Αναδημοσίευση από το amfissaface.gr
Οι εκλογές, ο ΣΥΡΙΖΑ και ο λαϊκός παράγοντας
Του Νίκου Λάιου*
Η πολιτική δραστηριότητα του τόπου, έχοντας περάσει από διαδοχικές προσαρμογές μετά το 2012, μοιάζει σήμερα κοινωνικά αποξενωμένη. Η ουσία των σκιρτημάτων, μαχών, ρήξεων, αλμάτων, που το εργατικό και λαϊκό κίνημα τόλμησε στην περίοδο 2010-2012 αναπροσδιορίζοντας το πολιτικό και τη σχέση του μ’ αυτό, έχει αποσπαστεί απ’ το φόντο της εκλογικής αναμέτρησης, που εξάλλου προέκυψε η ίδια κοινοβουλευτικά και όχι από μια καταλυτική λαϊκή κίνηση. Πόλωση μεταξύ δυο «μονομάχων», μιντιακές αψιμαχίες σε οικονομίστικους λαβυρίνθους, ανακύκλωση ενός ξιπασμένου και απαξιωμένου πολιτικού προσωπικού με ρεπορτάζ και εκλογικές συμπράξεις κατακλύζουν το κλείσιμο ενός κύκλου και αποκρύπτουν χαρακτηριστικά της μετάβασης στον επόμενο.
«Κανονικότητες» της οθόνης και αναταράξεις της πραγματικότητας
Δεν είναι ένα ουδέτερο κλείσιμο. Βρίσκει την Ελλάδα με 2.500.000 ανθρώπους στη φτώχεια, ενώ 559 πολυεκατομμυριούχοι κατέχουν περιουσία 76 δισ. ευρώ, ίση με το 45% του ΑΕΠ της χώρας. Το χτύπημα και η συρρίκνωση των δημοκρατικών θεσμών, ακόμα και στη λιπόσαρκη αστική μορφή τους, έχει καταστεί κεντρικός όρος αυτής της αντίθεσης, σε Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση. Ένα πανευρωπαϊκό καθεστώς έκτακτης ανάγκης αναπτύσσεται, με απαγόρευση διαδηλώσεων και συναθροίσεων στην Ισπανία και με τον στρατό στους δρόμους της Γαλλίας, σ’ ένα «πείραμα» σχεδόν χωρίς αντίλογο μετά την τρομοκρατική επίθεση από τους τζιχαντιστές, που γεννιούνται απ’ τα αποκαΐδια ισοπεδωτικών πολέμων και ρατσισμών. Ο πόλεμος ξαναχαράζει με κανόνια τα σύνορα και εντός της «ειρηνικής Ευρώπης», με αυτουργό την Ευρωπαϊκή Ένωση – όχι πολύ μακριά μας, στην Ουκρανία. Το Αιγαίο και η λεγόμενη Εγγύς Ανατολή έχουν καταστεί ρευστά πεδία γεωπολιτικών αναμετρήσεων με αβέβαιες εκβάσεις. Η Ελλάδα έχει μετατραπεί από χώρα σε ταπεινωμένη αποικία χρέους, ξέφραγη στο βίαιο τοπίο των περιφερειακών και παγκόσμιων ιμπεριαλιστικών σχέσεων επιβολής και εκμετάλλευσης. Οι ευρωκράτες, μηνύουν στους απανταχού υποτελείς πως στην όποια επόμενη κυβέρνηση, με το όποιο προγραμματικό σχέδιό της επιλεχτεί απ’ τον ελληνικό λαό, αυτοί παρέχουν μόνο το δικό τους πρόγραμμα ως δυνατή επιλογή.
