Από την ανάλυση περιεχομένου και τιμών των δύο πρώτων εβδομάδων εφαρμογής του καλαθιού του νοικοκυριού και τις εξελίξεις προκύπτουν ορισμένα συμπεράσματα:
1) Το καλάθι κάθε σούπερ μάρκετ (ΣΜ) συνεχίζει να περιέχει κυρίως προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας (παραγωγή για λογαριασμό κάθε ΣΜ) και πολύ λίγα επώνυμα, όταν είναι γνωστό ότι τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας αντιπροσωπεύουν λιγότερο από 30% της κατανάλωσης. Ουσιαστικά δηλαδή τα ΣΜ προσπαθούν να σπρώξουν τον κόσμο στα δικά τους προϊόντα για τα οποία έχουν μεγαλύτερη ευελιξία και φυσιολογικά πολύ μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους.
2) Τα είδη που συμμετέχουν στο καλάθι από κάθε ΣΜ δεν είναι όλα τα ίδια από την μία εβδομάδα στην άλλη. Κάθε ΣΜ έχει τη δυνατότητα να βγάζει προϊόντα από το καλάθι και να προσθέτει άλλα. Έτσι έχει την απόλυτη ελευθερία να αλλάζει τις τιμές κατά το δοκούν σε αυτά που βγήκαν από το καλάθι. Σε αυτή την περίπτωση τι νόημα έχει η συμμετοχή ενός συγκεκριμένου προϊόντος στο καλάθι για μία, δύο ή ακόμα και περισσότερες βδομάδες όταν θα μπορεί να βγει, να γίνουν οι επιθυμητές αυξήσεις και μετά να ξαναμπεί με αναφορά στις νέες αυξημένες τιμές, αντικαθιστώντας άλλα που θα κάνουν ακριβώς τον ίδιο κύκλο στη συνέχεια. Έτσι η διαδικασία του καλαθιού οδηγεί σε μία ακόμα προωθητική διαδικασία (προσφορά) συγκεκριμένων προϊόντων. Η ένταξη στο καλάθι μπορεί να γίνει προβάλλοντας τη μείωση της τιμής σε κάποια προϊόντα για μία εβδομάδα ή τη συγκράτηση τιμών για μία ή περισσότερες εβδομάδες. Με την ένταξη στο καλάθι το ΣΜ επιτυγχάνει πρόσθετη δωρεάν κρατική διαφήμιση και καλή φήμη στην προσπάθειά του να κερδίσει πελατεία. Στη συνέχεια και καθώς το προϊόν βγαίνει από το καλάθι η τιμή αναπροσαρμόζεται στις τρέχουσες συνθήκες κερδοσκοπίας, για να εμφανιστεί στη συνέχεια πάλι μειωμένη ή σταθερή αλλά ξεκινώντας από υψηλότερη βάση. Πρακτική την οποία ακολουθούν όλα τα ΣΜ καθώς μια σύγκριση των τιμών πριν από λίγο καιρό και τώρα με το καλάθι την επιβεβαιώνει.
Εδώ ένα ουσιαστικό μέτρο για να υπάρχει έλεγχος των τιμών θα ήταν η σταθερή σύνθεση του καλαθιού, από την έναρξη μέχρι το τέλος της εφαρμογής, με την προϋπόθεση να συμπεριλαμβάνει όλα τα αντιπροσωπευτικά είδη πρώτης ανάγκης κάτι το οποίο φυσικά δεν συμβαίνει.
3) Η κυβέρνηση από την πρώτη εβδομάδα εφαρμογής του μέτρου διαπίστωσε μόνο τις ακόλουθες δύο αδυναμίες και προχώρησε σε διορθώσεις: α) την ενίσχυση της προβολής του καλαθιού στα ΣΜ με την τοποθέτηση της λίστας με τα προϊόντα σε κεντρικό σημείο και την εντονότερη σήμανση στα ράφια. β) την υποχρέωση επάρκειας προϊόντων καθώς διαπιστώθηκε την πρώτη εβδομάδα και αυτό το γεγονός, παρά τις συμφωνίες κυβέρνησης και μεγάλων αλυσίδων ΣΜ. Να περιέχεται στο καλάθι ένα συγκεκριμένο προϊόν σε ελκυστική τιμή αλλά να λείπει από το ράφι.
Δηλαδή η κυβέρνηση θεωρεί ότι ο «θεσμός» θα πετύχει όχι με την επιβολή ουσιαστικού ελέγχου στις τιμές, έλεγχο του κόστους αλλά με την προβολή του περιεχομένου του από κάθε ΣΜ. Διευκρινίζουμε ότι η κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι «Δεν έχει πλαφόν το “καλάθι του καταναλωτή”. Είναι η προσπάθεια της κάθε αλυσίδας να δείξει την χαμηλότερή της τιμή» όπως δήλωσε ο αρμόδιος υπουργός Α. Γεωργιάδης.
Με αυτά τα δεδομένα και τις πρακτικές φυσικά δεν θα υπάρξει έλεγχος της ανόδου των τιμών και αυτό το διαπιστώνουν καθημερινά τα νοικοκυριά. Μπορεί να μειώθηκε ο γενικός ρυθμός αύξησης των τιμών στο 9,1% για τον Οκτώβριο από 12% τον Σεπτέμβριο όμως οι τιμές στα τρόφιμα συνεχίζουν να ανεβαίνουν με πολύ υψηλούς ρυθμούς. Εδικά στα βασικά τρόφιμα είναι διπλάσιες από τον μέσο πληθωρισμό και σε κάποιες περιπτώσεις φθάνουν ή ξεπερνούν το 20% (Γαλακτοκομικά και αυγά 24%, ψωμί και δημητριακά 19,3%) σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ. Η μεγαλύτερη αύξηση από όλες τις επιμέρους κατηγορίες σημειώνεται στην ομάδα «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά» με 14,8%.
Π.Δ.
