Έφυγε ο Πέτρος Βέττας.
Είμαι πολύ λυπημένος, αλλά δεν θα γράψω επικήδειο, γιατί με πρόλαβε ο Στέλιος Κούλογλου που έγραψε αμέσως μετά την κηδεία του αγαπημένου φίλου στον Πόρο: «Ο Πέτρος Βέττας ήταν ένας υπέροχος, πανέξυπνος, αυτοδημιούργητος άνθρωπος, που ακόμα και όταν απέκτησε χρήματα, δεν έχασε καθόλου την τρυφερότητα και την ανθρωπιά του.» (Lifo, 24/4/13) Συνεχίζοντας όμως, την κουβέντα μας με τον Πέτρο, την ατελείωτη, θα γράψω, μερικές σκέψεις που γεννιούνταν στο μυαλό μου κάθε φορά που έφευγα από το γραφείο του μετά από μία συζήτηση για τα νεανικά μας χρόνια στην Κυψέλη ή για φίλους που αντιμετώπιζαν δυσκολίες ή για την πορεία της χώρας, κάθε φορά που μάθαινα εμπιστευτικά από στενούς φίλους για τη βοήθειά του σε κάποιους μοχθούντες δημιουργούς ή σε κάτι ευγενικό, κάθε φορά που μία πρόβλεψή του επιβεβαιωνόταν.
Ο Πέτρος Βέττας αποτελούσε την εξαίρεση στον κόσμο των πλουσίων και με την παρουσία του έδειχνε όλη την ασχήμια τους. Φώτιζε με τη στάση του όλη την αποτυχία μιας αστικής τάξης χωρίς ανθρωπιά και συνείδηση. Και παρέπεμπε με τους τρόπους του στους παλιούς αστούς που είχαν έγνοια για τον τόπο, για την ιστορία, τη γλώσσα και τον πολιτισμό. Επιχειρηματίες ήταν, το κέρδος επιδίωκαν, μερικοί αναμφίβολα θα ήταν και σκληροί εργοδότες, αλλά πίστευαν ότι δικαιώνονταν πλήρως μόνο εάν ευεργετούσαν τον τόπο τους, τον πολιτισμό και τους συμπολίτες τους.
Στην Οδησσό, στο Λβοβ, στη Φιλιππούπολη, στην Κωνσταντινούπολη, στην Αθήνα, και σε κάθε ελληνική κοινότητα όπου ζούσαν και δραστηριοποιούνταν αυτοί οι αστοί, είναι εντυπωσιακά τα ανδραγαθήματά τους. Βιβλιοθήκες, σχολεία, νοσοκομεία, ορφανοτροφεία, γηροκομεία, μουσεία και εκκλησίες άφηναν κληρονομιά στην κοινωνία, γιατί αυτά θεωρούσαν ως τη σημαντικότερη προσφορά τους και γι’ αυτά ήθελαν να τους θυμούνται οι επόμενες γενιές. Μερικοί, σαν τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, έδωσαν την ίδια τους τη ζωή για την Ελλάδα. Όμως, αυτή η αστική πατριωτική κουλτούρα δεν ρίζωσε βαθιά σε ένα τόπο υπό διαρκή λεηλασία από κηδεμόνες, εισβολείς και ντόπιους πειρατές.
Στον πόλεμο, οι πολιτικοί εκφραστές της κυρίαρχης τάξης έφυγαν σούμπιτοι στο εξωτερικό κι όταν γύρισαν ατσαλάκωτοι, γύρισαν με τα τανκς των Εγγλέζων και τα αεροπλάνα των Αμερικάνων για να επιβάλλουν διά πυρός και σιδήρου την άδικη κυριαρχία τους, οι απόντες από τους αγώνες, σε ένα λαό που είχε κάνει μεγάλες θυσίες κόντρα στο ναζισμό. Στο νέο καθεστώς υποτέλειας, οι νεοπλούσιοι, μέσα σε μερικές δεκαετίες, εξαφάνισαν εντελώς κάθε ίχνος της αστικής κουλτούρας. Δεν είναι άσχετο ότι χωρίς την αντίστοιχη οικονομική βάση, εξαντλήθηκε σταδιακά και ο αστικός πολιτισμός που υπερασπίζονταν σπουδαίοι αρχιτέκτονες, μουσικοί, ζωγράφοι, ποιητές και άλλοι πνευματικοί δημιουργοί.
Οι νεοπλούσιοι της μεταπολίτευσης, με χαμηλό επίπεδο κουλτούρας, με άλλες «αξίες», θεώρησαν ως ανώτατη μορφή επιτυχίας και αναγνώρισής τους, τη θέση του προέδρου σε μια ποδοσφαιρική εταιρία. Λαθρέμποροι πετρελαίου και πολύτιμων μετάλλων, μαφιόζοι, μεσάζοντες και κρατικοδίαιτοι εργολάβοι κυριάρχησαν στην οικονομική σφαίρα και σταδιακά έθεσαν υπό τον έλεγχό τους το πολιτικό μόρφωμα που μονοπώλησε τη διακυβέρνηση επί σαράντα χρόνια. Ξέπλυμα μαύρου χρήματος, στημένα παιχνίδια, τζόγος, συμμορίες οπαδών, μπράβοι και τραμπουκισμοί βρίσκονται στην κορυφή της πολιτισμικής τους κλίμακας. Πού χώρος για βιβλιοθήκες, σχολεία, νοσοκομεία και ορφανοτροφεία ή στέγη φιλοξενίας για θύματα του ναρκοπολέμου που άνοιξε ο Πέτρος;
Αυτή η άρχουσα πλουτοκρατία κατωτάτης υποστάθμης δεν έχει ούτε κουλτούρα, ούτε ήθος, ούτε πατρίδα. Κατάφερε, όμως, μέσα στα χρόνια, να διαβρώσει πλήρως την πολιτική ζωή, με την καθοριστική συνδρομή του ξένου παράγοντα που δάνειζε και λάδωνε τους προθύμους με σκοπό να καταστήσει τη χώρα υποτελή. Έτσι, το φτηνό και χυδαίο υποκατάστατο μιας εθνικής αστικής τάξης, υπό την καθοδήγηση διεθνών κέντρων τοκογλυφίας, οδηγεί ανενδοίαστα την Ελλάδα στον αφανισμό.
Ο Πέτρος Βέττας ήταν αλλιώτικος, από τους λίγους. Πλούτισε, αλλά δεν ξέπεσε. Παρέμεινε άνθρωπος, λιτός, ευγενής και αθόρυβα γενναιόδωρος. Γι’ αυτό, Νανά, θα τον θυμόμαστε με αγάπη ανεξίτηλη.
Στέλιος Ελληνιάδης