Αλλά το κλείσιμο του κύκλου βρίσκει και τον ελληνικό λαό πλουσιότερο σε εμπειρίες αντίστασης, αναστοχασμού και αλληλεγγύης – παρακαταθήκες της σαρωτικής κίνησής του της περιόδου 2010-2012. Μέσα στο 2015 το κατεστημένο Βρυξελλών-Βερολίνου-Φραγκφούρτης έχει να αντιμετωπίσει εκλογές σε όλες τις χώρες του «απροσάρμοστου» νότου, με τον ΣΥΡΙΖΑ και το Podemos ιδιαίτερα να κλονίζουν την «κανονικότητα» του να ζεις ζωσμένος από έναν οικονομικό ζουρλομανδύα. Η Ισλανδία ανακάμπτει μετά το «όχι» του λαού της στους διεθνείς τζογαδόρους και τους ντόπιους κρουπιέρηδες, αποσύρει το αίτημά της για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ξανοίγεται στην Κίνα. Το Κομπάνι, μια συριακή κωμόπολη πολύ λιγότερο «λαμπερή» απ’ το Παρίσι, αυτοργανώνεται και, με τον ανεπιτήδευτο σεβασμό στη θρησκευτική και έμφυλη διαφορετικότητα των μελών της και με σύσσωμο τον λαό στα όπλα (όχι κάποιον έμμισθο στρατό), σηκώνει μπόι και διώχνει τους ισλαμοφασίστες. Σε μια σειρά χωρών της Λατινικής Αμερικής έχουν αναδειχτεί κυβερνήσεις αντίστασης στον ολοκληρωτισμό της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, τις οποίες, όταν χρειάζεται, οι λαοί ξαναφέρνουν με αγώνες σε ρότα προοδευτικών μετασχηματισμών. Οι οικονομίες BRIC (Βραζιλία-Ρωσία-Ινδία-Κίνα) ξεπερνούν φραγμούς κι απλώνουν τις διακλαδώσεις τους, βαθαίνοντας τις ρωγμές της παγκόσμιας μονοκρατορίας των ΗΠΑ, από όπου αναδύεται ένας κόσμος ασταθής και απρόβλεπτος μεν, πολυπολικός και με ποικίλες εναλλακτικές δε.
Αυτές οι ενδεικτικές αλλά υπαρκτές όψεις μιας πραγματικότητας πυκνής, αντιφατικής, εν κινήσει, θραυσματοποιούνται στις κυρίαρχες εκφορές του πολιτικού λόγου. Έτσι, αντί να εγγράφονται ως σύνθετο υπόβαθρο επιλογών του ελληνικού λαού, απομονώνονται, «παγώνουν», φορτίζονται ιδεολογικά και εξαπολύονται σαν οβίδες τρόμου ενάντιά του. Στόχος η πλήρης παράλυση του λαού, ο εγκλωβισμός του σε μια στενή και κοντή εκλογική ατραπό, που αφού οι ολιγαρχίες δεν μπόρεσαν να την αποφύγουν, τη ναρκοθετούν με λογιστικές ορολογίες και καταστροφολογικούς χρησμούς, ώστε να ελαχιστοποιήσουν αντίβαρα στο ξεδίπλωμα των σχεδιασμών τους. Από κάθε πλευρά του κατεστημένου, που ακούει τους τριγμούς κάτω απ’ τα πόδια του, το πρόσταγμα προς την υπόλοιπη κοινωνία είναι ένα: «Τα κεφάλια μέσα». Τα παραβάν των εκλογικών κέντρων ανανοηματοδοτούνται απ’ τη συστημική προπαγάνδα ως υγειονομικές ζώνες: μια επιδημία του «ως εδώ και μη παρέκει» απειλεί να ξεχυθεί από εκεί, πάνω στα οικονομικά κέντρα, το πολιτικό καθεστώς και το μιντιακό παρακράτος.
Είναι ο ΣΥΡΙΖΑ φορέας ρήξεων και ανατροπών;
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται λειψά ως κόμμα, αλλά ως πλατύ πολιτικό εγχείρημα συναρτημένο με την ενεργοποίηση μεγάλων τμημάτων του λαού, που διεκδίκησαν να θέσουν την ημερήσια πολιτική διάταξη στους δρόμους, στις πλατείες, στις γειτονιές, στην πραγματική κοινωνική ζωή. Η εκλογική εκτίναξη του ΣΥΡΙΖΑ από το 4% στο 27% αποτυπώνει το αγκάλιασμα αυτής της βαθειάς κοινωνικής διεργασίας απ’ τον ΣΥΡΙΖΑ – μια θεμελιώδης σχεσιακή παράμετρος, χωρίς τη στάθμιση της οποίας δεν υπάρχει σοβαρή απάντηση στο ερώτημα του μεσότιτλου. Τα πολιτικά και ιδεολογικά δυναμικά του ΣΥΡΙΖΑ αντιστοιχούν μέχρι σήμερα στην εισβολή, παρουσία, οπισθοχώρηση, απόσυρση του λαϊκού παράγοντα από το επίκεντρο των πολιτικών εξελίξεων, σε μια σχέση αλληλοκαθορισμού και ανατροφοδότησης.
