Θαλάσσιων Χελωνών) στην 42η συνάντηση της Μόνιμης Επιτροπής της Σύμβασης της Βέρνης.
Η Ελλάδα φιλοξενεί περίπου το 40% της ωοτοκίας της χελώνας Caretta Caretta στη Μεσόγειο, με τον Νότιο Κυπαρισσιακό Κόλπο και τον Κόλπο του Λαγανά στη Ζάκυνθο να αποτελούν τους κυριότερους βιότοπους, με περίπου 1.200 φωλιές κατ’ έτος κατά μέσο όρο για τη Ζάκυνθο και πάνω από 3.000 για τον Νότιο Κυπαρισσιακό Κόλπο.
Παρά την κρισιμότητα των εν λόγω βιοτόπων για την επιβίωση του είδους και το γεγονός ότι αποτελούν προστατευόμενες περιοχές Natura 2000, εκκρεμούν ακόμη τα Σχέδια Διαχείρισης των περιοχών, που αναμένεται να λύσουν πολλά προβλήματα και τα οποία αποτελούν πάγιο αίτημα της Σύμβασης της Βέρνης και των περιβαλλοντικών οργανώσεων που ασχολούνται με την προστασία της θαλάσσιας χελώνας στην Ελλάδα.
Οι επιτόπιες αυτοψίες του MEDASSET σε Ζάκυνθο και Νότιο Κυπαρισσιακό Κόλπο αποκάλυψαν και φέτος πλήθος παραβάσεων στις παραλίες ωοτοκίας, όπως παράνομα κτίσματα και επιχειρήσεις κατά μήκος της ακτογραμμής, ανεξέλεγκτη θαλάσσια δραστηριότητα, έλλειψη φύλαξης, καλλιέργεια ξενικών ειδών, πρόσβαση οχημάτων στις παραλίες κ.ά. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως ακόμα και για περιπτώσεις σοβαρής περιβαλλοντικής υποβάθμισης, όπως για παράδειγμα η διάνοιξη παράνομου δρόμου μεταξύ Δάφνης και Γέρακα εντός του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου, τα πρόστιμα που επιβάλλονται αποτελούν ποινές-χάδια. Συγκεκριμένα για την εν λόγω υπόθεση το σχετικό πρόστιμο μειώθηκε από 200.000 ευρώ σε 10.000 ευρώ, οδηγώντας το MEDASSET Ελλάς και το WWF Ελλάς να καταθέσουν προσφυγή κατά της νομιμότητας της απόφασης.