Η αντιστοίχηση δεν λειτουργεί με αυτοματισμούς, χρειάζεται ανάλυση και κριτικάρισμα σε ορισμένους τρόπους της, ανάδειξη αδυναμιών και κενών της. Για τον σκοπό τούτου του άρθρου, μάς αρκεί μια πολύ πραχτική όψη της: οι εξελίξεις, ιδωμένες στο μεγάλο πλαίσιο και όχι στο στρεβλό προεκλογικό μικροκλίμα, θέτουν ψηλά τον πήχυ των αγώνων που έχουν μπροστά τους, ο λαός σαν κινητήρας και ο ΣΥΡΙΖΑ σαν όχημα, για να ξημερώσει μια διαφορετική μέρα. Η διετία από τις εκλογές του 2012 και δώθε σημαδεύεται από μια απόσυρση του λαϊκού παράγοντα και αντίστοιχο πισωδρόμισμα των υποθέσεών του, εκφρασμένο με νέα κουτσουρέματα της εθνικής ανεξαρτησίας, νέα διεύρυνση των ανισοτήτων, ένταση της αστυνομοκρατίας, αυταρχισμό στα πανεπιστήμια και στους χώρους δουλειάς, ψαλίδισμα της πίστης ότι τα πράγματα μπορούν να πάνε σε διαφορετική κατεύθυνση. Ο συστημισμός ανασυντάσσεται με απολειφάδια ενός χρεοκοπημένου σταρ σύστεμ (πολιτικού, δημοσιογραφικού, καλλιτεχνικού κλπ.) και πιέζοντας τον ΣΥΡΙΖΑ να αναδιπλωθεί, να «συμμορφωθεί». Οι πλανητικοί μεγαπαίχτες έχουν δέσει σφιχτότερα τις παγίδες τους ομηρίας της χώρας και καταλήστευσης του κοινωνικού πλούτου. Οι ηγεσίες της υπόλοιπης ελλαδικής αριστεράς, δυστυχώς, αντί να συνταχθούν με τον ΣΥΡΙΖΑ σε ένα μέτωπο κοινωνικού ξεβαλτώματος και ταξικής ανάτασης, καλούν τον λαό σε ένα αποτράβηγμα μετά τυμπανοκρουσιών, σε έναν παράλληλο ιδεολογικό κόσμο τόσο ασπρόμαυρο («ευρώ ή δραχμή», «εντός ή εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης» κοκ.) όσο ακριβώς φορμαλιστικό, σχεδόν ευσεβιστικό.
Με δεδομένα τα παραπάνω, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι σήμερα το μόνο υπαρκτό δυναμικό, που μπορεί αφ’ ενός να καταχτήσει την κυβερνητική εξουσία απ’ τις δυνάμεις οι οποίες ρήμαξαν τον λαό και τη χώρα μεταπολιτευτικά και έφτασαν να παραδώσουν τα κλειδιά της την τελευταία πενταετία˙ αφ’ ετέρου από τη θέση αυτή να πραγματώσει συγκρούσεις, ρήξεις, μετασχηματισμούς θετικούς για την κοινωνική πλειοψηφία, στον βαθμό που θα γαλβανίζεται σε μια μαχητική επανενεργοποίηση της τελευταίας. Μια αυτοδύναμη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ είναι, άρα, χρειαζούμενο σημείο μιας έμπρακτης λαϊκής πορείας ρήξεων και διεξόδου απ’ το ειδικό καθεστώς που έχει επιβληθεί στην Ελλάδα, και όχι ένα φαντασιακό υποκατάστατό της.
Αυτοδυναμία στον ΣΥΡΙΖΑ με τον λαό στο προσκήνιο
Στη συγκεκριμένη τροπή εξελίξεων της τελευταίας πενταετίας, οι εκλογές της 25ης Γενάρη είναι ευκαιρία για τον λαό να πάει μπροστά και όχι απλά να μην κάνει άλλο πίσω. Το διώξιμο της κυβέρνησης της εθνικής ταπείνωσης και της κοινωνικής καταστροφής, αν και ολότελα απαραίτητο, είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο από κυριακάτικη βόλτα, που κάπου στ’ αναμεταξύ της αναθέτουμε σ’ άλλους να «κάνουν το θαύμα». Πίσω απ’ την κυβέρνηση που πρέπει να φύγει, υπάρχουν παγιωμένα οικονομικά συμφέροντα, υπάρχει το κράτος-λάφυρο και το κράτος-προασπιστής των συμφερόντων, υπάρχει το πολιτικό σύστημα ως σύνολο δομών και διαδικασιών περιθωριοποίησης της λαϊκής βούλησης, υπάρχει μια δημόσια διοίκηση ταιριαστή στα προηγούμενα. Αυτά δεν θα φύγουν μαζί με την κυβέρνηση. Αυτά θα μείνουν και θα συγκρουστούν, ακριβώς για να μην φύγουν ή καν να συρρικνωθούν. Το ζήτημα είναι ποιος θα συγκρουστεί μαζί τους απ’ την άλλη πλευρά. Αρκεί ένας ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα, έστω ριζοσπαστικό, αλλά με τον λαό «σπίτι του»;
Η ψήφος στον ΣΥΡΙΖΑ, για να πιάσει τόπο, οφείλει να είναι υπόθεση προοπτική, υπόθεση προσωπικής δέσμευσης σε έναν συλλογικό αγώνα ενάντια στις ολιγαρχίες, που καιρό τώρα λυσσομανάνε μπρος στη σκέψη και μόνο άλλης πορείας και θα κάνουν ό,τι μπορούν για να την ανακόψουν στο ξεκίνημά της κιόλας: υποσκάπτοντάς τη, εκβιάζοντάς τη, λοιδορώντας τη, καλουπώνοντάς τη. Απ’ την επόμενη των εκλογών ο λαός χρειάζεται να συγκροτηθεί σε ένα σαρωτικό πολιτικό ρεύμα, που θα διανοίξει νέους συσχετισμούς υπέρ της κοινωνικής πλειοψηφίας. Ένα ρεύμα υποστασιοποίησης των λαϊκών πόθων που, επειδή ήταν βαθείς, το 2010-2012 έσεισαν τους δρόμους και τις πλατείες, ανατάραξαν τα διεθνή, ευρωπαϊκά και ντόπια κέντρα εξουσίας και γκρέμισαν τις υποτελείς κυβερνήσεις ΓΑΠ και Παπαδήμου. Ας τους θυμηθούμε, για να νιώσουμε τον φόβο που σπέρνουν στους αντιπάλους μας, που έγνοια τους έχουν την ιδιωτική καλοπέρασή τους σε βάρος μας:
– Κατάργηση των μνημονίων και εκδίωξη της τρόικας και του καθεστώτος της.
– Διαγραφή χρεών προς τους τοκογλύφους – ιδιώτες ή κράτη.
– Ζωή ελεύθερη και αξιοπρεπής.
– Εθνική ανεξαρτησία – λαϊκή κυριαρχία.
– Απονομή δικαιοσύνης με τιμωρία του ένοχου ντόπιου πολιτικού, οικονομικού και μιντιακού προσωπικού.
– Πραγματική δημοκρατία με συμμετοχή όλων στις αποφάσεις.
– Εκ θεμελίων αλλαγή του πολιτικού συστήματος, του κράτους και της δημόσιας διοίκησης.
– Συντακτική εθνοσυνέλευση και νέο σύνταγμα για λογαριασμό της κοινωνικής πλειοψηφίας.
Ο λαός, μιλώντας έτσι, όρθωσε ανάστημα, δηλαδή ανέλαβε τη δέσμευση να βγει από μια κατάσταση και να μεταβεί σε άλλους υπαρκτικούς τόπους, γι’ αυτό και πάλεψε τόσο γενναία και συγκινητικά ενάντια σε κλομπ, δακρυγόνα, στημένα δελτία ειδήσεων κι ανεβοκατεβάσματα χρηματιστηριακών δεικτών. Τέτοιο μόνοιασμα και σηκωμό του λαού δεν τα θέλουν οι ολιγαρχίες, όπως μάς ξεφουρνίστηκαν σε ένα πάντρεμα ντόπιας σαπίλας και παγκόσμιας τυραννίας. Και οι ολιγαρχίες δεν μένουν σε διαπιστώσεις. Πράττουν. Δεκαετίες τώρα πράττουν, καταιγιστικά και αδυσώπητα την τελευταία πενταετία. Και θα συνεχίσουν. Η 25η Γενάρη ας είναι χαρμόσυνη αρχή απεξάρτησης του λαού και της χώρας, με τις δικές μας ανιδιοτελείς και πρωτότυπες πράξεις τόλμης, αντίστασης και ρήξης απέναντι στις μουχλιασμένες βεβαιότητες, που κιόλας κλονίζονται.
* Ο Νίκος Λάιος είναι κοινωνικός ανθρωπολόγος, πρόεδρος του Σωματείου των Εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης των Εξαρτήσεων.
